Savaşlar ve sonuçları konusunda çok sayıda kitabı bulunan Kanadalı tarihçi ve yazar Margaret MacMillan'a göre süren Ukrayna-Rusya enformasyon savaşının şimdiye kadarki galibi Ukrayna.Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısıyla başlayan savaş aynı zamanda internette de tam bir enformasyon savaşına dönüşmüş durumda. Kanadalı saygın tarihçi, savaşlar ve sonuçları konusunda çok sayıda kitabın da yazarı Margaret MacMillan'a göre şimdiye kadarki zaman diliminde yaşanan enformasyon savaşının galibi Ukrayna.
DW'ye konuşan yazar MacMillan, "Ukrayna tarafının anlatımlarına inanılıyor, hatta Rusya'da bile onlara inananlar var" diye belirtiyor. MacMillan'a göre Ukrayna'nın eline esir düşen Rus askerlerin annelerine seslenmesi, mesela Facebook'tan ailelerine evlatlarının iyi olduğuna dair görsel mesajlar paylaşılması önemli etki yarattı.
MacMillan, Rusya'nın söylemlerinin ise giderek daha çılgın bir hal aldığını düşünüyor. "Onlara göre Ukrayna hükümeti uyuşturucu bağımlılarından oluşuyormuş. Rusya'nın Ukrayna'ya girmesinin sebebi de Ukrayna'nın nükleer silahlar kullanmasının engellenmesi içinmiş. Oysa Ukrayna nükleer silahlarını 1999'larda teslim etti" diyen MacMillan, sözlerini "Moskova'nın bu anlatımlarının etkileyici olmadığını düşünüyorum" şeklinde sürdürüyor.
"Propaganda her zaman savaşın parçasıydı"
Kanadalı yazar, propagandanın tarihte de hep savaşın bir aracı olduğunu belirtiyor. "Romalıların kolonlarını hatırlayın ya da paraların üzerine resmi basılan kralları, bunlar hep Roma'nın gücünü göstersin diye yapıldı" örneğini veriyor.
MacMillan, Napolyon'un da propagandanın gücünün farkında olduğunu söylüyor. "At üstünde Alpler'den geçerken resmedildiği görseller, her yere yayılan o görüntüler, düşmanı korkutsun diyeydi. Gücün sembolü olarak algılanması hedeflendi" diye belirtiyor. MacMillan'a göre, propaganda düşmanı küçük düşürmek veya başkalarını kendi tarafına çekmek amacıyla her zaman denendi.
Tarihçi MacMillan, sadece teknoloji değiştikçe propaganda araçlarının değiştiğine dikkat çekiyor:
"Bu, Birinci Dünya Savaşı'nda uçaklardan düşman tarafına yapılan kuşlamalardı, radyo yayınlarıydı. Şimdi ise sosyal medya üzerinden yapılıyor. Düşman bu kanallar üzerinden zayıflatılmaya ve kendi destekçi grupları geçmeye yönlendiriliyor."
"Savaşın nedeni Putin'in hırsı"
Yazar Margaret MacMillan savaşın organize bir eylem olduğuna işaret ediyor ve savaşı, "organize bir grubun başka bir organize gruba şiddeti" şeklinde tanımlıyor. İnsanların savaş çıkarmasının nedeni birşeyleri istemeleri. Putin'de ise bunun sebebinin hırs olduğunu düşünüyor. MacMillan, "Ukrayna'ya sahip olmayı istiyor" diye konuşuyor. MacMilan'a göre savaşın bir diğer nedeni de korku.
Ödüllü yazar MacMillan, Ukrayna'nın da başka bir seçeneğinin kalmaması olduğunu belirtiyor. Savaşlarda eylemleri de ideolojiler izliyor, aslında çoğu zaman bunlar zaten birbiriyle kesişiyor.
Putin'i savaş sürükleyen bir diğer sebebin de "garip bir Rus milliyetçiliğine sahip olması" olduğunu düşünüyor. "Eskiden insanlar dinler veya idolojiler ya da benzeri sebeplerden savaşa girerdi" diyor ve bütün bunlara rağmen bir savaşın başlaması için nihayetinde birinin de ipleri eline alıp "Haydi, kalkın şimdi savaşa giriyoruz" demesi gerektigini belirtiyor.
"Bu Putin'in savaşı"
Margaret MacMillan, "Demokrasilerde bir başbakan kalkıp da öyle hemen 'savaşa giriyoruz" demez" diye devam ediyor:
"Demokrasilerde kontrol mekanizmaları var. Amerika Birleşik Devletleri'nde de mesela Başkan istediği için savaş ilan edemez. Önce Kongre'den geçmesi lazım, üstelik demokrasilerde bir savaşa girilmesi istenmiyorsa o savaşa girmek akıllıca bir adım olarak da görülmez" diye de aktarıyor.
Rusya gibi bütün gücü ve kontrolü Putin'in elinde tuttuğu otokratik bir rejimdeyse durumun başka olduğunu söylüyor. MacMillan, "Putin, Rusya'da bütün resmi kurum ve kuruluşların, istihbaratın ve ordunun kontrolünü elinde tutuyor. Parlamento ise sadece göstermelik" diye vurguluyor. Savaşın Putin'in kararı ile başladığına dikkat çeken MacMillan, "Gerçekten Putin'in savaşı olduğunu düşünüyorum. İkinci Dünya Savaşı'nın nasıl Hitler'in savaşı olduğunu düşünüyorsam, bunun da Putin'in savaşı olduğunu düşünüyorum" diyor.
Kanadalı tarihçi ve yazar Margaret MacMillan, "Paris 1919: Dünyayı Değiştiren Altı Ay", "Barış Yapanlar" gibi kitaplarıyla ödüllere de layık görüldü. 2020'de yayınlanan son kitabı "Savaş: Çatışmalar İnsanlığı Nasıl Değiştiriyor?" adıyla yayımlandı. ABD'de New York Times'in en çok satanlar listesinde yer alan kitap, insanların savaşları nasıl organize ettiğini ve sürdürdüğünü ve savaşların beraberinde getirdiği siyasi, ekonomik ve kültürel değişiklikleri ele alan bir çalışma.
Brenda Haas
© Deutsche Welle Türkçe
