T24 Ankara
Yüksek Seçim Kurulu’nun 14 Mayıs’ta yapılan genel seçimin kesin sonuçlarını pazartesi günü açıklaması durumunda TBMM’de Çarşamba günü yemin töreni yapılacak. TBMM’ye en yaşlı üye sıfatıyla MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin başkanlık yapması bekleniyor. Yemin metnine itiraz eden ancak metni okuyacaklarını açıklayan HÜDA PAR’ın tutumu, akıllara önceki yemin krizlerini getirdi.
14 Mayıs 2023 genel seçimine AKP listesinden sonrasında ise Cumhur İttifakı listelerinden giren ve dört milletvekilliği kazanan HÜDA PAR ise, “Meclis yemin metni doğru değil, değiştirilmesi gerekir” diyerek, yemin metnine itirazda bulundu.
TBMM’de, 1991, 2011 ve 2015 milletvekilliği genel seçimleri sonrasında yemin krizleri yaşandı.
1991’de Türkiye genel seçimleri sonrasında TBMM’de göreve başlayacak milletvekillerinin yemin töreni sırasında Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin (SHP) Diyarbakır listesinden seçilen Halkın Emek Partisi (HEP) milletvekilleri Leyla Zana, yemini ettikten sonra Kürtçe, “Bu yemini Türklerin ve Kürtlerin kardeşliği için ediyorum” dedi. HEP’li Hatip Dicle de yemini baskı altında ettiğini söyledi.
Tepkilerin artması üzerine TBMM Başkanı Ali Riza Septioğlu, yemini tekrarlattı. Uzun müzakerelerden sonra Zana, yeniden kürsüye gelerek, “Sözlerimi geri alıyorum” dedi ve yeminini tekrarladı. Dicle de yeniden yemin etti.
2011 krizi
Bir diğer yemin krizi de 12 Haziran 2011 seçimleri sonrasında Meclis’e girmeye hak kazanan bazı milletvekillerinin tutuklu olması ve tahliye edilmemesi ile Hatip Dicle’nin vekilliğinin düşürülmesi nedeniyle yaşandı.
Yemin törenine AK Parti ve MHP katılırken Barış ve Demokrasi Partisi’nin (BDP) bağımsız olarak seçimi kazanan milletvekilleri katılmadı. Oktay Ekşi dışındaki CHP'li vekiller ise yemin töreninde yemin etmedi.
8 ve 11 Temmuz 2011 tarihlerinde AK Parti ve CHP arasında yapılan görüşmelerin ardından iki parti anlaşmaya varınca CHP'li milletvekilleri, 11 Temmuz'da genel kurula “Egemenlik milletindir” çıkartmalarıyla gelerek yemin etti. BDP'li vekiller ise 1 Ekim’de yemin etti.
Zana ve Baykal: Milletvekilliği düştü
TBMM’nin açılış töreninde 1991’de yaşanan yemin krizinin bir benzeri 18 Kasım 2015’te gerçekleşti. HDP Ağrı Milletvekili Leyla Zana, yine yeminine başlamadan önce Kürtçe konuşarak, “Kalıcı ve onurlu bir barış umuduyla” dedi.
Zana, TBMM’deki yeminini, "Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine and içerim" demek yerine "Türkiye milleti önünde namusum ve şerefim üzerine ant içerim" şeklinde bitirdi.
Geçici Meclis Başkanı Deniz Baykal, yeminden hemen sonra başkanlık kürsüsünden Zana’yı tekrar yemin etmeye davet etti. Ancak Zana, ikinci kez kürsüye çıkmadı ve salondan ayrıldı.
Baykal da bunun üzerine milletvekilliği yemini metninin olduğu gibi okunması gerektiğini söyledi. Baykal’ın bu sözleri üzerine milletvekillerinin ailelerine ayrılmış olan izleyici locasından yoğun alkış ve tezahürat geldi.
Zana, Twitter hesabında yazdığı mesajda ise yeminine başlamadan önce söylediği Kürtçe cümleyi Türkçe karşılığıyla birlikte takipçileriyle paylaştı. Zana, yeniden yemin etmeyeceğini açıkladı.
Zana’nın yemini resmi olarak kabul edilmedi. Bu nedenle vekil haklarından yararlanamayan Zana, oturumlara katılamadı. Bir süre sonra Zana’nın vekilliği devamsızlık nedeniyle düşürüldü.
Aynı törende, Zana’dan önce AKP Bursa Milletvekili Bennur Karaburun’un yeminine “Bismillahirrahmanirrahim” diyerek başlaması da dikkati çekti.
HDP’den Arapça giriş
Yemin töreninde ayrıca, HDP Batman Milletvekili Mehmet Ali Aslan da yemin metnini okumaya başlamadan önce Arapça konuştu. Aslan, kuliste yaptığı açıklamada, Arapça olarak, “Halkların huzuru, barış ve kardeşliği için” dediğini ifade etti.
“Türkiye’nin en çok huzura, barışa ve kardeşliğe ihtiyacı olduğunu düşündüğüm için böyle söyledim” diyen Aslan, Arapça giriş yaptıktan sonra yemin metnine sadık kaldığı için ikinci bir kriz yaşanmamış oldu.
HÜDA PAR’ın “yemin metni değişmeli” itirazı
14 Mayıs 2023 milletvekilliği genel seçimlerinde Cumhur İttifakı’nın TBMM’ye girmesini sağladığı HÜDA PAR’lı isimlerden ise milletvekili yeminiyle ilgili itirazlarda bulundu.
HÜDA PAR Genel Başkan Yardımcısı, Parti Sözcüsü ve Batman Milletvekili Serkan Ramanlı, yaptığı açıklamada, “Meclis yemin metninin doğru bir metin olduğunu düşünmüyoruz. Biz parti programımıza da yazdık yemin metni değiştirilmelidir, biz o yemin metninin doğru bir metin olduğunu düşünmüyoruz, hiç kimse bir ideoloji üzerine yemin etmemelidir" dedi.
