Michelle Roberts
BBC Sağlık editörü
Yıllarca fark edilmeden ilerleyebilen osteoporoz hastalığı, kemikleri zayıflatarak kırıklara yol açması üzerine yapılan kemik taramalarında teşhis ediliyor.
Aslında bu yeni test, uzaydaki mikro-yerçekiminden ötürü kemik erimesi riski taşıyan astronotlar için tasarlandı.
PNAS dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, söz konusu test idrarda kemik kalsiyumu kalıntılarını kontrol ediyor.
Arizona Devlet Üniversitesinden bilim insanlarının Amerika uzay ajansı ile ortaklaşa yürüttüğü çalışmalar sonucunda geliştirilen teknik, kalsiyum izotoplarını analiz ediyor.
Kemikten elde edilen ve her birinin nötron sayısı kendine has olan farklı kalsiyum atomları inceleniyor.
Kemik hasar gördükten sonra bu farklı izotopların dengesi veya miktarı değişiyor. Böylece kemik yoğunluğunda erken değişimler izlenebiliyor.
Yöntemi denemek üzere araştırmacılar gönüllü olan bir düzine sağlıklı insan üzerinde inceleme yaptı.
Gönüllüler 30 gün boyunca yatak istirahatine alındılar. Uzun süre yatağa bağlı kalınması kemik erimesini tetikliyor.
Yeni yöntemle, bir hafta gibi kısa süreli yatak istirahatinin ardından bile, kemik erimesi belirtileri teşhis edilebildi.
Bu yöntem, en yaygın şekilde kullanılan DEXA (dual enerji röntgen absorpsiyometrisi) gibi geleneksel tarama yöntemlerinin, kemik yoğunluğundaki değişimleri algılayabilme aşamasının çok daha öncesinde, hastalığı tespit etti.
Kemik erimesinin kandaki belirtilerini kontrol eden diğer biyokimyasal testlerden farklı olarak, bu test, net kemik kaybını ölçebiliyor.
Araştırma ekibinin başkanı Prof. Ariel Anbar, "Bir sonraki adım, yöntemin kemik deformasyonu sorunu yaşayan hastalarda da umduğumuz gibi işe yarayıp yaramadığını anlamak. Böylece klinik uygulamalarının yolu açılmış olur" diyor.
NASA'da geliştirilen yöntem Osteopoz teşhisinde kullanılacağı gibi, kanser türü kemikleri etkileyen diğer hastalıkların izlenmesine de yardımcı olabilir.
NASA'da görevli beslenme uzmanı Scott Smith, "Bu çalışmaları mikro-yerçekiminden dolayı astronotlar kemik kaybı sorunları yaşadıkları için yürüttük. İnsanın uzaya yolculuğunun ana problemlerinden biri, bu. Takip etmek için her zaman daha iyi yöntemler bulmamız gerekli" diyor.
İngiltere'deki Ulusal Osteoporoz Derneği'nden Dr. Nicola Peel de, "Kemik hastalığının evrim ve mekanizmasını anlama kapasitemizi geliştirebilecek yeni tekniklerin geliştirildiğini görmek her zaman heyecan verici" diyor ve ekliyor: "Kalsiyum izotoplarını inceleme yaklaşımı çok ilginç. Testin kemik kaybını erken safhalarında teşhis etme konusunda potansiyel taşıdığı açık. Dolayısıyla gelecekteki klinik uygulamalarında rol oynaması bekleniyor."
