Koronavirüs | Ülkelerdeki oranları, yayılma hızı ve kaynağı

Günce Daşcı*

   Dünya genelinde ölüm oranları

15 Mart verilerine bakıldığında, dünya genelinde 5.735 can kaybı, 153.517 vaka olduğu görülüyor. Vakaya yakalananlar arasında hayatını kaybeden insanların oranı ise %3.74. 17 Nisan’a geldiğimizde bu oran %6.87’ye çıkarken, bugünün(24 Nisan) verileriyle Koronavirüs e yakalanan insanların %7’sinin hayatını kaybettiğini görüyoruz.

Oranın etkili şekilde arttığını görüyoruz. Ancak;

Dünyadaki tüm insanlara test yapılmadığı için, vaka sayısı hiçbir zaman gerçeği göstermeyecektir. Yani aslında vaka, tahmin ettiğimizden çok daha fazla. Bu durum da oranı hesaplarken, paydamızdaki değeri arttırır, oranımızı düşürür. Covid-19 sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısı kesin ve net olsa da, vaka sayısı daha fazla olacağı için oran, gerçekte tabloda görünenden daha az olacaktır.

Bu oranların, SARS’ta %10, MERS’te ise %34 olduğunu da unutmayalım.

Ülkelerin ölüm oranları

Vaka sayısına göre en yüksek 5 ülke ve Türkiye’nin Covid-19 veri ve oranları aşağıdaki gibidir.

Covid-19 yayılma hızı

Koronavirüs yayılma hızı, temelde aşağıdaki formüle bağlı…

Çoğalma Sayısı(R0), enfekte olan bir insanın kaç tane insana bu virüsü bulaştırdığını belirten sayıdır. Kotonavirüs'ün üreme hızı 2-4 kişi arasında seyrediyor. ( Bu örnekte ortalaması olarak 3 kişi alınmaktadır.)

Seri aralığı(SI) ise, enfekte olan insanın diğer bir insana virüsü ne kadar zamanda geçirdiğidir. Koronavirüste, bazı insanlar enfekte olduğunda belirti göstermediği için bu değeri ölçmek biraz zor oluyor. Bu durumda test yapılması gerekiyor. Bu nedenle bu formülde zaman aralığı, enfekte olup aynı zamanda belirti gösteren hastaların verilerine göre alınmıştır.( Bu örnekte ortalaması olarak 4 gün alınmaktadır.)

Ve sonuçta Kotonavirüs'ün yayılım grafiği aşağıdaki gibi ..

Covid-19 sorumlu virüsü: SARS-COV2

SARS-COV2, Koronavirüs ailesinin bir parçası. SARS-COV2 ile Covid-19 arasında %80 genetik benzerlik var.

Covid-19’un dış yüzeyindeki özel protein bileşenleri ile iki katmanlı yapıdan oluşan zar örtüsü bulunuyor.

Dış yüzeyindeki proteinler: Sivri uçlu protein**, Hemaglutinin Esteraz**, M-protein, E-protein. Burada ** ile belirtilen proteinler, vücudun belirli hücrelerine bağlanan, yapışan ve bulaşan proteinlerdir. Ayrıca, Koronavirüs pozitif yönelimli, tek iplikçikli RNA virüsüdür. (2 adet nükleik asit vardır. Bunlar: DNA ve RNA)

İki katmanlı yapı: Nükleokapsid ve zar örtüsü

Virüs nereden geldi?

Virüsün nereden geldiğine dair 3 tahmin bulunuyor.

1. Ara Konak Canlının Varlığı
2. Vuhan Laboratuvarı
3. S tipi L tipi

1) Ara konak canlının varlığı (En güçlü tahmin)

Virüsün nereden geldiği tamamiyle bilinmemekle birlikte, araştırmalar yarasa Kotonavirüs'ü ile SARS-COV2 arasında %96.2 genetik benzerlik olduğunu gösteriyor. Bu nedenle virüsün yarasadan insana taşındığı düşünülüyor. Bir başka araştırma ise, yarasa ile insan arasında ara konak bir canlının olduğunu belirtiyor. Bu aradaki canlı ise her türlü canlı olabilir, pangolin olabilir, misk kedisi olabilir… Bu canlı hakkında ise henüz tam bilgi yok. Ancak en güçlü tahmin, bir ara konak canlının varlığı…

Homolog Rekombinasyon nedir?

Yarasa Kotonavirüs'ü ve ara konak canlısındaki virüsün genetik materyelleri, değiş tokuş geçiriyor. Örneğin, resimde yarasa Kotonavirüs'ündeki pembe parça ile, ara konak canlısındaki virüsün turuncu parçası değiş tokuş geçiriyor(iki genetik bileşenin karışımı oluşuyor) ve SARS-COV2 virüsü ortaya çıkıyor. Ve bu oluşan yeni virüs insanlara bulaşabilme yeteneğine sahip oluyor.

Bu durumun COVID-19’un potansiyel sorumlusu olduğu düşünülse de henüz bu konuda kesinlik olmadığını tekrarlayalım…

2)Vuhan laboratuvarı

Vuhan’da yarasalar üzerine çalışan bir laboratuvardan çıktığına dair haberler oluyor. Böyle bir ihtimal olsa da buna dair bir kanıt ya da kesinlik henüz yok.

3)S Tipi L Tipi

Son araştırmalarda ortaya çıkan 3. ihtimal ise; Koronavirüs'ün 2 alt tipinin olduğu. Bunlar: S-Tipi ve L-Tipi.

'Corona Güncesi' sitesindeki diğer haberler ve analizler için tıklayın.