Ankara'da Bizans döneminden ayakta kalan tek yapı olan Aziz Klemens Kilisesi günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 10.000 yıllık geçmişi olan Bizans kilisesi tarih öncesinden günümüze kadar pek çok medeniyeti de içinde barındırdı.
Arkefoli'nin haberine göre, bir binanın içinden geçilerek güçlükle ulaşılabilen Aziz Klemens Kilisesi’nin sadece birkaç duvar kalıntısı ve kilisenin zemin katına ait bir kemer ayağı günümüze ulaşabildi.
Ankara’da varlığını zor da olsa sürdürmekte olan bu yapı, oldukça önemli bir kültür varlığı olmasına rağmen günümüzde harabe halinde. Birçok yeni yapılan binanın arasında kalmış bu yapıyı, küçük bir merdiven sayesinde iş yerlerinden zorla alınan izinle ziyaret etmek mümkün olabiliyor.
Ankara’nın Ulus semtinde, Denizciler Caddesi ve Çıkrıkçılar Yokuşu’nun kesiştiği köşede bulunan Aziz Klemens Kilisesi, eski Adliye Binasının arkasında kalıyor.
Aziz Klemens Kimdir?
Ankara Piskoposu olduğu ileri sürülen Klemens, 283 tarihinde Ankara’da doğdu. Hıristiyanlığın yayılması için çeşitli çalışmalar yaptı.
Klemens, Hıristiyan katliamları ile tanınan İmparator Diocletianus (284-305) tarafından 303 yılında Hıristiyanlara karşı yürütülen hareketlerde 20 yaşındayken cryptus olarak adlandırılan bir yerde öldürüldü. Ortodoks Kilisesince aziz olarak ilan edildi.Ankara’da Aziz Klemens adına Bizans döneminde bir kilise inşa edildi.
Kilisenin tarihi
Kilisenin tarihi hakkında birçok araştırmacı farklı görüşler öne sürüyor. Kilise genel olarak 4. ve 9. yüzyıllara tarihlendirilmekte.
Klemens Kilisesi’nin yerine daha sonra II. Murad döneminde Turasan Bey’in yeğeni Ahmed Bin Hızır Yeğen Bey tarafından cami ve medresesinin yapıldığı, 1917 yılında çıkan büyük yangında bu iki eserin tamamen yıkılmış fakat bir süre minaresinin sağlam kaldığı bilinmekte. 1925 yılından sonra o da kaldırılmış. Bazı eski resimlerden camiden ayrı bir minaresinin ve bu minarenin çinilerle süslü olduğu görülmekte.
Aziz Klemens Kilisesi’nin yapı ve süsleme ögeleri
Kapalı hac plan tipinde olan Aziz Klemens Kilisesi’nin özgün halinde 4 kolu birbirine eşit ve bazı ayakları üzerinde ince uzun hac kabartmaları işlenmiş. Yapının ilk halinde kubbeyi taşıyan büyük kemerlerin alt yüzeyinde freskolar bulunuyordu. Yapı camiye çevrildiğinde bu kabartmalar tıraşlanarak ve freskolar sıvanarak yok edilmiş.
Adliye Binasının temeli açılırken ele geçen Yeğen Bey Camisi’nin Arapça kitabesi hala Etnografya Müzesi’nde bulunmakta.
Günümüzde ise bu kiliseden yalnızca bir duvarın iç cephesi ve üzerinde yatay kolları kazınarak silinmiş bir Latin haçının bulunduğu mermer bloklar var.
Oldukça özenli mermer işçiliğine sahip olan yapının inşasında dönüşümlü olarak moloz taş ve tuğla sıralardan oluşan almaşık duvar tekniği kullanılmış.
