İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonlarına tepki olarak İran bağlantılı Şii İslami Direniş Hareketi’nin Irak ve Suriye'deki ABD üslerini hedef alan saldırıları Ürdün’ün Suriye sınırında üç ABD askerinin ölümü ile yeni bir boyut kazandı. ABD yönetimi, intikam saldırılarına hazırlanırken Yemen’de Husilerin Kızıldeniz’deki saldırılarına destek amacıyla ikinci cephe Akdeniz’de açılıyor. Iraklı Şii gruplar, karadan sonra denizde de saldırı kararı aldı. Saldırılarla İsrail limanlarının hizmet dışı bırakılması amaçlanıyor.
İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonlarını arttırması İran ve Irak’taki İran bağlantılı Şii partiler, hareketler ve silahlı gruplar, ABD’nin ülkeden çıkarılmasına yönelik yönetim üzerinde baskıyı her geçen gün arttırıyor. Bu kapsamda Irak ordusu bünyesindeki İran destekli seferberlik kuvvetleri, Irak ve Suriye’de ABD üslerine saldırılarını arttırdı. Ekim 2023’ten bu yana Irak ve Suriye’de ABD ve bağlantılı üslere 160’tan fazla saldırı gerçekleştirirken son saldırı Ürdün'de, Suriye sınırına yakın bir bölgede bulunan ABD üssüne yönelik gerçekleştirildi. insansız hava aracı (İHA) saldırısında 3 ABD askeri hayatını kaybederken 25 ABD askeri yaralandı. Saldırıdan İran destekli silahlı grupları sorumlu tutan ABD Başkanı Joe Biden, misilleme sözü verdi.
İsrail limanlarının hizmet dışı bırakılması amaçlanıyor
Bölgede tansiyon giderek yükselirken İran bağlantılı silahlı Şii gruplar, Kızıldeniz’in yanı sıra ABD, İngiltere ve İsrail’e yönelik ikinci cepheyi Akdeniz’de açtı. İran kaynaklı Al Mayadeen’e göre, Irak'taki Seyyid el-Şuhada Tugaylarının ABD’ye yönelik karadan başlattığı saldırının ikinci aşamasının denize taşınacak, bu kapsamda örgütün Akdeniz’de deniz seferlerine abluka uygulayacak.
Haberde, Irak'taki Seyyid el-Şuhada Tugayları Genel Sekreteri Ebu Ala el-Vela'inin X platformu mesajındaki şu ifadelerine yer verildi:
"Amerikalılar yine güçlerimizi hedef alırken, mücahitlerimiz operasyonlarının ikinci aşamasına başladı. İkinci aşama, Akdeniz'de Siyonist deniz taşımacılığına yönelik ablukanın uygulanmasını ve tarafın limanlarının hizmet dışı bırakılmasını içeriyor."
El Velai, İsrail‘in Gazze’de operasyonlarına ve sivillere yönelik saldırılara devam etmesine paralel kendilerinin de saldırılarını sürdüreceğini kaydetti.
Çekilme iddiası
Irak ve Suriye’den sonra Ürdün’deki askeri üslere yönelik saldırılarla bölgede tansiyon giderek yükselirken ABD’nin bölgedeki varlığı da ciddi anlamda sorgulanmaya başladı. Bu kapsamda Şii grupların baskısı ile Irak Parlamentosu’nda ABD askerlerinin ülkeden ayrılmasına yönelik karar alınması sonrası hükümet üzerinde baskı giderek artıyor. Çekilme iddiasına yönelik ilk açıklamalar Rusya’dan geldi. İddiaya göre Bağdat, Washington’un Irak’tan güçlerini çekmeye hazır olduğunu Moskova’ya bildirdi. Rusya’nın Suriye Özel Temsilcisi Aleksandır Lavrentiev ise, ABD kuvvetlerinin Irak’ın yanı sıra Suriye’den de ayrılacağını ileri sürdü.
Müzakereler başladı
Bağdat’taki Başbakanlık Basın Ofisi'nden yapılan açıklamada, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin desteğiyle, Washington ile Bağdat arasında IŞİD karşıtı Uluslararası Koalisyon güçlerinin terör örgütü IŞİD’i yenilgiye uğratmasının ardından, Irak’tan çekilme sürecine ilişkin müzakere görüşmelerinin başladığı belirtildi.
Toplantıda çekilme sürecini takip edecek üst düzey komitenin inceleme çalışmalarının, IŞİD’in oluşturduğu tehdit düzeyi, operasyon düzenleme gerekliliği ve Irak güvenlik güçlerinin askeri yeteneklerinin güçlendirilmesi düzeyinde başlamasının kararlaştırıldığı aktarıldı.
Takvim hazırlanacak
İnceleme kapsamında, uluslararası koalisyonun askeri misyonunun sona ermesine ilişkin bir takvim hazırlanacağı, ardından Irak ile ABD ve koalisyona katılan ülkeler arasındaki ikili güvenlik ilişkilerinin geliştirilmesine yönelik adımlar atılacağı ifade edildi.
Açıklamaya göre, taraflar Irak ile ABD arasında 2008'de imzalanan stratejik anlaşmaya uyacak, koalisyon danışmanları ülke çapındaki müzakereler sırasında korunacak ve gerilimin tırmanması önlenecek.
ABD varlığı, Sudani kabinesi ile son bulacak
Irak Hükümet Sözcüsü Basim El-Awadi ise konuya ilişkin yaptığı açıklamada, ABD’nin ülkede misyonunun sona ermesinin hükümetin gündemindeki maddelerden bir tanesi olduğunu belirterek, sürecin başladığını söyledi.
Başbakan Sudani’nin 27 Ocak’ta IŞİD'e karşı Uluslararası Koalisyon'un misyonunu sona erdirmek için Irak ile ABD arasında ikili görüşmelerin başladığını açıkladığına dikkat çeken Awadi, Başbakan'ın koalisyonun Irak’taki misyonunun bu kabinenin görev süresinin sona ermesiyle birlikte son bulacağı sözü verdiğini söyledi.
ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon Bağdat’ın talebi doğrultusunda 2014’te Irak’a girerek askeri operasyonlarını 2018’de sonlandırmıştı. Irak’ta kurulan Sudani kabinesinin görev süresi ise Ekim 2025'te parlamentonun sona ermesiyle sona erecek. Bu durumda ABD’nin bölgedeki varlığı da bu süre içinde sona erecek. ABD ile Irak arasındaki ikili işbirliğinin yeni bir aşamaya geçilmesi için yeni bir yol haritasının hazırlanması bekleniyor.
ABD’den net açıklama yok
Çekilmeye ilişkin ABD’den net bir açıklama gelmemesi kafaları karıştırdı. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, iki ülke arasında Yüksek Askeri Komite oluşturulduğunu, komitenin önümüzdeki günlerde çalışmalarına başlayacağını belirterek, Irak’taki ABD varlığının geleceğinin tartışılacağını açıkladı.
Bir yılı geçer
Bölgedeki gözlemciler, ABD’nin Irak’tan ayrılma kararı alması halinde bunun zaman alacağı ve bir yılı geçebileceğini belirtiyor. Ülkeden ayrılırken müttefik olarak gördükleri siyasi ve silahlı gruplar için güven arttırıcı önlemler alınması ve güvence verilmesine yönelik ikili anlaşmalar yapmaya çalışacağı ifade ediliyor.
ABD’nin Irak’tan çıkması halinde Suriye’deki varlığı da riske gireceği için iki ülkeden aynı anda çıkacağı ileri sürülüyor.
Bu kapsamda Irak’ın yanısıra Suriye’de de aynı anlaşmaları yapabileceği kaydediliyor. Gözlemciler, ABD’nin Suriye’deki tüm lojistik hizmetlerinin Irak’tan karşılandığına dikkat çekiyor.
