Koronavirüs | ABD'deki en büyük salgının bilinmeyen hikâyesi

ABD'de çok sayıda Kızılderili koruma bölgesinin bulunduğu Güney Dakota eyaletinin en büyük şehri Sioux Falls'da nasıl oldu da ülkedeki koronavirüs salgınında en büyük öbek oluştu?

Argus Leader adlı yerel gazetenin Facebook sayfasına 25 Mart'ta bir mesaj düştü. Julia'nın gönderdiği mesajda "Smithfield'a bir bakar mısınız?" diye yazıyordu. "Covid-19 pozitif olan bir vaka var ve hala açık kalmayı planlıyorlar" diye devam ediyordu mesaj.

Smithfield, Güney Dakota eyaletinin Sioux Falls kentinde domuz ürünleri üreten bir fabrikay. Sioux Nehri kenarında kurulu sekiz katlı dev bina, ABD'de domuz ürünleri üreten dokuzuncu büyük tesis ve 3 bin 700 işçisiyle kentteki dördüncü büyük işveren konumunda.

Yerel gazete ertesi gün "Smithfield'da bir işçi koronavirüs pozitif çıktı" başlığıyla bir haber yayımladı. Fabrika yönetiminden bir sözcü olayı doğrulamış ve söz konusu işçinin 14 gün karantinaya alındığını ve tesisin dezenfekte edildiğini anlatıyordu.

Ancak Trum yönetimi tarafından "kritik altyapı sanayi" olarak tanımalan kategoriye girdiği için fabrika üretime devam edecekti.

Şirket yönetimi Covid-19 ile ilgili her tür önlemi aldığını ve işçilerinin ve müşterilerinin sağlığına önem verdiğini ilan etse de fabrikanın açık kalması Julia'yı endişelendirmişti.

Daha önce de başka vakaların çıktığı ve hastaneye kaldırıldıkları yönünde söylentiler dolaşıyordu. Üniversiteyi bitirmiş 20'li yaşlardaki Julia'nın birinci kuşak göçmen olan annesi ve babası yıllardır fabrikada çalışıyordu. İngilizce bilmedikleri için onları savunmak Julia'ya düşüyordu.

Julia haberi basına sızdırarak fabrikanın kapanması için baskı kurmaya çalışmıştı. Ama üretim devam etti. Vaka sayısı 80'e, 190'a, 238'e yükseldi.

Kritik sektör, ama ücretler ortalamanın altında

Güney Dakota eyalet valisinin baskısı üzerine fabrika 15 Nisan'da kapandığında ABD'nin bir numaralı salgın kaynağı haline gelmişti. Enfekte işçiler ve onların dışarıda bulaştırdığı hastalarla toplam 644 vaka ortaya çıkmıştı. Eyalet çapındaki toplam vaka sayısının yarıdan fazlası fabrika kaynaklıydı. Bu rakamlar, pozitif çıkan ilk vaka hastanede öldüğü gün ilan edilmişti.

Cumhuriyetçi Parti'nin yönetimindeki bir eyalette yer alan fabrikada yaşananlar aslında küresel salgının ortaya çıkardığı sosyoekonomik eşitsizliklerin bir göstergesi. Beyaz yakalılar evden çalışırken, "kritik" sektör olarak görülen gıda işçileri salgında ön cephede yer alıyor. Ama bu sektördeki ücretler ortalamanın çok altında.

Fabrikadaki çoğu işçi göçmen

"Kritik alanlarda çalışan işçiler, bakıcılar, kasiyerler işyerinde olmak zorunda. Bunların büyük çoğunluğu Afrika veya Latin Amerika kökenli Amerikalılar" diyor Brookings Institute adlı düşünce kuruluşundan Adie Tomer.

Smithfield fabrikasında çalışanların çoğu da Myanmar, Etiyopya, Nepal, Kongo ve El Salvador gibi ülkelerden gelmiş mülteciler ve göçmenler. Fabrikada 80 dil konuşuluyor. Ortalama saat ücreti 14-16 dolar ciavarında. Çalışma saatleri uzun, yapılan iş zor. Ve işçiler fiziksel olarak birbirine çok yakın çalışıyor.

Çiftçiler için de 'felaket'

İşçiler salgın nedeniyle endişeli olsa da sağlıkları ile işleri arasında tercih yapmaları zor. Ayrıca Sioux Şelaleleri gibi bir kentte dev bir et işleme tesisi, bölgede hayvancılıkla uğraşanları da etkiliyor. 550 farklı çiftlik sahibi fabrikaya domuz satıyor.

Smithfield CEO'su Kenneth Sulliavan salgın nedeniyle fabrikanın kapandığını duyururken bunun sonuçlarının birçok çiftçi açısından "felaket" olacağını ifade etmişti.

Ancak fabrika çalışanları ve sendika temsilcileri, fabrikanın kapanmasına neden olan gelişmelerin önlenebilir olduğunu söylüyor. İşçilerin koruyucu önlük taleplerinin görmezden gelinmesi, hasta olanların işe devamının teşvik edilmesi, salgının yayılma haberlerinin onlardan gizlenmesi bu yayılmada önemli etkenler olmuştu.

AFL-CIO sendikasının bölge temsilcisi Kooper Caraway, henüz pozitif vaka çıkmadan önce işçilerin güvenliği için önlemlerin artırılması talebini fabrika yönetimine ilettiklerini, ancak yönetimin ciddiye almadığını söylüyor.

Julia'nın annesinin Covid-19 testi pozitif çıktı. Julia kendisinde de belirtilerin ortaya çıkmasıyla test oldu, sonucunu bekliyor. Ama ne olursa olsun annesinin ve babasının satın almak için bir ömür boyu çalıştıkları evde şimdi hep beraber 14 günlük bir karantinaya giriyorlar.

Smithfield

Dünyanın en büyük domuz ürünleri üreticisi. 1936'da Virginia eyaletinin Smithfield kentinde kurulmuş. Sahibi, Çinli milyarder Wan Long'un CEO'su olduğu Çinli WH Group Ltd şirketi. Toplam işçi sayısı 54.000. 2018 yılı cirosu 15 milyar dolar. Almanya, Romanya, Meksika, Polonya ve İngiltere'de de tesisleri var. WH Group 2013'te Smithfield'ı 4,7 milyar dolara satın aldığında bu işlem Çinli bir şirketin ABD'li bir şirketi satın alması bakımından en yüksek tutarı oluşturmuştu.