Rüya tabirleri nasıl evrildi, neden rüyaların anlamını merak ederiz?

Türk tarihinde rüya anlatılarına en eski Türkçe metinlerde rastlamak mümkün.

Yale Üniversitesi'nde Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak görev yapan Özgen Felek'in Türk edebiyatında rüya motiflerini incelediği çalışmasında, Oğuzlar'ın kökenini anlatan Oğuz Kağan Destanı'nda vezir Uluğ Türük'ün rüyasında altın bir yay ve üç gümüş ok gördüğü anlatılıyor

Buna göre rüyada altın yay Doğu'dan Batı'ya uzanırken, üç gümüş ok Kuzey'i gösterir. Uluğ Türük rüyasını Oğuz Kağan'a anlatırken, “Gök Tanrı rüyamı gerçekleştirsin. Bütün yeryüzünü senin soyuna bağışlasın” diye dua eder.

Oğuz Kağan'a göre Uluğ Türük'ün rüyası, soyunun dünyayı fethedeceğine dair hayırlı bir alâmettir.

Bu tür sembolik rüyalara Göç, Türeyiş, Manas gibi diğer Türk destanlarında yer verildi.

1299'da Osmanlı İmparatorluğu'nu kuran 1. Osman'a sonradan atfedilen bir başka rüya da benzer bir mesaj içeriyordu:

Hikayeye göre, Osman, mutasavvıf bir alim olan Şeyh Edebali'yi ziyaret ettiğinde kendisine bir oda verilir. Odasında bir Kur'an-ı Kerim olduğunu fark eden Osman, uzanmak istemediği için bütün gece oturur ve sonra bir rüya görür:

"Osman Gazi uyurken rüyasında bir velinin göğsünden bir Ay'ın yükseldiğini ve ona doğru gelip kendi göğsüne girdiğini görür. Ay göğsüne girdiği anda göbeğinden bir ağaç fışkırır ve gölgesi dünyayı kaplar."

BBC Türkçe'ye konuşan Felek, özellikle Osman Gazi’nin rüyasının İslam rüya anlayışının Türk rüya kültürünü nasıl etkilediğini göstermesi açısından önemli olduğuna dikkat çekiyor:

"Her iki rüya da anlatıda kendi hükümdarlıkları için manevi-meşru araçlar olarak yer alsalar da, Osman'a atfedilen rüya anlatısındaki bazı unsurlar (mesela, Kur'an'a saygı), İslam dininin Türk rüya kültürüne önemli bir katkısı olduğunu gösteriyor.

"Bu rüya, Türklerin İslam'ı kabul etmesinden sonra bile Türk kültüründe rüyaların ve rüya tabirlerinin öneminin devam ettiğini gösteriyor."