Kocaeli'nin İzmit ilçesinde, Roma döneminde şehrin su ihtiyacını karşıladığı bilinen su sarnıcının üzerine yıllar önce evler yapıldı. Kocaeli Anıtlar Kurulu'nca 1987 yılında tarihi yapı olarak tescil edilen sarnıç kaderine terk edildi. Tarihi sarnıç, bakımsızlık ve çarpık yapılaşma nedeniyle yok olma tehdidi ile karşı karşıya.
İzmit'e bağlı Cedit Mahallesi Tepeli Sokak üzerinde bulunan İn Bayırı Sarnıcı kaderine terk edildi. Nikomedya (İzmit) şehrinin su ihtiyacını karşıladığı bilinen İn Bayırı Sarnıcı’na, Roma döneminde yapılan ikinci en büyük su kemeri ile yaklaşık 22 kilometre uzaklıktaki Paşasuyu’ndan su taşındığı biliniyor.
Toplam 21 su kemerinin birleştirilerek oluşturduğu su kanalının büyük bir kısmı zamanla yok oldu. Varlığını sürdüren İn Bayırı Sarnıcı ise bakımsızlık ve çarpık yapılaşma tehdidi altında yok olmayı bekliyor.
Kısmen toprağa gömülü olan sarnıcın üzerine geçmiş yıllarda gecekondular inşa edilmiş, hatta bazı kısımları tuğlalar ile kapatılarak madde bağımlıları ve evsizlerin kaldığı yerler haline gelmiş durumda.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1987 tarihinde alınan kararla tescilli tarihi yapı olarak belirlenen sarnıç, üzerindeki binalar ile birlikte yıkılmayı bekliyor.
İn Bayırı Sarnıcı'nın tarihi
İn Bayırı Sarnıcı’nın, Doğu Roma İmparatoru Diocletianus tarafından Mardin Dara Antik Kenti’nde bulunan su sarnıcına benzer şekilde inşa ettirildiği düşünülüyor.
Toplam 36 paye üzerine oturtulmuş basık kubbelere sahip olan yapının tamamen tuğla ile inşa edildiği ve bölgedeki yamacın yüksek kısmında 250 metrekare yer kapladığı belirlendi. Su deposunun yerin yaklaşık 50 metre altına indiği düşünülen sarnıcın kullanıldığı dönemde 1500 metreküp su depolayabildiği hesaplandı.
Tarih boyunca İzmit’i ziyaret eden neredeyse tüm seyyahların seyahatnamelerine kaydettiği İn Bayırı Sarnıcı, bir rivayete göre İstanbul’daki Yerebatan Sarnıcı’nı yaptıran Bizans İmparatoru I. Justinianus’a da ilham olmuş.
