'Medyum' ahtapottan bankacılık formüllerine, Dünya Kupası maçlarını tahmin etmek için kullanılan garip yöntemler
26 Kasım 2022 15:40
Falcılık, bahis, "medyum" hayvanlar, yapay zeka ve yatırım bankacılığını buluşturan ortak şey ne olabilir? Bunlar, her kesimden insanın FIFA Erkekler Dünya Kupası maçlarının sonuçlarını tahmin etmekte kullandığı yöntemlerden bazıları.
Buna karşın her biri için motivasyonlar oldukça farklı: Örneğin bahis şirketleri, kaybeden bahisçilerden büyük paralar kazanıyor.
Finansal kurumlar, normalde piyasa hareketlerini tahmin etmek için kullandıkları tahmin modellerinin doğruluğunu göstermeyi amaçlıyor. Ancak oyunun öngörülemezliği, modellerini test etmeyi önemli ölçüde engelliyor.
Benzer bir önerme, Brezilyalı Athos Salome gibi "mistikler" tarafından yapılan tahminler için de geçerli.
Salome, Covid-19 salgınını ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini tahmin ettiğini iddia ediyor. Maç sonuçlarını doğru tahmin etmek, "güçlerini" bir tür doğrulama işlevi görüyor.
Buradaki ortak payda Dünya Kupası'nın büyük çekiciliği. FIFA, Katar'daki 2022 müsabakalarını beş milyar kişinin izleyeceğini tahmin ediyor.
İngiltere'deki Lancaster Üniversitesi'nde ekonomi uzmanı olan Profesör Robert Simmons "Kumar oynama davranışı, finansal getiri, heyecan, hatta para konmadığında bile insanın tatmin olma arzusuyla bağlantılı" diye açıklıyor.
Ancak Dünya Kupası tamamen öngörülemez bir turnuva değil. Arjantin'in Suudi Arabistan'a ve Almanya'nın Japonya'ya yenilmesi gibi favori görülen takımların şok kayıpları, herhangi bir tahminin ne kadar riskli olabileceğini şimdiden gösterdi.
Bunu göz önünde bulundurarak, insanların sonuçları tahmin etmek için kullandıkları bazı sıra dışı yöntemler şöyle:
(BBC, bu yöntemlerin hiçbirini tavsiye etmiyor.)
Şampiyonu bilen bilgisayarlar
Algoritmalar ve yapay zeka, 18 Aralık'taki Dünya Kupası finalinde kupayı hangi ülkenin kaldıracağını tahmin etmenin en yeni yollarını sunuyor.
Bu popüler alana son olarak İngiltere'nin önemli araştırma merkezlerinde Alan Turing Enstitüsü de katıldı.
Enstitünün bilim insanları geçmiş maç sonuçlarını ve istatistikleri kullanarak 64 Dünya Kupası maçına ait 100 bin bilgisayar simülasyonu çalıştırdı. Bu simülasyonlarda Dünya Kupasını bugüne kadar beş kez kazanan Brezilya, her 4 simülasyonun yaklaşık 1'inde birinci oldu.
Onu Belçika ve kupayı iki kez kazanan Arjantin ve Fransa izledi.
Şans faktörü
Alan Turing Enstitüsü yaptığı açıklamada, "Tahminlerimizden hiç birine bahis oynanmasını kesinlikle tavsiye etmiyoruz. Modeliniz ne kadar iyi olursa olsun, futbolda sonuçlar oldukça rastlantısaldır" ifadeleri yer aldı.
Nitekim aralarında Goldman Sachs, UBS ve ING'nin de bulunduğu birçok finansal kurum son iki turnuvada kazananlar konusunda yanıldı.
Buna bir istisnaysa Londra merkezli Liberium Capital'di.
Bu kurum için çalışan stratejist Joachim Klement 2014'te Almanya'nın, 2018'de de Fransa'nın kupayı kazanacağını doğru bir şekilde tahmin eden bir algoritma geliştirmişti.
Peki bu tamamen tesadüf eseri miydi? Klement bile şansın en önemli etken olduğunu düşünüyor.
Finans haber sitesi Marketwatch'a verdiği demeçte, tahminleme modelinin bir takımın turnuvayı kazanma şansının yalnızca yüzde 45 oranında doğru bildiğini; yüzde 55'lik bölümün ise tamamen şansa bağlı olduğunu söyledi.
'Medyum' hayvanlar
Ahtapot Paul 2010'da Hollanda-İspanya maçının sonucunu doğru tahmin etmişti.
Pandalar, alpakalar, yaban gelinciği ve develer maç sonuçları için danışılan "medyum" hayvanlar arasında.
Bu çılgınlığın yayılmasından Ahtapot Paul sorumlu tutulabilir. 2010 Dünya Kupası'nda İspanya'nın turnuva galibi olması dahil bir dizi maç sonucunu doğru "bilmesiyle" sevilen bir "kahin" haline geldi.
Almanya'nın Oberhausen şehrinde yaşayan Paul'e, yaklaşan her bir maçta rakip takımlarım bayraklarıyla süslenmiş, içinde yiyecek bulunan iki kutu verildi.
Paul, 14 maçın 12'sinde "doğru" kutucuğu seçti.
Ne yazık ki, Paul o turnuvadan birkaç ay sonra öldü.
Ancak bilim insanları, bu tür "psişik güçleri" sorguluyor.
Paul örneğinde, ahtapotların dikey şeritlerden çok yatay şeritlere ilgi duyduğuna dair bilimsel şüpheler bile var. Bu da ahtapotun bazı ulusal bayrakları neden tercih ettiğini açıklayabilir.
Bilgi kaynağı olarak bahisçiler
Dünya Kupası'nda bahse girilmesi yönünde kesinlikle bir tavsiye olmamakla birlikte Profesör Simons gibi uzmanlar bile bahis şirketlerinin bazen maç sonuçlarını tahmin etmek konusunda değişkenlere hızla yanıt verebildiğini söylüyor.
Simons "Hiçbir tahmin mükemmel değil ama bahisçiler, yanılmaları durumunda çok fazla para ödemek zorunda oldukları için, bilgi kaynağı olarak iyi durumdadırlar" diyor.
Profesör Simons, belirli bir sonucun olasılıklarının dağılımından söz ediyor.
Örneğin Brezilya, bazı bahis sitelerinde üçte bir favori olarak görünürken, son turnuva finalisti Hırvatistan yüzde bir olarak listeleniyor.
Dünya Kupası'na ev sahipliği yapan Katar'ın şampiyonluk için binde bir şansa sahip olduğu değerlendirmesi yapılıyor.
Oranlar, bahis şirketinin bahsi yapanlardan daha fazla para kazanmasını sağlayacak şekilde ayarlanıyor; fakat oranları takip etmek de sonucu garantilemiyor.
Tarih ve coğrafya belirleyici faktörler
1962'de Brezilya, Dünya Kupası tarihinde şampiyonluğu üst üste elde eden son takım oldu.
Dünya Kupası ilk kez 1930'da Uruguay'da başladığından bu yana çok değişti. Kapsam ve popülerlik açısından çok daha önemli bir hale geldi.
Ancak değişmeyip öngörülebilir kalan bazı şeyler de var.
Bunların özet listesi şu şekilde:
Önceki 21 turnuvada 79 ülke yarışırken, kazanan sadece sekiz ülke oldu: Brezilya (beş kez); İtalya ve Almanya (dört kez); Fransa, Uruguay ve Arjantin (iki kez); İngiltere ve İspanya (bir kez).
1978'den bu yana, turnuvayı hiç kazanmamış takımlar sadece üç kez finalde oynadı.
Şampiyon takımın arka arkaya kupayı elde ettiği son yıl 1962 oldu.
Sadece Brezilya, Almanya ve İspanya kendi kıtaları dışında bir Dünya Kupası kazandı.
Hiçbir Afrika ülkesi çeyrek final aşamasını geçemezken, Güney Kore yarı finale kalan tek Asya ülkesiydi (2002'de).
Sadece İspanya açılış maçında yenilmesine rağmen (2010'da) turnuvayı kazanmayı başardı.
İtalyan ya da Alman etkisi
Maç tahminleriyle ilgili son olarak, Bayern Münih ve Inter Milan etkisinden bahsetmemiz gerekiyor.
1982'den bu yana, Alman ve İtalyan takımlarından en az bir oyuncu Dünya Kupası finallerinde yer aldı.
Bu durum Katar'da tekrarlanabilir mi?
2022 Dünya Kupası'nda Bayern'in farklı milli takımlarda 17; Inter Milan'ın ise altı oyuncusu bulunuyor.
Bu Arjantin taraftarlarını da sevindirebilir: Zira forvetleri Lautaro Martinez Inter Milan'ın en iyi oyuncularından.
Haber, değiştirilmeden kaynağından otomatik olarak eklenmiştir
