İzmir’de 13 yıl önce çevreye zarar verdiği gerekçesiyle kapatılan kurşun döküm fabrikasının radyoaktif atıkları halen temizlenemedi. Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) İzmir Şubesi, sahibinin de kanserden yaşamını yitirdiği fabrikanın atıkları için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu'nu (TENMAK) göreve çağırdı.
İzmir’in Gaziemir ilçesinde 2010'da çevreye zarar verdiği gerekçesiyle kapatılan Aslan Avcı Döküm Sanayi AŞ’ye ait kurşun döküm fabrikasının 70 dönümlük bahçesindeki tehlikeli atık ve radyoaktif maddelerin halen temizlenememesi, meslek odalarının tepkisine neden oluyor. Ölçümler sonucunda radyasyon miktarının normal değerin 219 katı çıktığı tehlikeli atıkların toprak, hava ve suya karışmasından endişe duyulurken, ÇMO İzmir Şubesi de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile TENMAK'ı göreve çağırdı.
“Cezalar ile alanın rehabilitasyonu gerçekleştirilebilirdi”
T24’e bilgi veren ÇMO İzmir Şubesi, Şube Teknik Sorumlusu Selma Akdoğan, Türkiye’ye girişi yasak olan ve kaçak yollarla girişi yapılmış olan nükleer atıklarla ilgili sorumluların bulunması ve bununla ilgili de kamuoyuna sağlık şekilde bilgi verilmesi gerektiğini kaydetti. Tesisle ilgili Türkiye tarihinin en büyük çevre cezasının kesildiğini ancak cezanın tahsil edilmediği bilgisinin paylaşıldığını da dile getiren Akdoğan, “Bu cezalar ile alanın rehabilitasyonu gerçekleştirilebilirdi. Bu kabul edilemez gerçekler ve yapılan açıklamalar yaşamlarımızın hiçe sayıldığının çok acı bir göstergesi oldu” dedi. Akdoğan, şunları söyledi:
"Meslek odaları ve bilim insanları tarafından konuyla ilgili değerlendirme ve uyarılar paylaşıldı. Resmi yazışmalar yapıldı, hukuki süreçler yürütüldü. Ancak alanda hiçbir çalışma yapılmadı.
“Kamuoyunun bilgilendirilmesi gerektiğini hatırlatıyoruz”
Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK), Gaziemir Belediyesi'nin başvurusu üzerine 'İzmir'in Çernobili' olarak nitelendirilen 70 dönümlük alandan çıkarılan 260 ton radyoaktif atığın İstanbul'da bir tesiste depolandığını, kalan atığın da gelecekte ortaya çıkarılarak teslim alınacağını bildirdi. 2022 sonuna gelindiğinde alanda temizlik çalışmasının yapılacağına dair haberler paylaşıldı. Atık alanının etrafının duvarlarla çevrildiği gözlemlendi. 3 Ocak 2023'te yapılan İzmir’in Çernobil’i Temizlensin komisyonu toplantısının ardından 13 Ocak’ta kamuoyunun bilgilendirilmesi, yetkili ve görevli kamu idarelerine taleplerin iletilmesi amacı ile bir basın açıklaması gerçekleştirildi. Yetkili ve görevli Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na, Nükleer Düzenleme Kurumu başta olmak üzere ilgili kurumlara çağrıda bulunuldu. Söz konusu alanda radyoaktif atıklarla birlikte diğer tehlikeli atıkların bulunduğunu, tüm atıklardan kaynaklanabilecek çevre ve sağlık riskleri konusunda yıllardır uyarıda bulunulmasına rağmen yetkili kurumlar tarafından alanın temizliği yapılmadığı gibi, sürece ilişkin yeterli bilgi paylaşılmadı. Alanın temizliği ile ilgili olarak bir şirkete yetki verildiği bilinmekle birlikte, şirketin yeterlilik koşulları, çalışma takvimi, yapılan iş ve işlemlere ilişkin kamuoyu ile paylaşılan kapsamlı bir bilgi bulunmamakta. Atıkların çevre ve halk sağlığına yönelik daha fazla tehdit oluşturmaması için temizlik süreci ile ilgili yapılacak çalışmaların hazırlık aşamasından itibaren tamamlanıncaya kadar şeffaf yürütülmesi, bağımsız uzmanlar tarafından denetlenmesi ve kamuoyunun şeffaf ve sağlıklı şekilde bilgilendirilmesi gerektiğini tekrarlıyoruz.
“Halk sağlığını tehdit etmeye devam ediyor”
Alanın temizlenmesinin yanı sıra benzer yasa dışı atık ticaretinin önüne geçilmesi için buradaki radyoaktif atıkların nereden, hangi yasa dışı yollarla, kimler tarafından getirildiği mutlaka ortaya çıkartılmalıdır. Bunun için adli ve idari soruşturma makamlarının görevlerini yapmaları çağrısında bulunuyoruz. İzmir Gaziemir’de; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilmiş bir kurşun ve akü geri kazanım tesisinin bahçesinde 2007'de tespit edilen tehlikeli ve radyoaktif atıklar ile ilgili 'İzmir’in Çernobili' olarak anılan atık alanı; 2023 yılına geldiğimiz 16 yıllık süreçte kentin ortasında çevre ve halk sağlığını tehdit etmeye devam etmektedir. 2023 itibarıyla alanda çalışma başlatıldığı görünmekle birlikte sürecin detayları ile ilgili bilgi paylaşılmadı.”
