Stanford Üniversitesi’nde görev yapan Dr. Naşide Gözde Durmuş, gereksiz antibiyotik tüketiminin önüne geçebilmesi için hastalıklarda hangi antibiyotiğin tercih edilmesi gerektiğini bir saat içinde tespit edecek test geliştirdi.
Kanserin erken teşhisi için ucuz, hızlı ve cep telefonuyla uyumlu geliştirdiği test çalışmalarıyla dünyanın saygın bilim dergilerinden MIT Technology Review tarafından, 2015’te ‘tıpta ve biyolojide çığır açan’ liderlerden biri seçilen Dr. Naşide Gözde Durmuş, şimdi yine çok konuşulacak bir başarıya imza attı. Stanford Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Bölümü Araştırma Görevlisi olan Durmuş, çocukken yaşadığı hastalıktan yola çıkarak başladığı ve hastaya özel antibiyotik kullanımını sağlayacak ilaç tarama testi projesinin laboratuvar testlerinde başarılı sonuç elde etti.
Her hastaya kendi bakterisine göre ilaç tedavisi
Durmuş, ilkokul 3. sınıfta enfeksiyonel bir hastalık geçirdiğini, tedavisinin de 5. sınıfın sonuna kadar devam ettiğini söyledi. Yaklaşık 3 yıllık tedavisi boyunca vücuttaki bakterilerin yok edilmesi için farklı antibiyotikler kullandığını belirten 33 yaşındaki Durmuş, doktorların her seferinde “Bu ilacı deneyelim, geçer mi bakalım” dediğini aktardı. Üniversitedeki moleküler biyoloji eğitiminde bakteri direncinden etkilendiğini, o nedenle farklı antibiyotikler kullandığını ve tedavinin uzadığını fark ettiğini ifade eden Durmuş, bu tecrübenin kendisini bakteriyle mücadelede hangi antibiyotiğin işe yarayacağının kısa sürede belirlenmesi, her hastaya kendi bakterisine göre ilaç tedavisi uygulanması konusunda çalışmaya yönlendirdiğini dile getirdi.
Laboratuvar deneylerinde bakterilerin antibiyotiğe gösterdiği tepkilerin belirlenmesinde başarı sağladığını ifade eden Durmuş, şöyle devam etti: “Bir saatlik bir ilaç tarama testi bu. Bakteri için hastaya bir antibiyotik verileceği zaman bakteriden kültür alınıyor, o kültür 2-3 gün hastane ortamında büyütülüyor, bu işlemle hangi antibiyotik işe yarayacak o anlamaya çalışılıyor. Benim çalışmamda ise örneklerdeki bakteri tespit edildikten sonra bir saat içinde hangi antibiyotiğin kullanılması gerektiği belirlenecek.”
Durmuş, çalışmasının sonunda kısa sürede ilaç taraması yapabilecek taşınabilir, küçük bir cihaz yapmayı hedeflediğini belirterek “Antibiyotikleri çok fazla aldığınız zaman antibiyotik direnci de artıyor bakteri de. Bu sefer işe yarayacak ilaç da yaramayabiliyor. Biz de bu testle ilaç çalışır mı sorusuna ‘evet’ ya da ‘hayır’ cevabını verebileceğiz. Böylece gereksiz antibiyotik kullanılmayacak. En başarılı tedavi yolunu arıyoruz aslında. Hangi antibiyotik en kısa sürede en iyi tedaviyi verecekse hastaya o verilecek” diye konuştu. Durmuş, testlerin devam ettiğini, geliştirilecek cihazın hastaların kullanımına sunulabilmesi için ise 5-10 yıllık bir sürece ihtiyaçları olduğunu söyledi.
