Çankaya Üniversitesi'nde vergi hocası olan Prof. Dr. Nurettin Bilici 31 ülkenin geçerli ortalama maaşlarıyla aynı ülke yönetiminin en üst seviyesindeki kişinin aldığı ücret miktarını karşılaştıran bir araştırmayı değerlendirdi. Bilici, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın aldığı maaşla vatandaşın aldığı maaş ortalamasını kıyaslayarak, "Ülkemizdeki ortalama maaşı 3 bin TL olarak almamız durumunda farkın 21 kat, Ortalama maaşı 4 bin TL olarak kabul etmemiz durumunda ise farkın 16 kat olduğu anlaşılıyor" dedi.
Neyin adaletli neyin adaletsiz olduğu konusu hiç kuşkusuz tartışmaya açıktır, kişiden kişiye değişebilir.
Biz burada farklı ülkelerdeki maaş seviyelerini gösteren bir araştırma üzerinden “adalet” sorusunu tekrar soracağız.
Sözünü ettiğimiz araştırma ile 31 ülkenin her birinde geçerli ortalama maaşlarla, aynı ülke yönetiminin en üst seviyesindeki kişinin (cumhurbaşkanı, başbakan, başkan) aldığı ücret miktarı karşılaştırılmıştır. İspanya’da yapılan bu araştırma 8 Haziran 2018 tarihi itibarıyla geçerli maaşları içermektedir. Verileri aşağıdaki tabloda bir araya getirdik ve ücret farkı az olan ülkeden fazla olan ülkeye (adaletliden adaletsize) doğru sıraladık. Küçük ülkelerin önemli kısmını tabloya almadık.
Kaynak: https://www.businessinsider.es/cuanto-gana-pedro-sanchez-comparacion-sueldo-medio-espanoles-otros-31-lideres-mundiales-250792?utm_source=Whatsapp&utm_medium=referral&utm_campaign=Botones_sociales 8 Jun 2018 (ET 8.8.2019)
Tabloya bakarak şu değerlendirmeleri yapabiliriz. 31 ülke içinde:
- En büyük farklılık Meksika’dadır. Meksika Başkanı maaşı ülkesindeki ortalama maaş miktarının 10 katından fazladır.
- En az farklılık Polonya’dadır. Polonya Başbakanı’nın maaşı ülkede geçerli ortalama maaşın sadece 2.2 katı civarıdır.
Ülkemize gelince: Araştırmada Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın yıllık maaşı 120 bin 597 euro (aylık 10 bin 49 euro), Türkiye’deki ortalama maaş da 20 bin 817 (aylık 1.735 euro) şeklinde verilmiş. Bu şekilde ortalama maaşla Başkan maaşı arasındaki farklılık 5.7 kat şeklinde gösterilmiş.
TC. Başkanı’nın maaş miktarı tabloya doğru yansıtılmış görünüyor. Aylık 10 bin 49 euro tutarındaki maaşın Cumhurbaşkanımızın şu andaki net maaşına karşılık geldiği anlaşılıyor. 1.735 euro diye gösterilen Türkiye’de geçerli ortalama maaş miktarının ise doğruluğu şüpheli görünüyor. 1.735 euro 8 Eylül 2019 tarihi itibarıyla (1 euro= 6.30 TL) 10.930 TL yapar. Asgari ücretin 2 bin 20 TL olduğu ülkemizdeki ortalama ücret seviyesinin bu kadar olması mümkün görünmüyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de sigortalı çalışan 14 milyon 548 bin kişinin:
- %40.3’ü (yani 5.867 bin kişi) asgari ücretlidir.
- %42.7’si (yani 6.216 bin kişi) asgari ücretle asgari ücretin iki katı arasında kalan bantta maaş alıyor.
- %8.8 (yani 1.284 bin kişi) asgari ücretin 2-3 katı civarında maaş alıyor.
- %3.4 (yani 501 bin kişi) asgari ücretin 3-4 katı civarında maaş alıyor.
- %1.6 (yani 236 bin kişi) asgari ücretin 4-5 katı civarında maaş alıyor
- %0.9 (yani 133 bin kişi) asgari ücretin 5-6 katı civarında maaş alıyor
- %1.6 (yani 227 bin kişi) asgari ücretin 7-7.5 katı civarında maaş alıyor
Bu veriler Türkiye’de geçerli ortalama maaş miktarının 10 bin 930 TL olabilmesini mümkün kılmıyor: olsa olsa 3 bin-4 bin TL arasında olabilir. Bu durumda başkan maaşımız (aylık 10.049 euro X 6.30 TL = 63.308 TL) ile ortalama maaş arasındaki farkın 5.7 kattan fazla olduğu ortaya çıkıyor:
- Ülkemizdeki ortalama maaşı 3 bin TL olarak almamız durumunda farkın 21 kat,
- Ortalama maaşı 4 bin TL olarak kabul etmemiz durumunda ise farkın 16 kat olduğu anlaşılıyor.
****
(1) “12 milyon çalışanın maaşı 3 bin TL’nin altında, %40 asgari ücretli.” Hacer Boyacıoğlu haberi. 16.12.2017. www.hurriyet.com.tr ekonomi (ET 8.9.2019)
(2) Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın brüt maaşı 2019’da %26 artarak 74.500 TL olacak. https://www.haberler.com, Hürriyet (ET 9.9.2019)
(3) Dünya liderlerinin maaşlarını gösteren bir diğer haber kaynağı: https://haberport.com ekonomi. Cumhurbaşkanı Maaşı Ne Kadardır? Dünya Liderleri Ne Kadar Maaş Alıyor? (ET 9.9.2019)
