Murat Batı*
27 Haziran 2020 tarih ve 31168 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Kimlik Paylaşımı Sistemi Üzerinden Alınan Bilgiler Karşılığında Katılma Payı Ödenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ" ile kimlik bilgileri sorgulama işleminden alınan 2 kuruşluk katılma payı yüzde 50 zamlanarak 3 kuruşa yükseltildi. Peki nedir bu Kimlik Paylaşım Sistemi? E-Devlet kullananlar ödeyecek mi? Bu soruları soru cevap şeklinde ifade etmeye çalışayım...
Nedir bu kimlik paylaşım sistemi?
Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS), İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından, Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNİS) veri tabanında tutulan bilgileri, kısmen sınırlandırarak Tebliğ'de/Kanun'da belirtilen kamu kurumları ve diğer tüzel kişiliklere tamamen devlet kontrolü altında 7 gün 24 saat süreyle ulaşılabilir kılma hizmetini sunan bir uygulamadır. KPS'ye ilişkin ilk yönetmelik 8 Aralık 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. KPS veri tabanı Türk vatandaşlığının ispat ve teyiti adına kişinin kimlik bilgileri, medeni hali, adres bilgileri ve aile bağlarının belirlenmesine ilişkin resmi bilgileri içerir.
Kimler bu sistemi kullanır?
Bu sistemi; kamu hizmeti sunan tüzel kişilikler, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunan sigorta ve emeklilik şirketleri, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu çerçevesinde faaliyette bulunan bankalar, derecelendirme kuruluşları gibi finansal kuruluşlar, finansal kiralama şirketleri, aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri bu sistemi kullanırlar. Bu sistemi kullananlar aldıkları bu bilgileri amacı dışında kullanamazlar. Hatta görevlerinden ayrılsalar bile bu sorumluluk devam etmektedir.
E-Devlet kullanıcıları ödeyecek mi?
Bu sistem belirtilen kurum ve kuruluşlar dışında başka bir kimse tarafından ödenmeyecektir. Bu yüzden e-devlet sorgulamalarımız bu sisteme tabi değildir.
Bu sistem nasıl kullanılıyor?
Kişiler, günlük işlemlerinde kurum/kuruluşlara başvurdukları işlemlerle alakalı başvuru yaptıkları kurum/kuruluşlar tarafından kimlik bilgilerinin teyit edilmesi işlerin sağlıklı yürümesi anlamında önem arz etmektedir. Bu nedenle birçok kurum/kuruluş bu kişilerin kimlik bilgilerini sorgulayıp, teyit edip işlemin sağlıklı yürümesini sağlamaktadır. Anlayacağınız bir tür kimlik bilgisinin teyit edilmesi olarak düşünülmelidir.
Buna göre bu sisteme ilişkin hizmetler kurumlar tarafından şu web adresi üzerinden İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'ne (NVİGM) ilk başvuru yapılır. Ön başvurusu onaylanan kurum/kuruluşlar akabinde aynı yere yazılı başvuru yaparak gerekli süreci tamamlar ve kendilerine sisteme elektronik sistem üzerinden girişleri için bir şifre verilir. KPS hizmetleri, bu kurum/kuruluşlar tarafından internet aracılığıyla bu anlamda kimlik sorgulama işlemlerini yapabilmektedirler.
Bu işlemden ne kadar ücret alınmakta?
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda tanımlanan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile köy ve mahalle muhtarlıkları dışındaki kamu kurum ve kuruluşları ile kamu hizmeti sunan tüzel kişilerden her sorgu veya dönen kayıt başına katılma payı alınır. 27 Haziran 2020 tarih ve 31168 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Kimlik Paylaşımı Sistemi Üzerinden Alınan Bilgiler Karşılığında Katılma Payı Ödenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ" uyarınca ortalama her sorgu belgesi için 3 kuruş "katılma payı" adında bir ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Ancak Genel Yönetim Bütçe kapsamında geçen idareler bu ücreti ödemeyecektir. Yani onlara beleş..
Burada geçen genel yönetim kapsamındaki idarelerden kasıt;
- Cumhurbaşkanlığı, Diyanet, MİT, Tapu Kadastro ve tüm bakanlıkları da kapsayan genel bütçeli idareler,
- Tüm devlet üniversitelerini de kapsayan Özel bütçeli idareler,
- BDDK, SPK, Rekabet Kurumu gibi kurumları kapsayan Düzenleyici ve Denetleyici idareler,
- Sosyal güvenlik kurumları ve
- Mahalli idarelerdir.
Yani bu kuruluşlar kimlik sorgulama sistemi için herhangi bir ücret/katılma payı ödemeyecektir.
Ayrıca söz konusu 3 kuruşluk tutar her yıl yeniden değerleme oranı kadar bir oranla artırılacaktır.
Ne zaman ödenecek bu 3 kuruşluk tutar?
Bu sistemi kullanan kurum/kuruluşlar, bu kullanım karşılığı ortaya çıkan işlemleri belirten beyanlarını iadeli posta olarak 3 ayda bir her üç ayı takip eden ayın 15'inci günü akşamına kadar İçişleri Bakanlığının muhasebe hizmetlerini yürüten Merkez Saymanlık Müdürlüğüne gönderecek ve aynı ayın sonuna kadar da ödemesini tamamlayacaktır. Tahsili geciken katılma payları ödemeleri için her ay yüzde 1,6 oranında gecikme zammı ile tahsil edilir.
*Doç. Dr. Murat BATI, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Başkanı
