İsrail’in saldırısı ile Ortadoğu’ya yayılan savaş Gazze-Lübnan ve Suriye hattında tüm şiddeti ile sürerken Kerkük’e Kürt vali seçilmesi gözleri Irak’a çevirdi. Ankara’nın yakından izlediği Kerkük’e Talabani’nin liderliğini yaptığı Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden (KYB) Rebwar Taha, 9 il meclisi üyesinin oyu ile valilik görevine seçildi. İl Meclisi Başkanlığı‘na Araplardan Muhammed Hafizi getirildi.
Kürt, Türkmen, Arap ve Hıristiyanlardan oluşan etnik çeşitlilik, tarihi önemi ve zengin petrol yatakları ile dünyanın ilgisini çeken Irak‘ın Kerkük kentinde yerel yönetim seçimlerinden 9 ay sonra kapsamlı görüşme ve tartışmaların ardından yeni vali seçimi yapıldı. Irak Türkmen Cephesi (ITC) ile Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP), kente dönüşümlü valilik talebi kapsamında anlaşmasına karşılık KYB, Arap ve Hıristiyanların desteğini elde ederek harekete geçti. Seçimler üzerinden 9 ay geçmesine rağmen kente vali seçilememesi üzerine geçen hafta Bağdat’ta Kerkük’teki siyasi oluşumların temsilcileri, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani başkanlığında toplantı yapmıştı. Toplantı sonrası 9 İl Meclisi üyesinin katılımıyla Bağdat'ta dün toplantı yapıldı.
Kerkük İl Meclisi'nin beşi KYB üyesi, biri Hıristiyan, üçü Arap üyeden oluşan 9 üyesi, Reşid Otel’de gerçekleşen toplantıda KYB’li Rebwar Taha’yı Kerkük’ün yeni valisi olarak seçti. Kerkük İl Meclisi Başkanlığı’na ise Arap fraksiyonundan Muhammed Hafız seçildi. Toplantıya Arap fraksiyonundan 3 üye katılırken diğer Kürt, Türkmen ve Arap üyeler katılmadı. Türkmen Cephesi ve Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP) il Meclisi’ndeki yerleri il meclisindeki görev dağılımı müzakereleri başlayıncaya kadar boş kalacağı bildirildi.
Ankara, KYB'nin Türkmenleri ve KDP'yi dışlayarak Kerkük'te şekillendirdiği yerel yönetimden rahatsız: "Oldubitti huzura hizmet etmez"
Türkmenler tepkili
Bir otelde yapılan toplantıda vali seçimi, Türkmen ve Araplar arasında tepkiye neden oldu. Irak Türkmen Cephesi, Kerkük’e vali seçilmesini hukuka aykırı olarak değerlendirerek suç duyurusunda bulunacaklarını açıkladı. Irak Türkmen Cephesi (ITC) tarafından yapılan yazılı açıklamada, karar "hukuka aykırı" olarak tanımlanırken, "Kerkük sorunu rütbe ve mevki dağıtarak çözülemez... Yapılanlar, toplumlar arası uzlaşı, bileşen ve birlik ruhuna aykırıdır" denildi.
Kerkül İl Meclisi‘nde iki sandalye ile temsil edilen ITC açıklamasında kimsenin Türkmenleri göz ardı edemeyeceğine vurgu yapılarak, toplantıya katılım sağlanmadığını ve kimsenin Türkmenleri temsil etmediği ifade edildi.
Irak Türkmen Cephesi Başkanı Hasan Turan ise Kerkük’te düzenlediği basın toplantısında, vali seçimi ile Türkmenlerin göz ardı edildiğine vurgu yaparak, „Kerkük yerel yönetimi, başbakanın oluşturduğu Kerkük yönetim koalisyonunun dışında oluşturuldu. Dolayısıyla bu yönetim, Kerkük'te kazanan tüm partilerin yer aldığı koalisyon çerçevesi dışında kurulmuş olup, bu açık bir siyasi ihlaldir. Kimse bizi görmezden gelemez. Hiçbirimiz orada değildik ve toplantı hiçbir Türkmen temsil edilmedi" dedi.
İl Meclis toplantısında hukuk ihlalleri yapıldığını, bu durumun da toplantıyı geçersiz kıldığını vurgulayan Turan, şöyle devam etti:
“2008 tarihli ve 21 sayılı İl Meclisleri Kanununun 7. maddesinde, meclis başkanı, vekili, vali ve yardımcılarının seçim toplantısına kıdemli başkanın başkanlık edeceği belirtiliyor. Sayın Rekan Ciburi en yaşlı üye olarak ilk toplantının başkanıdır. Ancak toplantıdan haberi yoktur ve toplantı onun aracılığıyla talep edilmemiştir, bu açık bir ihlaldir. Kerkük'te güvenlik ve istikrar varken neden toplantı Kerkük'te yapılmadı? Diyala'daki durum Kerkük'ten farklıydı. Orada güvenlik sorunları vardı ve meclis üyeleri toplantılarını Bağdat'a taşımak zorunda kaldı.“
Turan, Türkmen toplumu ve tüm Kerkük halkının haklarının iade edilmesi için Irak mahkemelerine başvuracaklarını kaydetti.
“Araplara ihanet edildi“
Tartışmalı bağımsızlık referandumu sonrası Kürt silahlı güçlerinin Kerkük’ten çıkarılması sonrası kente vali olarak atanan Rekan Ciburi, KYB’li ismin vali olarak seçilmesini ‘Kerkük’teki Araplara ihanet’ olarak değerlendirdi.
Sosyal medya üzerinden görüşünü açıklayan eski vali ve İl Meclis üyesi Ciburi, toplantıyı ve vali seçimini yasadışı olarak tanımlayarak, “2003 yılından bu yana üzerinde çalıştığımız Arap bileşeni, terörle mücadele ve halkımızın hizmetiyle tüm özveri ve samimiyet hakkına sahiptir. Bize haber vermediler ve toplantı için il dışında bir yer belirlendi, oysa il içinde örgütlenmemizi sağlayacak herhangi bir güvenlik veya hukuki engel yoktu. Olan Arap koalisyon temsilcilerinin dışlanmasıydı. Haklarımızı kazanmak için her türlü hukuki ve adli tedbiri alacağız" diye konuştu.
Vali seçimi toplantısına katılarak KYB’ye destek veren 3 Arap meclis üyesini ise , “Soydaşlarına tarihi bir ihanet ederek, geçici kişisel çıkarlar için köylerin öldürülmesi, yok edilmesi, yağmalanması süreçlerini unuttular“ sözleri ile yüklendi.
“Ayrım gözetmeyeceğim“
Bağdat’ta yapılan toplantıda Kerkük valisi seçilen Rebwar Taha, hiçbir ayrım gözetmeksizin Arap, Kürt ve Türkmenlerin valisi olacağını belirterek, Kerkük’te yeni bir dönemin başladığını söyledi. İlk açıklamasında tüm taraflara barış mesajı veren Taha, “Kerkük'te bugünden itibaren barış, refah ve ayrım gözetmeksizin tüm vatandaşlara hizmet etme aşaması olan yeni bir aşamanın başlayacağının herkese güvencesini veriyoruz” dedi.
Bu kez Kürt-Arap ittifakı
Irak'ta 18 Aralık 2023 tarihinde yapılan İl Meclisi seçimlerine ilişkin kesin sonuçlar 28 Aralık 2023 tarihinde Irak Yüksek Seçim Kurulu tarafından onaylanmıştı. Ancak siyasi partilerin anlaşmazlığı nedeniyle Kerkük ve Diyala valileri seçilememişti. Kerkük İl Meclisi biri kota olmak üzere 16 sandalyeye sahip. Kerkük İl Meclisi’nde Türkmenler 2, Araplar 6, Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi (KYB) 5, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 2, Hristiyanlar da kotayla 1 sandalye kazanmıştı. Araplardan üç sandalye destek alan KYB çoğunluğu etti. KYB’ye karşı KDP anlaşan Türkmen Cephesi, dönüşümlü valilik önermişti. Ancak bu talep kabul görmemişti. İki Kürt partisi KYB ile KDP arasında uzun süreden beri yaşanan sorunlar Kerkük’teki vali seçimine de yansıyınca Kürt ittifakı gerçekleşmemişti.
Bafıl Talabani: Önce Arap ve Türkmen kardeşlerimiz için çalışacağız
Kerkük’e vali seçilmesi sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan KYB Genel Başkanı Bafıl Talabani, “KYB, Kerkük’te Mam Celal’in (Babası Irak eski Cumhurbaşkanı merhum Celal Talabani’den söz ediyor) )siyasetini esas alacak. Kürtlerden önce Türkmen ve Arap kardeşlerimiz için çalışacağız. Her şeyden önce Kerkük’te barışı inşa etmeliyiz. Kerkük’ten her zaman sorun olarak bahsetmemeliyiz. Kerkük’ü birlikte yaşamın, refahın örneği haline getirmeliyiz. İnşallah iki yıl sonra ‘Kerkük sorunu’ demeyeceğiz. ‘Burası da Kerkük’ü örnek almalı’ diyebilmeliyiz. Kerkük’teki tüm arkadaşlarımıza, tüm bileşenlere kutlu olsun. Toplantıya katılmayan diğer bileşenlere bir cevabınız olacak mı sorusunu Talabani, “Kendilerine direk iletmem gerekiyor. Sizin aracılığınızla olmaz“ dedi.
