Suriye iç savaşında Devlet Başkanı Beşar Esad'a destek için 2015 yılında sahaya inen ve savaşın kaderini değiştiren Rusya Ortadoğu'daki etkinliğini giderek artırıyor. Rusya'nın devlete bağlı silah ihracat şirketi Rosoboronexport'un Genel Müdürü Aleksander Mikheyev resmi haber ajansı TASS'a yaptığı açıklamada, "özellikle Suriye olaylarının ardından talepte büyük artış olduğunu" belirtiyor.
Başta füze savunma sistemleri S-400'ler olmak üzere Rus yapımı silah ve teçhizat, aralarında geleneksel Amerikan müttefiklerinin de bulunduğu bölge ülkelerinde giderek daha fazla alıcı buluyor. London School of Economics'ten uluslararası ilişkiler uzmanı Profesör Fawaz Gerges, Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye gibi bölge ülkelerinin Ruslara duyduğu ilgide ABD'nin liderlik rolünün zayıflamasının da rolü olduğunu belirterek "Zaman Rusların zamanı" diyor. Gerges ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin liderlik yapacağı yerde tam tersine "ABD ve Batılı müttefikleri arasındaki büyük farklara" dikkat çektiğini belirtiyor.
Rus S-400 sistemlerinin en dikkat çekici alıcısı ise ABD'nin NATO müttefiki Türkiye. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan S-400'lerle ilgili Cuma günü yaptığı açıklamada "Türkiye'nin S-400'lere ihtiyacı var ve bunun da anlaşması bitmiştir. İnşallah en kısa zamanda alacağız" dedi.
Çözümsüz tartışmalar
Kahire'deki Amerikan Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi yöneticisi Robert Mason, bölge ülkelerinin güvenlik arayışında milli, bölgesel ve uluslararası düzlemde çözümsüz kalmış anlaşmazlıkların payı bulunduğunu belirtiyor.
Türkiye S-400 satın almak konusundaki kararlılığını sürdürürken Suudi Arabistan bundan vazgeçmiş görünüyor. Rusya Ulusal Jeopolitik Akademisi başkan yardımcısı Albay Konstantin Sivkov, Rus yayın kuruluşu RT'ye verdiği demeçte, Suudi Arabistan'ın “ABD'nin baskısına yenildiğini” söyledi.
New York Üniversitesi'ne bağlı Ürdün Merkezi'nde Rusya İleri Araştırmaları'nda eski bir konuk araştırmacı olan Mason, “ABD'nin, Ortadoğu Soğuk Savaşı'nda yer alan müttefik ve rakiplerini idare etmek için daha sağlam bir diplomasi kurması gerekiyor” şeklinde konuştu.
Rus S-400'lerine ABD müttefiki Irak ve Fas'ın da ilgi gösterdiği biliniyor.
"Rus sistemi daha iyi"
Ancak siyaset bu denklemin sadece bir tarafını oluşturuyor. Arap Kalkınma ve Stratejik Araştırmalar Vakfı Başkanı Mısırlı Tuğgeneral Samir Ragheb, DW'ye verdiği demeçte, bölgedeki ülkelerin S-400 sistemini, ABD'nin Patriot sistemine daha iyi bir alternatif olarak gördüklerini söyledi.
Ragheb, "Bu Rus sisteminin, Patriot sistemini menzil, küçük bir yörüngede hedeflerle başa çıkma ve birden fazla füzeyi fırlatma konusunda geride bıraktığına şüphe yok" dedi.
Uzmanlar Washington’un S-400'lerle ilgili rahatsızlığının teknolojik özelliklerinden kaynaklanıyor olabileceği görüşünde.
New York Üniversitesi'nden Mason, "ABD'nin memnuniyetsizliğinin temel nedeni, S-400 füze savunma sisteminin, daha önce görülmemiş menzillerdeki uçakları takip etme ve yok etme ve hava sahasındaki hava araçları hakkında bilgi toplayabilme yetenekleri olabilir" şeklinde konuşuyor.
ABD karşı atakta
Öte yandan ABD ise müttefikleri Rusya'dan askeri donanım alırken boş durmayacağının sinyalini verdi. ABD Dışişleri Bakanlığı, Rusya'nın savunma veya istihbarat sektörlerinden önemli miktarda alım gerçekleştiren ülkeleri 2017 yılında çıkarılan ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA)'nı referans göstererek birçok kez tehdit etti.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nda askeri ve siyasi ilişkiler departmanından sorumlu Büyükelçi Tina Kaidanow Temmuz ayında yaptığı açıklamada, müttefiklerin S-400 alımları konusunda Beyaz Saray'ın ne kadar ciddi olduğunu anlamalarını istediklerini söylemiş, "Başta S-400'ler olmak üzere bu satın alımların olumsuz yönlerini anlamalarını, bizim sistemlerimize bakmaya devam edip sistemlerin uyumluluğunu göz önünde bulundurmalarını istiyoruz" demişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nda Başkan Barack Obama döneminde yaptırımlar politikası yetkilisi olan Washington merkezli Brookings Enstitüsü'nden Richard Nephew, DW'ye yaptığı açıklamada, ABD'li müttefiklerin S-400 sistemini kendi sistemlerine dahil ederken de sorunlarla karşılaşabileceğini söyledi.
Nephew, "Benim anladığıma göre ABD ve Rus askeri donanımını bütünleştirmek sorunsuz değil, bilakis oldukça karmaşık. Bu satışın yine de gerçekleşmesi durumunda en büyük sorun silahların yaygınlaşmasından ziyade Rusların müttefiklerle olan operasyonlarının artması olacaktır" diye konuştu.
Brookings Enstitüsü'ndeki Ortadoğu Politikaları Merkezi'nden Daniel Byman da, Moskova'nın bölgedeki nüfuzunu arttırma stratejisine devam ettiğini belirterek "Bu Rusya'nın nüfuzunu göstermesinin bir yolu. Bölgede dostlarının güvenliğini sağlayanın Washington değil Moskova olduğunu göstermenin bir yolu" diyor."
Lewis Sanders
© Deutsche Welle Türkçe
