Tarihçilerin "tarihin belleği" ya da "medeniyetlerin beşiği" olarak nitelendirdiği Mezopotamya coğrafyası, Suriye iç savaşı ile birlikte, sahip olduğu bu eşsiz değeri kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya.
2011’de artan çatışmalar ve radikal grupların bölgede hakimiyet kurmasıyla kültürel miras da ağır darbe aldı. Suriye’de yaşanan insani trajedinin yanı sıra insanlık tarihi de gerek rejim gerek muhalifler ve radikal gruplar tarafından talan edildi. Özellikle Palmira antik kenti, savaştan ciddi zararlar gördü.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO, Suriye'deki çatışmaların kültürel mirasa verdiği zararı önlemek için çeşitli projeler yürütüyor. Bu çerçevede UNESCO Genel Direktörü Irina Bokova, Alman Devlet Bakanı ve Dışişleri Bakanlığı UNESCO Kültür Konvansiyonu Özel Sorumlusu Prof. Dr. Maria Böhmer ile dünyanın çeşitli yerlerinden gelen yaklaşık 170 uzmanı bir araya getirerek, Suriye'nin kültür mirası için yapılacak çalışmaları ele aldılar.
Berlin'de 2 Haziran'da başlayan ve üç gün süren konferansta Suriye'de zarar gören kültür miraslarının detaylı tespiti, bunların yeniden inşası için uluslararası verilerin masaya yatırılması, ilgili uzmanların bir ağ içerisinde toplanması, ülkedeki kültürel mirasın yeniden canlandırılmasına yönelik kalifiye işgücünün oluşturulması ve tarihi eser kaçakçılığının önlenmesi konuları tartışıldı.
'Gelecek için tarihi ve kültürel köklere ihtiyaç var'
Konferansı değerlendiren Maria Böhmer, IŞİD gibi radikal grupların Palmira benzeri antik yapılara özellikle saldırdığını, bu eski yerleşim yerlerinin eski Roma, Yunan ve İran etkisinde gelişmiş, yıllarca farklı din ve kültürlerin hoşgörü içinde yaşadığı yerler olduğuna dikkat çekti. Bu noktalara saldırılarak Suriye insanının kimliğinin yok edilmek istendiğini belirten Böhmer, bazı çevrelerin yapılacak uluslararası çalışmaların öncelikle Suriye'deki insani yardıma odaklanması gerektiğine dair eleştirilerine de yanıt verdi. Devlet Bakanı, "İnsanlar ve tarihi eserler bir bütündür. Bu konuda bir zıtlık yoktur ve aralarında bir tercih söz konusu değildir. Suriye'deki kültürel miras dünyanın belleğidir. Ayrıca Suriye halkı geleceğini yeniden inşa edebilmek için tarihi ve kültürel köklerine ihtiyaç duymaktadır" dedi.
Suriye'deki tarihi eserlerin korunması ve yeniden oluşturulabilmesi için farklı projelere finansal destek sağlayan Gerda Henkel Vakfı'nın yöneticisi Dr. Michael Hansler de, insani yardım ve kültürel mirasın korunmasının paralel bir şekilde yürütülmesi gerektiğini savundu. Uzman, bu iki hedefi bir arada götürecek pek çok projeye imza atıldığını şu sözlerle aktardı: "Örneğin vakfımız, Ürdün Suriye sınırındaki sığınmacı kamplarında yürüttüğü projelerle genç Suriyelilerin arkeolojik çalışmalarda yer alabilmeleri için eğitim veriyor, onlara Lübnan ve Ürdün'deki tarihi alanlarda, müzelerde çalışma olanakları sunuluyor. Böylece hem gençler yaşama tutunuyor hem de Suriye'nin yeniden inşası için kalifiye işgücü oluşuyor."
Suriye'nin yeniden inşasını gençler üstlenecek
Dr. Michael Hansler üç günlük konferansın son iki gününün Suriye'nin yeniden inşasında görev almak isteyen 20 ile 30 yaşları arasındaki genç uzmanların katılacağı "Young Experts Forum-Genç Uzmanlar Forum"una ayrıldığını aktardı. Söz konusu forumda yer alacak uzmanların yüzde 25'ini Suriyeli uzmanların teşkil ettiğini belirten Hansler, "Tanınmış pek çok Suriyeli arkeolog, mimar, şehir planlamacısı ne yazık ki, ya kayboldu ya da hayatını yitirdi. Ve Suriye'nin gelecekteki inşasını, Suriye'nin çok kültürlü tarihine inanan, bu forumda yan yana gelen gençler üstlenecektir" şeklinde konuştu.
Almanya İslam Sanatları Müzesi'nde araştırma yapan Suriyeli genç tarih uzmanı Zoya Masoud, Suriye için yapılan uluslararası çalışmaları, dünya kültür mirasının sınırları olmadığının açık bir göstergesi olarak niteledi. Mosoud, ülkedeki tarihi eserlerin ve alanların Suriyeliler için her zaman gurur kaynağı ve savaş öncesi normal yaşama dair eşsiz izler olduğunu vurguladı. Genç tarihçi, bu nedenle gençlerin projeler kapsamında aldıkları arkeoloji, müzecilik ve şehir planlamaya dair eğitimlerin, Suriye'nin geleceği ve barışı için genç Suriyelilere motivasyon sağladığını dile getirdi.
