Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB), 100 Temel Eser listesi içinde yer alan "Şeker Portakalı" kitabını derste ödev olarak okutan bir öğretmene kitabın müstehcen olduğu gerekçesiyle soruşturma açıldı. Öte yandan Fareler ve İnsanlar kitabı da İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından ‘sakıncalı’ bulundu.
İstanbul Bahçelievler'deki Behiye Doktor Nevhiz Işıl İlköğretim Okulu'nda görev yapan 7. sınıf Türkçe öğretmenine "Şeker Portakalı" kitabını okuttuğu için soruşturma açıldı.
Tüm dünyada çocukların ilgiyle okuduğu Brezilyalı yazar Jose Mauro de Vasconcelos'un Şeker Portakalı kitabı Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) İlköğretim okullarında okutulacak 100 Temel Eseri arasında yer alıyor. 1968 tarihli roman, fakir bir aile çocuğu olan Zeze'nin yaşadıklarını anlatıyor.
Nilay Vardar'ın bianet'te yer alan ahaberine göre, Behiye Doktor Nevhiz Işıl İlköğretim Okulu'ndaki 7. sınıf Türkçe öğretmeni de öğrencilerine performans ödevi olarak bu kitabı okumalarını istedi.
Velilerden biri, kitabı okuduğunu ve şok olduğunu belirterek kitabın Türk örf ve ananelerine aykırı içeriğe sahip olduğunu, içinde birçok argo sözcük ve küfür içerdiğini belirterek öğretmen hakkında soruşturma açılmasını istedi.
İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü de öğretmen hakkında kitabı neden tavsiye ettiği ile ilgili olarak soruşturma açtı. Soruşturma henüz tamamlanmadı.
Fareler ve İnsanlar için sansür talebi
John Steinbeck'in Türkiye'deki yayıncısı Sel Yayıncılık, İzmir'de Fareler ve İnsanlar için sansür talep eden ve edebiyat öğretmenlerinden oluşan 'İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu'na sert tepki gösterdi.
Radikal.com.tr'de yer alan habere göre, ‘Fareler ve İnsanlar’ın İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından ‘sakıncalı’ bulunmasının ardından kitabın Türkiye ’deki yayıncılarından Sel Yayıncılık bir basın açıklaması yaptı. Yaşananın her eserin öznel ahlak kriterlerine gore yasaklanabilceğinin kanıtı olduğu belirtilen açıklamada şöyle denildi:
“Enis Batur’un Elma’sı kapağındaki Courbet tablosundan dolayı yargılanmaya başladığında şaşırmıştık, Metin Üstündağ’ın haftalık Penguen’de yıllardır çizdiği Pazar Sevişgenleri albümleri yargılanınca gülmüş, ‘dünya kültür mirası’ listesindeki Fransız şair Guillaume Apollinaire’nin CinSel Kitaplar serisinden yayınlanan kitabı Genç Bir Don Juan’ın Maceraları cinsellikle suçlanınca kızmıştık. William Burroughs’un yerleşik edebiyat kalıplarını zorlayarak yazdığı üstelik tam da bunun için yaptığını beyan ettiği Yumuşak Makine ‘konu ve anlam bütünlüğüne aykırılık’ gerekçesiyle yargılandığında ise artık bu mantığı anladığımızı zannediyorduk. Ta ki edebiyat öğretmenlerinin John Steinbeck’i de ‘gayri ahlaki’ bulduklarını okuyana kadar. Steinbeck’in dünya edebiyatındaki yerinden, Fareler ve İnsanlar’ın edebiyat ve hatta sinema tarihindeki öneminden bahsedecek değiliz. Asıl tartışılması gereken sanırız, işleri zaten önlerine gelen kitapları bir gerekçe bularak, kendilerini komik duruma düşürmek pahasına, başlarına iş açmamak adına anlamsız bir rapor yazıp mahkemeye göndermekle yükümlü, bunun için maaş alan ve olumsuz prensibiyle çalışan TC Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu yerine, bir şehirde, İzmir’de, lise edebiyat öğretmenlerinin oturup, bir kitabın iki sayfasını raporlandırarak yasaklanmasını, sansürlenmesini devletten talep etmeleridir. Üstelik telifli bir kitabın tek bir yayıncısının olabileceği gibi temel bir okur bilgisinden bile yoksunlukla, kitabın eski baskılarından da sayfa numaraları örneklendirerek, gerekçelerini sağlamlaştırmaya çalışıyorlar, takdir edilesi bir çaba. Bu artık her eserin, kitabın, filmin klasikleşmiş, evrensel bir referans haline gelmiş, insanların zihinlerinde yer etmiş denmesine bakmadan herhangi birilerinin o tanımsız ve son derece öznel ‘ahlak’ kriterlerine uygunsuzluk nedeniyle yargılanabileceği, sansürlenebileceği ya da yasaklanabileceğinin son göstergesidir.“
Kitaba bakmadan soruşturma
Eğitim Sen 1 No'lu Şube Başkanı Barış Uluocak, il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinin kitabın 100 temel eser içinde olduğunu bilmeden, bunu araştırmadan böyle bir soruşturma açmasının "büyük bir cahillik olduğunu" belirtti:
"Okullarda cemaatler tarafından basılan bilimsel ve edebi niteliği tartışmalı birçok kitabın kontrolsüz şekilde dağıtılmasına göz yumulurken dünya çocuk edebiyatının en önemli eserlerinden birine soruşturma açılmasının bugünkü konjoktürü çok açık şekilde gösteriyor."
Velinin şikayetinde, kitabın ana karakteri Zeze'nin küfür ettiği bölüm alınırken arkasından gelen "Bunları kullanmak için yaşın çok küçük, hiç hoş değil" şeklindeki telkinler yer almıyor.
