CHP Ataşehir Belediye Meclis üyesi olan aynı zamanda Bostancı Sebze Meyve Hali’nde kabzımallık yapan Kurtuluş Özaydın, domatesin tarladan vatandaşın sofrasına varan sürecini anlatarak “fiyatlardaki artışın sebebinin aracılarda olduğu” iddiasına yanıt verdi.
“Fahiş fiyat nerede, fırsatçı nerede?” diyerek sitem eden Özaydın’ın Korkusuz yazarı Barış Yarkadaş’a anlattıkları şöyle:
“Ben size günde 4 ton domates çıkan ve 4 kişinin çalıştığı bir ortalama bir tarlayı anlatayım. Tarlamız Antalya’nın Söğüt ya da Elmalı Yaylası’nda olsun. 4 kişinin çalıştığı bir tarlada bir traktör günde ortalama 7 saat çalışır. Çapalama, ilaçlama yapılır. Traktör, günde 1400 TL’lik mazot yakar. Bu da ayda ortalama 45 bin TL demektir. Bunu bir kenara koyun şimdi…
Bir işçinin aylak ortalama maliyeti 10 bin TL’dir. 4 kişi 40 bin TL para alır. Tarlanın sahibi ayda 3 bin TL su parası verir. Sulama yapabilmesi için elektrik kullanmak zorundadır. Keza aynı köylü, dövize endeksli gübre ve ilacı da almak zorundadır. Bunların fiyatları el yakıyor. Köylü yanına bile yanaşamıyor. Tarlamızın sahibi köylümüz, ayda 10 bin TL ilaca, ortalama 5 bin TL de gübreye para verir. Dolar – euro yükselince bunların fiyatı da artar. Dolayısıyla bu da maliyete yansır.
Köylümüz, ertesi gün 4 ton domates çıkardığında 5 bin TL maliyeti olmuştur. Günde 4 ton domates üreten bir köylünün aylık maliyeti 150 bin TL’dir. Biz bu tarlada Sırık Domates çıktığını varsayalım. 1 kilo domatesin maliyeti, köylünün küçücük karını da içine katarsak, 8 ile 10 TL arasındadır. Köylü, bu malı kabzımala en fazla 11 ya da 12 TL’ye satabilir. Bu paraya ambalaj fiyatı da dahildir. Ki; ambalaj malzemeleri de dövize endesklidir.
Yaklaşık 14 ton yükle Antalya’dan yola çıkıp İstanbul’a gelen bir nakliye aracının maliyeti, boş kasaları geriye götürmesini de hesaba katarsak ortalama 14 bin TL’dir. Bir şoför, günde ortalama 500 TL yevmiye alır. Kamyonun gidiş gelişi en az üç gün sürer. Bu sırada şoförün günlük maliyetine 500 TL daha biner. Yeme, içme, sigara vs için… Aynı kamyon 830 TL otoban ücreti öder.
Bu kamyon İstanbul Bostancı Hali’ne gelip dükkanın önüne yanaştığında, domatesin kilosuna 1.5 maliyet binmiştir. Antalya’dan 12 TL’ye alınan bir kilo domates, İstanbul’daki Hal’e gelene kadar 13.5 TL olur.
Ben bugün domatesi 14.5 – 15 TL arasında sattım. Ve hiç para kazanmadım. Şu an birçok arkadaşımız aynı durumda. Gelecek aylarda işler düzelir umuduyla devam ediyoruz.
Üsküdar’daki bir market sahibi benden 14.5 TL’ye aldığı domatesi dükkanına götürmek için aracına yüklediği an, nakliye maliyeti biner. Buna dükkan kirası, personel gideri, elektrik su masrafı ve vergileri de ekleyin. Kilo başına 3 TL maliyet biner. Domates o dükkana girdiği an zaten 18 TL’ye mal olur. Dükkan sahibi bunu 20 TL’ye satsa bile zor para kazanır. O zaman şimdi de ben sorayım: Fahiş fiyat nerede? Fırsatçı nerede?”
