Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI’nin dünya savunma harcamaları raporu ilginç bir gelişmeye ışık tutuyor. Buna göre büyük silah şirketleri ürünlerini öncelikle kendi devletlerine satıyor. Raporda bu gelişmenin Batılı savunma şirketlerinin satış hâsılatını düşürdüğü, Rus silah sanayisinin ise kârlı çıktığı dile getiriliyor.
Uzun yıllar dünyanın önde gelen silah imalatçıları arasında belli başlı şirketler ilk sıraları alıyordu. Amerikan, Avrupa ve Rus şirketleri dünya piyasasını adeta aralarında paylaşmıştı. Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI dünya silah piyasasında artık Hindistan, Brezilya, Singapur Güney Kore ve Türkiye gibi ülkelerin de rol oynadığını saptamış. SIPRI raporunu hazırlayan heyetin başkanı Aude Fleurant bu ülkelerden hiçbirinin ilk 50 arasında yer almamasına rağmen milli politikaları doğrultusunda silahlanmada yerli payını arttırdığını söyledi.
Fleurant bunun başlıca nedeninin, siyasi iradenin yerli üretim kapasitesine öncelik vermesi olduğunu ve Brezilya, Türkiye ve Güney Kore gibi ülkelerin yerli silah üretim kapasitesini arttırmayı siyasi öncelik yaptığını belirtti.
Savunma araç, gereç ve silahları satış hâsılatının üçte ikisi ABD ile diğer NATO ülkelerine düşüyor. Bu ülkelerin küresel silah alımlarındaki payı yüzde 84’ü buluyor. 2013 yılında satış hasılatı yüzde 4,5 oranında gerileyen dünyanın en büyük yüz silah şirketi arasında 38 Amerikan işletmesi yer alıyor.
SIPRI direktörü Fleurant sözlerini şöyle sürdürdü: “Bunların büyük çoğunluğu, savaş uçağı, füze sistemleri, zırhlı araç ve savaş gemisi imal eden şirketlerle bunlara parça üreten yan sanayi kuruluşlarından oluşuyor.”
Lojistik, bakım, eğitim ve teknik hizmet sunan şirketlerin bilançoları da daralıyor. Bundan öncelikle ABD’nin Irak ve Afganistan savaşlarına son vermesi ve Amerikan savunma bütçesinde kısıntı yapılması rol oynamış. Ekonomik kriz diğer NATO ülkelerinde de etkisini göstermiş ve başta Fransa olmak üzere batı Avrupa ülkelerinin silah satışları ya gerilemiş ya da aynı düzeyde kalmış.
Rusya'nın parası silahlanmaya gidiyor
Rus silah sanayi ise sipariş girdilerinin artmasından memnun. İlk yüz arasındaki Rus şirketlerinin satış hasılatı 2013 yılında yüzde 20 oranında artmış. SIPRI direktörü Aude Fleurant taktik füze imal eden bir Rus şirketinin satışlarını bir yılda yüzde 118 oranında arttırdığını belirtti. Rus şirketlerinin daha fazla ciro yapmasında hükümetin savunma harcamalarını arttırması önemli rol oynuyor.
Yıllardır savaş gücünü arttıran ve ordusunu modernize eden Rusya hükümeti silahlanmada yerli kuruluşlara öncelik tanıyor.
Hamburg’daki Barış Araştırmaları ve Güvenlik Politikası Enstitüsü uzmanlarından Michael Brzoska Batı’nın ekonomik yaptırımları ve ham petrol fiyatının düşmesi yüzünden Moskova hükümetinin savunma bütçesini daraltmak zorunda kalabileceğini ve Ukrayna krizinin Rus silah endüstrisine zarar verebileceğini ifade etti.
Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün yüz büyük silah imalatçısı listesinde en büyük küresel oyunculardan Çin’in adı geçmiyor. Bunun nedeni, Çin’in yüz büyükler arasına girebilecek kapasitede şirketinin olmaması değil, bu dev ülkenin silah üretimi hakkında sağlıklı bilgi alınamaması. SIPRI direktörü Aude Fleurant sanayi sektörünün sivil ve askeri amaçlı şirketler karışımından oluşmasından ötürü Çin hakkında doğru rakam vermenin mümkün olmadığını söyledi.
