ÖHD'den cezaevi raporu: Mahkumlara kolonya ve dezenfektan verilmedi, maske ve eldivensiz görüşmeye getirildi

T24 Ankara

Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) ile Med Tutuklu Aileleri ile Dayanışma Dernekleri Federasyonu (Med-Tuad-Fed) tarafından Doğu ve Güneydoğu’daki cezaevlerinde yapılan incelemeler sonrasında 'Covid-19 Raporu' hazırlandı.

Raporda,  bazı cezaevlerinde mahkumlara dezenfektan ve kolonya verilmediği, bazılarında kantine gelince alabileceklerinin söylendiği belirtildi. Aramalarda hijyen kurallarına dikkat edilmediğinin iddia edildiği raporda, tutukluların görüşe maske ve eldivensiz getirildikleri kaydedildi. Raporda, uyarıların aksine cezaevleri kampüslerinin içinde infaz koruma memurları ile askerlerin gruplar halinde hareket ettikleri vurgulandı. Raporda hasta hükümlülerin yeni infaz düzenlemesi ile tahliye edilmesi, tutuklu yargılananların da serbest bırakılması talep edildi.

Raporda, avukatlar ve dernek yöneticilerinin hapishanelere ziyaretler düzenlediği, mahkumların koşulları ve sağlığa erişim haklarına ilişkin gözlemlerde bulundukları belirtilerek, gözlemler şöyle sıralandı:

Elazığ Kampüs Ceza İnfaz Kurumu

Elazığ Kadın Kapalı, 1 ve 2 Nolu Yüksek Güvenlikli C.İ.K’de görüşmeler yapılmıştır.

1- Kampüs içerisinde sağlık çalışanlarının yapmış olduğu uyarıların aksine, infaz koruma memurları ve askerlerin gruplar halinde hareket ettiği gözlemlenmiştir.

2- Avukat kayıt alanına girildikten sonra gelen avukata dezenfektan verilmiş, sonrasında eldiven ve maske takılması yönünde açıklama yapılmıştır. Eldiven tercihe bağlı olup, maske takılmadan içeri alınmayacağı belirtilmiştir. İlgili personel de kayıt işlemleri bitene kadar aynı prosedürü işletmiştir.

3- X-Ray cihazının olduğu kısma gelindiğinde, personelin eldiven kullandığı ancak maske takmadığı gözlemlenmiştir. X-Raydan geçtikten sonra avukata ateş ölçüm işlemi yapılmıştır. Koridorlarda dezenfektanların asıldığı görülmüştür.

4- Personelle yaptığımız görüşmede, 18.03.2020 tarihinde ceza infaz kurumunun ilaçlandığını, ilaçlama etkisinin 20 gün olduğunu ve bu süre dolmadan (gelişmelere bağlı olarak ) tekrar ilaçlamanın yapılacağı belirtilmiştir.

5- Tutuklu/Hükümlülerle görüşmeler kapalı görüş alanında sağlanmıştır. Görüşmeye gelen tutukluların eldiven ya da maske kullanmadığı gözlemlenmiş ancak görüşe getiren personelin maske ve eldiven taktığı görülmüştür.

6- Tutuklular ile yapılan görüşmede; “ idare tarafından kendilerine sıvı sabun verildiğini, sıcak su sorunu yaşamadıklarını, çamaşır suyu vb temizlik malzemelerini kantinden kendilerinin temin ettiğini, odalarda yapılan ilaçlamaların yüzeysel yapıldığını, kendilerinin rutin olarak temizliği yaptıklarını” iletmişlerdir.  İdareden kolonya ve dezenfektan talep ettiklerini ancak kendilerine verilmeyeceği idare tarafından belirtilmiştir. Personelin tutukluların odalarına girdiği zaman maske ve eldiven kullandığı ancak bazen buna riayet edilmediği belirtilmiştir.

7- Aile görüşlerinin olmaması nedeniyle kendilerine haftada ikinci telefon hakkının ücreti karşılığında tanındığı iletilmiştir.

8-Personelle yaptığımız görüşmede, Elazığ 1 ve 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı C.İ.K’nin 18.03.2020 tarihinde ilaçlandığını, ilaçlama etkisinin 20 gün olduğunu ve bu süre dolmadan tekrar ilaçlamanın yapılacağı belirtilmiştir.

9-Tutuklular ile yapılan görüşmelerde sabun ve başkaca temizlik malzemelerinin kendileri tarafından kantinden temin edildiğini, idarenin bu yönlü herhangi bir aktarımlarının olmadığı aktarılmıştır. Personelin odalara arama ya da başkaca bir sebeple girilmesi esnasında maske ve eldiven kullanımına özen gösterilemediği aktarılmıştır. Spor etkinliklerinin iptal edildiği de belirtilmiştir.

Diyarbakır Kampüs Ceza İnfaz Kurumu 

D Tipi ve Kadın Kapalı C.İ.K’de görüşmeler yapılmıştır.

Kampüs içerisinde sağlıkçıların yapmış olduğu uyarıların aksine infaz koruma memurları ve askerlerin gruplar halinde hareket ettiği gözlemlenmiştir. Kampüs girişinde askerler tarafından avukatlara yurtdışına çıkıp çıkılmadığı sorulmuş ve ateş ölçümü yapılmıştır. Kampüs girişindeki ilk arama noktasında İnfaz Koruma Memurlarının bazılarının eldivensiz ve maskesiz olduğu gözlemlenmiştir. İlk arama noktasına gelindiğinde para yatırma bölümünün önünde kalabalık bir sıra olduğu herhangi bir sosyal mesafe kuralı olmadığı gözlemlenmiştir.

1-Avukat kayıt alanına girildikten sonra, İnfaz Koruma Memurlarının yan yana oturdukları ve hiçbirinde eldiven ve maske olmadığı,  içeride İnfaz Koruma Memurları dışında iki kişinin daha olduğu görülmüştür.

2-X-Ray cihazının olduğu kısma gelindiğinde personellerin bazılarının eldiven ve maske takmadığı gözlemlenmiştir. Tarafımıza eldiven ve maske verildiği ancak herhangi bir dezenfektan verilmediği görülmüştür. X-Raydan geçtikten sonra ateş ölçüm işleminin yapılmıştır.

3-Cezaevinin içerisindeki Personellerin eldiven ve maske takmadığı görülmüştür.

4-Tutuklu/Hükümlülerle görüşmeler kapalı görüş alanında yapılmıştır. Görüşmeye gelen tutukluların eldiven ya da maske kullanmadığı görülmüş, ancak onları görüşe getiren personelin maske ve eldiven taktığı görülmüştür.

5- Tutuklular ile yapılan görüşmede; “ idare tarafından kendilerine sıvı sabun verildiğini, sıcak su sorunu yaşamadıklarını, çamaşır suyu vb temizlik malzemelerini kantinden kendilerinin temin ettiğini, odalarda yapılan ilaçlamanın bir kez yapıldığı ve ilaçlama yapıldığı gün odalarda askerlerle birlikte aylık aramanın yapıldığı ve arama sırasında hijyen kurallarına uyulmadan arama yapıldığı,kendilerinin rutin olarak temizliği yaptıklarını” iletmişlerdir.  İdareden kolonya ve dezenfektan talep ettiklerini,  kantine getirileceği ve satın alabilecekleri idare tarafından belirtilmiştir. Personelin tutukluların odalarına girdiği zaman maske ve eldiven kullandığı ancak bazen buna riayet edilmediği tutuklu/hükümlülerce belirtilmiştir.

6-Aile görüşlerinin olmaması nedeniyle kendilerine haftada ikinci telefon hakkının ilk telefon hakkının süresi 20 dk ya uzatılarak kullandırıldığı, disiplin cezası olan mahpuslar açısından bu kuralın uygulanmadığı belirtilmiştir.

Gaziantep H Tipi ve L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu 

1-Giriş esnasında, sağlıkçıların yapmış olduğu uyarıların aksine, infaz koruma memurları ve askerlerin gruplar halinde hareket ettiği ve yan yana oturdukları gözlemlenmiştir. Hapishane girişinde maske ve eldivenin bittiği açıklaması ile içeri girişimize izin verilmemiştir. Daha sonra kurulan diyalog sonucu içeri girişimiz gerçekleşmiştir.

2- Avukat kayıt alanına girildikten sonra gelen avukata aciliyet dışında kayıt yapılmayacağı söylenmiş ve yine girişimiz engellenmeye çalışılmıştır. Israrla müvekkillerimizin sağlık sorunu için görüşmemiz gerektiği aktarılmış ve işlemlerimiz yapılmıştır. Kayıt işlemi esnasında bulunan personellerin maske ve eldiven takmadığı gözlemlenmiştir. Ayrıca koridorlarda ve bulundukları odada dezenfektan olmadığı görülmüştür.

3- X-Ray cihazının olduğu kısma gelindiğinde personelin bazılarının  eldiven ve maske takmadığı ve sigara içtikleri gözlemlenmiştir. Tarafımıza eldiven ve maske verilmiş ve dezenfektan kullanmamız önerilmiştir. X-Raydan geçmeden önce ateş ölçüm işlemi yapılmıştır. Koridorlarda dezenfektanların olmadığı sadece personelin masasında ve odasında olduğu görülmüştür.

4-Tutuklu/Hükümlülerle görüşmeler kapalı görüş alanında yapılmıştır. Görüşmeye gelen tutukluların eldiven ya da maske kullanmadığı  görülmüştür.

5- Tutuklular ile yapılan görüşmede; “ idare tarafından kendilerine bugün itibariyle çok az miktarda sıvı sabun ve çamaşır suyu verildiğini, sıcak su sorunu yaşamadıklarını, Koğuşlarında bugün itibari ile dezenfekte edildiği, odalarda yapılan ilaçlamanın yüzeysel olduğu, kendileri rutin olarak temizlik yaptıklarını, hasta tutuklu/hükümlülere ilişkin bir tedbirin alınmadığı, Açlık grevlerinden sonra bağışıklık sistemlerinin çöktüğünü” iletmişlerdir.  İdareden kolonya ve dezenfektan talep ettiklerini ancak kendilerine verilmeyeceği idare tarafından belirtilmiştir. Personelin tutukluların odalarına girdiği zaman maske ve eldiven kullandığı ancak bazen buna riayet edilmediği belirtilmiştir.

6- Aile görüşlerinin olmaması nedeniyle kendilerine haftada ikinci telefon hakkının tanındığını ilettiler. Ancak telefon görüşüne gittiklerinde idare tarafından eldiven istediklerini ama taleplerinin yerine getirilmediğini ve dolayısıyla telefona birçok kez çıplak  elle temas edildiğini belirtmişlerdir.

7-  Gaziantep L Tipi Kapalı C.İ.K’de yapılan görüşme öncesi ateş ölçüm yapılmamıştır.

Oltu T Tipi Kapalı C.İ.K

1-Hem tutuklu/ hükümlü hem de hapishane idaresi ile görüşmeler sağlanmıştır. Tüm tutuklu ve hükümlülerin sağlık taramasından geçirildiği idare tarafından beyan edilmiştir. Yine gerekli dezenfekte çalışmasının yapıldığı söylenmiştir.

2- Hapishane personelinin maske ve eldiven kullanmaya riayet  ettiği avukatlarca gözlemlendi.

Van Kampüs Ceza İnfaz Kurumu ve Pantos L Tipi C.İ.K.

Van T Tipi, Van Yüksek Güvenlikli, Van F Tipi ve Patnos L Tipi C.İ.K’de görüşmeler yapılmıştır.

1-Hapishane idareleri tarafından mahpuslara herhangi bir dezenfektan, maske, eldiven, temizlik malzemesi verilmediği,

2-Elektrik ve su kullanımlarının, temel gıda ihtiyaçlarının ücretsiz sağlanmadığı,

3-Mahpusların aile görüşlerinde ve sosyal faaliyetlerinin salgın nedeniyle kısıtlandığı, bunun yanı sıra telefon ile görüş haklarının 2 katına çıkarıldığı,

4-Bütün infaz koruma memurlarının maske takmasının zorunlu kılındığı ancak ziyaret kabuldeki memurlar, X-Ray'deki askerler de dahil olmak üzere hapishanede görev yapan tüm personelin yan yana ve temas halinde olduğu,

5-Yine cezaevi girişlerinde ateş ölçümleri, zorunlu maske uygulaması ve dezenfektan uygulamasının olduğu,

6-Avukat görüşlerinde de girişte söz konusu tedbirlerin alındığı ve avukat görüşlerinin kapalı görüş usulüne göre yapıldığı,

7-Mahpusların koğuşların dezenfekte edilmediğini ifade ettikleri gözlemlenmiştir.

Raporda öneriler şöyle sıralandı:

-Cezaevindeki tutuklu ve hükümlüler, yasal statülerine bakılmaksızın, aynı kalite ve standartta, ülke genelinde mevcut, kapatılmamış olan kişilere sağlanan tıbbi bakıma eşit erişim hakkına sahiptir.

-Güncel olarak da tartışılan yeni infaz yasasında düzenlemeler yapılırken, mahpusların yasal durumları nedeniyle ayrımcılığa tabi tutulmaksızın ülkedeki sağlık hizmetlerinden yararlanma imkanına sahip olmalı ve risk gruplarının “amasız” bir şekilde tahliyesi sağlanmalıdır.

-Tutuklu olarak yargılamalarına devam edilen kişilere yönelik adli kontrol hükümlerinin öncelikli olarak düşünülmeli ve tahliyeleri sağlanmalıdır.

-Tutuklu/ hükümlülerin özgürlüğünden alıkonulduğu süre boyunca hijyen koşullarına dikkat edilmeli, kişisel koruyucu malzemeler ile temizlik malzemelerinin kantinden ücreti karşılığında değil, ücretsiz erişimi sağlanmalıdır.

-Açık görüşlerin iptal edilmesi de göz önünde bulundurularak mahpusların telefon görüş haklarının arttırılması ve bu uygulamanın ücretsiz olması gerekmektedir.

-Hapishanelerin belli rutinlerde dezenfektesi sağlanmalıdır.