Benzinciye gidenler hemen fark ediyor: Petrol fiyatları "koşuyor." Ancak fiyat artışları petrolle sınırlı değil. Altın ve bakır fıyatları da tırmanıyor. Peki neden?"159 litrelik fıçı" son günlerde Almanya'da yine tartışmalara neden oluyor.
Burada bahsi geçen fıçı ile küresel piyasalarda ham petrolün fiyatı için ölçü olarak baz alınan varil kast ediliyor.
Sene başında Kuzey Denizi'nden çıkarılan bir varil Brent petrolün fiyatı 70 Amerikan Doları'ndan biraz yüksekti. Şimdiyse 90 dolar civarında. Bu da sene başından beri yüzde 20 artış anlamına geliyor. Petrol fiyatlarındaki artışı milyonlarca araç kullanıcısı benzin istasyonlarında derhal hissediyor. Benzinin litre fiyatı sene başından bu yana 10 euro centi artmış durumda. Eğilim fiyatların daha da artacağı yönünde.
Alman Commerzbank'ın ham petrol piyasaları analistlerinden Carsten Fritsch, artışlarda farklı faktörlerin rol oynadığını belirtiyor:
"Konjonktürdeki iyi beklenti, petrolde arzın sınırlı olması ve Ortadoğu'da da gerilimin devam etmesi ham petrol fiyatlarında görülen aktüel artışta rol oynayan faktörler."
Yaşanan iki savaş petrol fiyatlarını tırmandırıyor
Petrol fiyatlarındaki artışa özellikle Ortadoğu'daki gelişmeler de neden oluyor. Son olarak İsrail'in Suriye'deki İran Büyükelçiliğine yönelik saldırısı ve bu saldırıda İran Devrim Muhafızı üyelerinin hayatını kaybetmesi bölgede çatışmanın yayılma tehlikesini gözler önüne serdi.
Bu tehlike, petrol tedarikinde yaşanabilecek olası endişeleri artırıyor. Piyasalar huzursuz. Commerzbank'ın ham petrol piyasaları analisti Fritsch, "Bu endişelere Ukrayna'nın Rusya'nın petrol rafinerilerine yönelik artan SİHA saldırılarını da eklemek gerek" diyor.
DZ-Bank'tan analist Linda Yu da ham petrol fiyatlarındaki artıştaki ana sorumlunun jeopolitik gerilimler olduğu konusunda Fritsch ile hemfikir. "İlaveten Çin ve Avrupa'da zayıflayan konjontürdeki toparlanma beklentisi" diyerek ekonomik büyüme öngörülerinin etkisine işaret ediyor. Yani küresel piyasalarda konjonktürün iyileşeceği yönündeki beklenti ve ona bağlı biçimde artan petrol talebi de "kara altının" fiyatında yukarı yönlü hareketlenmeye neden oluyor.
Bakır ve altın da parıldıyorlar
Küresel piyasalarda değerli metal ve hammadde fiyatlarında genel olarak artış kaydedildiği görülüyor. Altının ons fiyatı son olarak 2 bin 300 Amerikan Doları'nı geçti, ki bu şimdiye kadar ulaşılmış en üst tavan fiyat oldu.
Commerzbank uzmanı Fritsch'e göre şu dönemde bir "hammadde fiyatları rallisinden" söz etmek bile mümkün. Fritsch'e göre petrolden altına hammadde fiyatlarındaki artışın nedenleri birbirine benziyor. Arzın sınırlı olduğuna yönelik haberler ile talebin artacağına yönelik tahmin ve beklentileri ortak nedenler olarak sayıyor.
Sanayinin en önemli metallerinden bakırın da fiyatıABD Merkez Bankası'nın faiz indirimine gideceği spekülasyonları yüzünden tırmanıyor. Bu gelişme Amerikan Doları'nı zayıflatırken dolarla ticareti yapılan bakır gibi önemli metalleri diğer döviz türünden alım satım yapan yatırımcılar için daha da uygun hale getiriyor. Bu da talebin artmasına, talebin artması da fiyat artışına yol açıyor.
Yatırımcılar, "güvenli liman" olarak görülen altının fiyatında neden artış kaydedildiği konusunda ise kendileri de biraz şaşkın.
Kimi uzmanlar, altındaki artışta faizlerde azaltmaya gidileceği beklentisinin belirleyici rol oynadığı görüşünde. Dünya Altın Konseyi de altın fiyatlarındaki artışla bağlantılı olarak farklı merkez bankalarının artan ilgisine işaret ediyor. Pek çok merkez bankası son aylarda altın alımını en yüksek seviyede gerçekleştiriyor. Bunlar arasında Çin Merkez Bankası'nın yanı sıra Polonya, Çekya, Hindistan, Singapur ve Libya'nın merkez bankalarını saymak mümkün.
Yani artan talep de altın fiyatını yukarı yönlü hareketlendiriyor.
OPEC: Arzda azalma planlanmıyor
Petrol konusunda arzın sınırlanması noktasında en önemli faktör ise OPEC, yani Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü. OPEC, birkaç ay önce üretimini sınırlandıracağını duyurmuştu. Bu hafta içinde de petrol üretimi konusunda izlediği çizgiyi değiştirmeyeceğini açıkladı. Bu durum da önümüzdeki aylarda küresel piyasalarda gerilimli bekleyişin süreceği, ham petrolün varil fiyatındaki artışı daha da tırmandıracağı şeklinde yorumlanabilir.
Irak ise öngördüğünden daha fazla petrol çıkardığını duyurken Rusya'nın ihraç ettiği petrol miktarı da artış kaydetti.
DZ-Bank uzmanı Linda Yu, bütün yıla bakıldığında da petrolün varil fiyatındaki artışın devam edeceği öngörüsünde bulunuyor ve 95 Amerikan Doları olacağı tahminini paylaşıyor.
Benzin ve dizelin fiyatı ham petrole bağlı olduğu için ham petroldeki artış hızlı bir şekilde benzin istasyonlarına yansıyor. Almanya Ototmobil Kulübü ADAC'nin son yaptığı Mart 2024 değerlendirmesi de araç sahiplerinin önümüzdeki dönem daha da fazla gideri olacağına işaret ediyor.
DW Türkçe'ye sansürsüz nasıl ulaşabilirim?
