İsrail seçimleri: Netanyahu'nun siyasi kariyeri bitecek mi?

İsrail'de bugün genel seçim yapılıyor. İsrailliler bir anlamda Başbakan Benyamin Netanyahu'nun siyasi kariyerinin devam edip etmeyeceğini oylayacak.

İşte, seçim yarışı hakkında bilmeniz gereken beş şey ve oylamadan beklentiler.

1. İsrail'de son yılların en başa baş seçim yarışı

Likud Partisi'nin de lideri olan Binyamin Netanyahu, 5. kez İsrail Başbakanı olmak için yarışıyor. Yeniden seçildiği takdirde, Temmuz ayında en uzun süre başbakanlık yapan isim olma unvanını, ülkenin kurucusu David Ben-Gurion'dan alacak.

Ancak Netanyahu, ciddi yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya.

Eski Genelkurmay Başkanlarından Benny Gantz da, son yıllarda Netanyahu'nun karşısına çıkan en zorlu rakip.

Benny Gantz, politikada yeni bir isim ve "daha temiz siyaset" vadediyor.

İki diğer eski Genelkurmay Başkanı ve siyasete adım atan eski bir televizyon sunucusu Yar Lapid ile kurduğu, merkezdeki Mavi-Beyaz İttifakı kamuoyu yoklamalarına göre Netanyahu'nun Likud Partisi'nin az farkla önündeydi ancak son dönemde durumun tersine döndüğü belirtiliyor.

Başa baş yarış, birçok karalama girişiminin yaşandığı, saldırgan ve sıklıkla kirli bir seçim kampanyasını beraberinde getirdi. İsraillier kime destek vereceklerini, adayların politikalarından çok, kişiliklerine ve güçlü bir lider olup olmadıklarına göre belirleme eğiliminde.

2. En çok sandalye kazanan partinin lideri başbakan olmayabiliyor

İsrail'de hiç tek bir parti tek başına hükümet kuracak sayıda çok milletvekilliği kazanamadı ve ülke daima koalisyon hükümetlerince yönetildi.

Bu da, her zaman partisi en çok sandalya kazanan değil, 120 sandalyeli İsrail Parlamentosu'nda (Knesset) en az 61 milletvekilini bulacak kadar çok partiyi bir araya getiren ismin başbakan olması anlamına geliyor.

Bazı anketlere göre, diğer sağcı ve dinci partilerle yakın ilişkileri sayesinde Netanyahu, Gantz'a kıyasla hükümet kurabilme ihtimali daha yüksek aday olarak görülüyor.

Netanyahu, çok eleştiri alan bir adım atarak parlamentoya daha çok sağcı milletvekili sokmak adına, çok sayıda kişinin ırkçı olarak gördüğü aşırı sağcı bir partinin adaylarının seçime girebilmesi için bir anlaşma yaptı.

3. Filistinlilerle barış, seçim kampanyasında pek yer bulmadı

Geçtiğimiz haftalarda, İsrail ve Gazze'deki Filistinliler arasında gerilim artmıştı. ABD Başkanı Donald Trump'ın da seçimin hemen ardından Filistin sorununa çözüm planını açıklaması bekleniyor.

Ancak komadaki barış sürecini canlandımak, seçim kampanyasının başlıca konularından biri olmadı. İsrail halkı, uzun süredir gündemde olan uluslararası barış planı "iki devletli çözümden" pek umutlu değil.

Netanyahu'nun mevcut sağcı hükümetinin önde gelen isimleri, açıkça Filistin devletinin kurulmasına karşı çıkıyor ve işgal altındaki Batı Şeria'nın büyük kısmının ilhak edilmesini istiyor.

Mavi-Beyaz İttifakı ise "Filistinlilerden ayrılmadan" bahsetse de, onların bir devlete sahip olmasından söz etmiyor.

Ayrıca, Filistinlilerin kentin doğusunu gelecekteki devletlerinin başkenti olarak görmesine karşın, İsrail'in başkentinin "birleşik" bir Kudüs olmasına destek veriyorlar.

Benny Gantz'ın ittifakı, Ürdün Vadisi'ndeki denetimin ve Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimlerinin elde tutulmasından yana. Yahudi yerleşimleri uluslararası hukuka aykırı, ancak İsrail buna karşı çıkıyor.

Filistinlilerle 1990'lı yıllarda barış adımları atan İşçi Partisi ise seçmenlerin gözünden düşmüş durumda.

4. Demografi önemli bir rol oynayacak

İsrail'de 6,3 milyon kayıtlı seçmen var ve ait oldukları sosyal, etnik ve dini grup, seçim günü ne yapacaklarında önemli bir rol oynuyor.

Ülkenin dindar Haredi nüfusu bir milyondan fazla. Avrupa ve Doğu kökenli aşırı dinci Yahudiler, geleneksel olarak hahamlarından öğüt alıyorlar ve kendi partilerine oy veriyorlar.

Ancak şimdi daha çoğu, genelde sağdakiler olmak üzere, ana akım partileri tercih ediyor. Aşırı dinciler için ana meseleleler arasında, bir sonraki parlamentoda da gündeme gelmesi beklenen askere alınma var.

İsrailli Araplar, nüfusun neredeyse beşte birini oluşturuyor. Ancak anketler oy kullanma hakkı olanların yarıdan azının oy vermeyi planladığını gösteriyor.

Araplar arasındaki seçime katılım oranı, 4 partinin Ortak Arap Listesi adı altında yarışıp, 13 sandalye kazandığı 2015 seçimlerinde yüksekti. Ancak bu ortak liste bozuldu.

5. İktidarı ilginç bir parti belirleyebilir

Anketlere göre en az dört sandalye kazanması beklenen aşırı milliyetçi, özgürlükçü Zehut Partisi'nin lideri Moşe Feiglin, gelecekteki koalisyon görüşmelerinde belirleyici rol oynayabilir.

Feiglin, başbakanlık görevi için Benyamin Netanyahu ve Benny Gantz arasında bir tercihi olmadığını söylüyor.

Feiglin, esrarın serbest bırakılması için yaptığı çağrılarla tanınıyor, ancak partisi daha karmaşık bir platforma sahip.

Filistinlilere karşı sertlik yanlısı ve Filistinlilerin işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze'den göçlerinin teşvik edilmesini istiyor.

Feiglin ayrıca, El Aksa Camii'ne ev sahipliği yapan Harem-üş Şerif'e üçüncü bir Yahudi tapınağının inşa edilmesi çağrısında bulunuyor.