Mesut Erzurumluoğlu* ve Defne Üçer Şaylan*
Bu makale, Bilim Akademisi'nin popüler bilim platformu sarkac.org'dan alınmıştır.
Ek-ölüm verisi nedir? – Verilerin önemi
“Excess mortality-Ek ölüm” terimi epidemiyolojide “normal/kriz dışı” koşullar altında beklediğimiz ölüm sayılarının üzerinde saptanan ölüm sayılarını ifade eder. Normalin üzerinde çıkan ölüm sayılarının söz konusu krize bağlı koşullar nedeniyle olduğu düşünülür. Bu veriler uzmanlara tanı yöntemleri, hastalığın seyri ve yaygınlığı konusunda bilgi sağlar.
COVID-19 salgını başladığından beri dünyadaki birçok ülkedeki vaka sayıları yapılan PCR testleri ile belirleniyor ve dünya ile paylaşılıyor. Türkiye’de de durum böyle, yani Sağlık Bakanlığı’nın resmi verileri PCR testi pozitif çıkmış vakaları kapsıyor. Oysaki testin duyarlılığı %50-60 civarında, yani kişi hasta olsa da test bunu yaklaşık % 50 olasılıkla yakalıyor ve hastalar %50 ihtimalle resmi vaka sayısına dahil oluyor. Elbette test pozitif çıkmasa da klinik bulgulara göre hastaya Covid-19 tedavisi uygulanıyor, fakat bu hastalar resmi sayılara dahil olmuyor. Hal böyleyken, yani testin duyarlılığı bu kadar düşük olduğu için vefat sayılarındaki olağan dışı artışlar bize çok şey söyleyebilir.
“Ek ölüm” verileri tüm illerimiz için toplanmalı ve saydam bir şekilde sunulmalıdır. Farklı şekilde tanı konmuş “şüpheli” hasta sayıları, tüm illerimiz için ve yaş/cinsiyet kırılımlarıyla paylaşılması son derece önemlidir.
Türkiye’de genel olarak iyi bir seyir varken, bu ve bunun gibi verilerin şeffaf olarak paylaşılması hem bize hem de dünyada Covid-19 ile yapılan araştırmalara yararlı bilgiler sağlayabilir.
Epidemiyoloji, salgınları inceleyen ama salgınlarla sınırlı olmayan bir bilimdir. Tarihsel olarak salgınların tanımlanması sürecinde ortaya çıkmıştır. Verilerin toplanması ve kaydedilmesi genel olarak enfeksiyon hastalıkları hakkında bilgimizi güçlendirir. Bu veriler, pandemiyi daha iyi yönetebilmek ve önümüzü görebilmek için çok önemlidir. Gelecek yıllarda olacak pandemiler için de çok önemli olacaktır. Pandemi geçip gittikten sonra bunun yararını daha da çok anlayacağız.
Önder Ergönül (Bilim Akademisi üyesi, VKV Sağlık Kuruluşları-Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü)
İstanbul’daki ek-ölüm sayıları
Yukarıdaki grafik, 2015-2020 yıllarında İstanbul’daki haftalık vefat sayılarını gösteriyor.
2015-2019 yılları için haftalık maksimum ve minimum değerler (mor şerit), ve 2020 yılı için haftalık değerler (kırmızı) gösteriliyor. 2020’deki yüzdelik değişimler 2015-19 arasındaki haftaların vefat sayısı ortalamasına göre hesaplandı.
2020 verisine 4 Ağustos 2020 dahil. Verilerdeki son güncelleme: 09.08.2020.
Grafikte görüldüğü gibi 11 Mart-4 Ağustos tarihleri arasında sadece İstanbul’daki vefat sayısındaki artış (2015-19 dönemi ortalamasına kıyasla) toplam 5266 kişi.
Sağlık Bakanlığı’nın resmi verilerine göre 2 Ağustos 2020 itibariyle İstanbul’da COVID-19’a bağlı toplam vefat sayısı 2755.
Makalenin tamamı için TIKLAYIN
- Grafik: Mesut Erzurumluoğlu (Cambridge Üniversitesi, Klinik Tıp, Epidemiyoloji Birimi)
Açıklama: Defne Üçer Şaylan (Sarkaç editör, [email protected])
