Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında bugüne kadar pek çok proje çerçevesinde döviz üzerinden sözleşmeler yapıldı. Havaalanı, köprü, otoyol, şehir hastaneleri gibi pek çok projede ilgili şirketlerle yapılan 20-25 yıllık bu sözleşmelerin birçoğu bugüne kadar beklenen geçiş, yolcu, araç veya hasta sayısını karşılayamadı. Ancak Hazine gerçekleşmeyen bu garantiler nedeniyle döviz üzerinden taahhüdünü ödemek durumunda.
Hazine garantili projeler Koronavirüs salgını nedeniyle devletin sırtına daha da büyük bir yük yüklerken, bu paraların ödenmemesi çağrıları yapılıyor. Eski ekonomi bakanlarından Ufuk Söylemez, “Bunun hukuki altyapısı var. Siyasi iktidarın daha fazla gecikmeden Borçlar Kanunu'nda yer alan ‘aşırı ifa güçlüğü' maddesini işleterek hukuki süreci başlatması gerekiyor” dedi.
6 Mart 1996 - 30 Haziran 1997 tarihleri arasında Türkiye Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı olan Ufuk Söylemez Hazine'nin sözleşmelerde yer alan garanti ödemelerini yapmamak için harekete geçmesi ile ilgili olarak, “Bu devletin sözünden cayması anlamına gelmez çünkü tüm dünya ekonomisi ağır kriz koşulları ile yüz yüze. Fedakarlığın işini kaybeden yoksul halk kesimlerinden beklenmesi yerine hukuki olarak ilgili firmalarla uzlaşmanın öncelikle tercih edilerek hayata geçirilmesi gerek” ifadelerini kullandı.
Sözcü'den Özlem Ermiş Beyhan imzalı habere göre, konuyu Sözleşmeler Hukuku ile ilgili çok önemli eserleri olan Borçlar Hukuku hocası Prof. Erzan Erzurumluoğlu ile de ele alarak olumlu görüşünü aldığını belirten Ufuk Söylemez, bu yolla Koronavirüs olağanüstü durumunu ortaya koyarak Türkiye'nin uluslararası mahkemelerde de haklılığını kanıtlayabileceğini vurguladı.
Söylemez şunları kaydetti:
"Türkiye'ye beklenen turizm ve kalıcı doğrudan yabancı yatırım girişleri bıçak gibi kesilmiş durumda. Ekonomide ani duruş yaşıyoruz. Bırakın yeni döviz girişlerini yabancılar ellerinde bulundurdukları Devlet İç Borçlanma Senetleri'ni (DİBS) ve hisse senetlerini satarak Türkiye'den çıkıyorlar. Yılbaşından bu yana bu tip çıkışlar 6 milyar dolara yaklaştı maalesef. Döviz kurlarındaki fiili devalüasyon kapsamında dolar 6.70'e dayanmış durumda.
Bu şartlar altında halktan dayanışma için ‘Biz Bize Yeteriz' denilerek fedakarlık ve para isteyen siyasi iktidarın bu pahalı ve gösterişli projelere verdiği ve salgın öncesi dahi gerçekleşmeyen geçiş, kullanım ve yolcu garantilerinin yerine getirilmemesi için harekete geçmesi gerekiyor.”
Aşırı ifa güçlüğü maddesi ne diyor?
Türk Borçlar Kanunu'nun 136, 137 ve 138'inci maddesinde sözleşmelerle ilgili çok önemli bir kanun hükmü yer alıyor.
138'inci maddede özetle şöyle diyor; “Sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum, borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkarsa borçlu hakimden sözleşmenin yeni koşullara göre uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı durumda ise sözleşmeden dönme hakkına sahiptir.” Buna aşırı ifa güçlüğü deniyor.
|
