Beslenme uzmanları, sıcak ve soğuk diyet içeceklerle gıda maddelerinde şekere alternatif olarak kullanılan sentetik tatlandırıcıların aslında zayfıltacı bir etkisi olmadığından uzun süredir şüpheleniyordu. Ancak bugüne kadar ellerinde bu yönde bilimsel bir kanıt yoktu.
ABD'deki Massachusets General Hospital bünyesindeki araştırmacılar, uzun süredir üzerinde çalıştıkları bu konuyla ilgili ilk bulgularını "Applied Physiology, Nutrition and Metabolism“ (Uygulamalı Fizyoloji, Beslenme ve Metabolizma) isimli dergide yayımladı.
Richard Hodin başkanlığındaki araştırma ekibi, tatlandırıcılarda yaygın oarak kullanılan maddelerin başında yer alan Aspartam‘ı (E951) incelediler. Genelde Aspartam Acesulfam tuzu (E962) ile birlikte kullanılan bu madde, piyasada "şekersiz“ ibaresiyle satılan pek çok içecek ve gıda maddesinde bulunuyor.
Diyet etkisi devre dışı kalıyor
Ancak Aspartam’ın zayfılatıcı etkisi olduğu inancının hiçbir bilimsel dayanağı yok. Hatta Amerikalı araştırmacılar, aksine bir etkisinin olduğunu ortaya çıkardı. Ekibe başkanlık eden Harvard Medical School öğretim görevlilerinden Prof. Richard Hodin, söz konusu maddenin “İntestinal Alkalik Fosfataz“ (IAP) olarak adlandırılan bir mide enzimini bloke ettiğini kanıtladıklarını söylüyor ve ekliyor:
"IAP'nin obezite, diyabet ve metabolik sendrom gibi hastalıkları önleyici bir etkisi olduğunu biliyorduk. Aspartam maddesi ise IAP’nin bu yararları etkilerini engelliyor.“
Ancak Aspartam, bu yararlı enzimi doğrudan bloke etmiyor. Aspartam içerikli bir yiyecek ya da içecek tüketildiğinde, midede “Fenilalanin“ adlı bir aminoasitin oluşmasına neden oluyor. İşte Intestinal Alkalik Fosfataz enziminin yararlı etkilerini bu aminoasit engelliyor.
Kan şekeri yükselebiliyor
Amerikalı araştırmacılar, bu tezlerini fareler üzerinde yaptıklarını bir deneyle kanıtlamayı başardı. Kobay farelere bir yandan IAP enzimini verirken, diğer yandan da onları aşırı yağlı yiyeceklerle beslediler. Obezite, yüksek tansiyon ve metabolizma bozukluğu gibi sonuçları olan metabolik sendrom hastalığının IAP ile önlenebildiğini gördüler. Hatta bu hastalıktan muzdarip hayvanlara IAP enzimi enjekte edildiğnde, iyileşme süreci de hızlandı.
İnce bağırsaklarda Aspartam çözeltisi dolaşıma sokulduğunda ise İntestinal Alkalik Fosfataz‘ın etkisi bariz şekilde azaldı. Aynı deney, şeker ve tuz çözeltileriyle tekrarlığında ise IAP enziminin etkisinde herhangi bir değişim gözlemlenmedi.
Bunun üzerine araştırmacılar, fareleri dört gruba ayırdı. İki ana gruba normal, diğer iki ana gruba da aşırı yağlı yiyecek verildi. Ayrıca ana grupların birine birine sade su, diğerine tatlandırıcılı çözelti içirildi.
Normal beslenen farelerin değerlerinde hemen hiçbir değişiklik olmazken, aşırı yağlı yiyeceklerle beslenen gruptan tatlandırıcı verilen fareler bariz bir şekilde kilo aldı. Bu farelerin ayrıca kann şekerlerinde de büyük bir artış meydana geldi. Böylece tatlandırıcıların zayıflamaya yardımcı olmak bir yana, obezite ve yüksek şekeri tetiklediği, en azından fareler üzerinde kanıtlanmış oldu.
© Deutsche Welle Türkçe
Fabian Schmidt
