Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki 63 maddelik torba kanun teklifi bu hafta TBMM Genel Kurulu gündemine gelecek. Dokuz ayrı kanunda değişiklik öngören hâkimlerin usul hukukuna bağlı kalmadan karar verebilmesini kolaylaştırıcı hükümlerin hayata geçirileceği belirtiliyor.
Buna göre, hâkimler, delil değerlendirmekten, duruşmaların gizli yapılması, duruşmaların taşınarak kamuoyundan ve taraflardan gizlenmesi, adalete ulaşımda önemli olan sürelerin belirlenmesi konusunda mevzuat sınırlamalarına takılmadan daha serbest kararlar verebilecek. BirGün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre, muhalefetin şerhine de yansıttığı tartışmalı hükümlerden bazıları şöyle:
Gizli duruşma
Duruşmaların bir kısmının veya tamamının ‘yargılama ile ilgili kişilerin korunmaya değer bir üstün menfaatinin kesin olarak gerekli kaldığı hallerde gizli yapılması’ hükmündeki ‘korunmaya değer üstün menfaat’ tanımlaması ile hakimlerin subjektif değerlendirmelerle karar alması yasa hükmüne bağlanıyor.
Ön inceleme duruşmasına davet
Ön inceleme duruşmasına davetle ilgili hükümde yapılan değişikliğe göre, davetiyenin tebliğinden sonra iki haftalık sürede tarafların dilekçelerinde gösterdikleri belgeleri sunmaları gerekecek. Belgeleri sunmamaları durumunda o delilden vazgeçmiş sayılacaklar. Ancak süreler kesin olarak tanımlanmadığı için hak mağduriyetleri ortaya çıkabilecek.
Duruşma taşıma
Ses ve görüntü nakli ile duruşma yapılmasında tarafların rızası kaldırılacak, taraflardan birinin istemi yeterli olacak. Ayrıca mahkeme, tarafların üzerinde ‘serbestçe tasarruf edemeyecekleri’ dava ve işlemlerde resen karar verebilecek. Mahkeme, fiili engel veya güvenlik gerekçesiyle duruşmanın başka bir yerde yapılmasını da kararlaştırabilecek. Bu da bazı yargılamaların hâkim kararıyla kamuoyundan gizlenmesi ya da yurttaşların mahkemeye erişimini zorlaştırıcı sonuçlar doğurabilecek.
Süre belirsizliği
Hukuk yargılamalarında hâkimin taraflara işlem yapılması için vereceği sürede ve bu süreye uyulmaması durumunda yapılacak işlemde inisiyatif hâkime bırakılıyor.
Delillerin değerlendirilmesi
Hukuk hâkimine delillerin değerlendirilmesi konusunda geniş yetkiler veriliyor.
CHP’nin teklife ilişkin muhalefet şerhi özetle şöyle:
“Teklifte, usul hukukunda bazı konularda ‘neler yapılmamalı’ denilirse adeta onlar yapılmakta, mevcut kazanımı artırmak ve güçlendirmek yerine, geriye doğru gidiş, yanlış uygulamaları meşrulaştırma ve kanunilik kazandırma şeklinde öneriler yer almaktadır. Taraf ve vekilleriyle yargının diğer bileşenlerinden çok mahkeme odaklı bir öneri sistemi ile karşı karşıya bulunuyoruz. Bu düzenleme önerileri, hak arayan taraf ve onların vekillerinin menfaatlerini koruyan ve hak aramayı kolaylaştıran değil mahkemeler bakış açısıyla iş yükü azaltmaya yönelik, ancak bu yapılırken de hak aramanın, sağlıklı yargılamanın ikinci plana itildiği bir öneri silsilesidir.
Mahkemelerin yanlış uygulamalarına kapı aralayan, onların daha az usulle bağlantılı olacak işlemler yapması sonucunu doğuracak bir yola girildiği görülmektedir.”
Turgut Kazan: Düzenlemeler bizim için yeterli
Düzenlemeyi eleştiren hukukçu Turgut Kazan, “Usul, esasın temelidir. Usul sağlıklı bir esası yakalayabilmek için vazgeçilmez bir yoldur. Siz o yolu herhangi bir şekilde gereksiz bulmaya kalkarsanız zaten sağlıklı bir esas aramıyorsunuz demektir. Orada adalet kalmaz. Onların reform dediği her şeyden 57 yıllık avukat olarak yine neyi yıkacaklar yine nasıl bir plan peşindeler diye korkuyorum. Usul haklıyı haksızdan ayırabilmenin biricik yoludur” diye konuştu.
"İktidarın yeni bir gizlilik arayışı içinde olması tehlikeli sonuçlar verebilir"
“Gizliliği gerektiren bir durum varsa bizim düzenlemelerimiz yeterlidir” diyen Kazan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Duruşmalar tarafların katılımıyla gizli yapılabilir. Gizlilikle ilgili hele hele böyle bir yasa yapmanın kötüye kullandığı ortaya çıkmış olan iktidarın yeni bir gizlilik arayışı içinde olması tehlikeli sonuçlar verebilir. Şu anki duruşmaların taşınması maddesi bile doğru kullanılmıyor. Bundan da kaygı duymak gerekir.”
|
