Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu tarafından başlatılan ve ikincisi yapılan “Meclis Sohbetleri” programında düzenlenecek 'Çanakkale' adlı tiyatro oyununda kadın sanatçılar sahneye çıkarılmadı. Oyun öncesi kadın ve erkek oyuncuların ayrı ayrı provo yapmalarının istendiği 12 dakikalık program, Atatürk slaytlarının da kaldırılmasıyla 4 dakikaya indirildi. CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, "TBMM Başkanı (İsmail Kahraman) buna direkt müdahale ederek aldığımız bilgiler doğrultusunda burada kadınların olmaması doğrultusunda talimatlarda bulunmuştur. Bu hastalıklı bir ruh halidir" diyerek eleştiride bulundu.
Konuyu araştıran CHP Grup başkanvekili Engin Özkoç, T24’e yaptığı açıklamada, “Müdahale en üstlerden gelmiş. TBMM Başkanı buna direkt müdahale ederek aldığımız bilgiler doğrultusunda burada kadınların olmaması doğrultusunda talimatlarda bulunmuştur” dedi.
Alınan bilgiye göre, sanatçılara yönelik "harem ve selamlık" uygulamasına, oyunun yönetmeni tarafından karşı çıkıldığı, yönetmenin, “Atatürksüz ve kadınsız bir Çanakkale olmaz” dediği belirtildi. Sözleşmeli oyuncuların da uzun bir süre kendi aralarında konuyu tartıştığı aktarılan birler arasında yer alıyor.
Olayın perde arkasını T24'e değerlendiren CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, şunları kaydetti:
“Çanakkale gösterisinden Atatürk slaytları bölümü de çıkarılmış”
Biz de bu konuyla ilgili bir araştırma yaptık. 12 dakikalık bir gösteri bu içinde türkülerin, şiir ve tiyatro gösterisinin olduğu bir etkinlik. Zengin içerikli bir Çanakkale programı. Orada Çanakkale kadınıyla erkeği ile birlikte Türk milletinin nasıl bir duyguyu yansıttığını orada sergilemek istiyorlar. Fakat bu müdahale en üstlerden gelmiş. TBMM Başkanı buna direkt müdahale ederek aldığımız bilgiler doğrultusunda burada kadınların olmaması doğrultusunda talimatlarda bulunmuştur. Bazı oyuncularla konuştuk, oyunun başındaki kişilerle görüştük, oyuncuların ifadesi Sayın Meclis Başkanının ifadesini biz de duyduk. Yani ‘Kadınlar olmayacak değil mi, aferin size’ diyerek telkinde bulunduğunu ve müdahale ettiğini daha sonra bu oyun kısaltılırken Atatürk’ün slaytlardan resimlerinin çıkarıldığını artık Atatürk’ün kadınlarını olmadığı Çanakkale ruhunun tamamen yok edildiği bir 4 dakikalık bir anlamsız oyuna dönüşmüş.
Kadın oyuncular erkeklerin arkasına, basamaklara oturtulmuş
Oyun 12 dakikalık planlanmış içinde şiir var, müzik var, orkestra ve koro var zengin bir içerikli bir gösteri hazırlanmış. 12 dakikadan 4 dakikaya düşürülmüş olması kadın ve erkek oyuncuların ayrı ayrı durmaları talimatından sonra oluyor. Kadın ve erkekler sahnene ayrı durmaları isteniyor. Kadınların arka tarafta basamaklarda oturması isteniyor. Erkeklerle bir arada olmaları istenmiyor.
“Bu hastalıklı bir ruh halidir”
Bu hastalıklı bir ruh halidir. Bu ruh halinden Sayın Meclis Başkanı hem Atatürk’le ilgili, kadınlarla ilgili hem de cumhuriyetin laik, demokratik anlayışıyla ilgili bu hastalıklı ruh halinden kurtulamamıştır. Bu hastalıklı ruh halinden zaman zaman muhalefet kulisinden Atatürk resmini kaldırıncaya kadar müdahale ederek, laikdemokratik cumhuriyeti var eden ilkelere müdahalelerde bulunarak tatmin duygusu içindedir.
Kin ve öfke duygusu içinde hareket etmektedir. Böyle bir Meclis başkanının bu tutumlar içerisinde halen Meclis Başkanlığı görevine devam ediyor olması ve TBMM Başkanı olmasından utanıyoruz.
Birgün'den Hüseyin Şimşek'e konuşan tiyatro sanatçısı Övgü Özgürce, de şunları kaydetti:
“Pazartesi gününden beri prova yapıyoruz. Gece 11 buçuğa kadar sürüyor. Dün de gösterimiz vardı. Öncesinde de prova aldık. Çok çalıştık. Gösteriye bir saat kala, herkes hazırlanmak üzereyken kadın oyuncuların sahne önünde yar almamasını, sahnenin yanında olmasını istediklerini belirttiler. Böyle bir şok atlatmış olduk ve bir karar vermek zorunda kaldık. Emri vaki oldu. Çok kısa sürede yeniden prova alıp yeni bir düzenleme ile gösterinin gerçekleşmesini sağladık."
"Günlerce bunu çalıştık"
Korodaki kadın sanatçılardan birinin ağlayarak TBMM’yi terk ettiğini ifade eden Özgürce, şöyle konuştu:
"Son dakikada yapıldıysa bir tahrik etme unsuru olabilir mi diye düşünüp inadına çıkıp söylemek istedik sözlerimizi ama olmadı. Oyunda bizim olmamız da onların kendi isteğiydi. Bize anlatıldı ve günlerce bunu çalıştık. Ama son anda Mustafa Kemal resimlerini bile istenilmedi. 12 dakikalık gösterimiz 4 dakikaya düştü. Biz de kenarda merdivenlerde şiirlerimizi söylemek zorunda bırakıldık.”
“Kadrolu değil, sözleşmeliyiz”
“Hepimiz sözleşmeli sanatçılarız. Kadromuz yok. Biz orada kurumun bizden istediği şeyi yapmış olduk. Kurum da bunu istemedi aslında ama o an onların da eli mahkumdu. Herkes çok üzüldü. Unutamıyorum yaşadıklarımızı. Söyleyebildiğimiz herkese söylemeye çalışıyoruz. Çok korkunç bir şeydi. Bu sadece kadınlara yapılmış bir şey değildir. Bu geleceği yapılmış bir şeydir.”
İsminin yayınlanmasını istemeyen bir diğer tiyatro sanatçısı ise önce vedalaşan asker – anne koreografisinde kadınların erkeklere sarılmamasının istendiğini ardından da kadınların sahneden indirildiğini açıkladı.
“Kahraman, ‘Bayan oyuncular çıkmıyor değil mi, aferin' dedi"
Sahneye çıkmak istemediklerini ancak ilgili müdürleri tarafından ikna edildiklerini belirten tiyatro sanatçısı, şunları anlattı:
“Oyun bitiminde selam vermedik ama onlar bunun ne demek olduğunu anlamamışlardır tabii ki. Çoğumuz sinirden ağladık, direnemedik. Şöyle bir an var, kostümlerimizi giymiş merdivenlerden iniyorduk ki İsmail Kahraman’la karşılaştık. ‘Bayan oyuncular çıkmıyor değil mi, aferin’ dedi. Asker kostümlü arkadaşlara da ‘Siz kaçıncı alaydasınız’ diyerek güya espri yaptı, kimse gülmedi. Esas amacı teyit almaktı.”
Kadın oyunculardan açıklama
Birgün'de yer alan habere göre sahneye çıkamayan kadın oyuncular adına yapılan açıklamada ise şu ifadelere yer verildi:
"Yaşadığımız can sıkıcı durumu kadın erkek denkliğini sağlamak adına erkekleri de pasifize ederek , sindirilebilecek bir yaklaşım olmadığını yine sanatımızla ifade etmeye gayret ettik. Daha önce olan malum sakız olayı dahi kurumun yönetim tarafından baskı altına alınmasına yol açtığından, hiçbir yasal hakka sahip olmayan sözleşmeli sanatçılar olarak kurum yöneticilerinin kararı ile kurumun geleceğine zarar vermemek adına ikna edilerek gururumuzu çiğneyip sahneye çıktık. Daha etkili bir yola karar vermek için 30 dakika yetersiz bir süreydi. Olayın şoku, gerginliği ve yaşadığımız öfke ile verebileceğimiz en sağlıklı kararı verip erkek-kadın koridorlarda sahne almayı kabul ettik. Kurum yöneticilerinin kararı temsilin iptali olsaydı bunu severek kabul edecektik, hatta bunu talep de ettik. Kurumun varlığına zarar vereceği aşikar olan provakatif herhangi bir girişime karar vermek elimizde değildi. Bunun vebalini sırtlayamazdık. Sanata ve tarihe yapılmış bu müdahalenin vebalini sahibi ve uygulatıcılarına aittir."
Meclis gündemine taşındı
Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Murat Bakan, konuyu Meclis gündemine taşındı. TBMM Başkanı İsmail Kahraman'ın cevaplanması üzerine Meclis'e verilen soru önergesi şöyle:
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde düzenlenen ‘Çanakkale Anması’ etkinliği için bir tiyatro gösterisi yapılması kararlaştırılmış, oyun için bütün hazırlıklar yapılırken, gösteriye 1 saat kala ‘acil toplantı’ yapılacağı açıklanmış ve toplantıda tiyatroculara ‘kadın oyuncuların sahneye çıkmaması’ yönünde karar alındığı bildirilmiştir.
TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın da katıldığı etkinlikteki gösterinin yönetmeninin Ötüken Hürmüzlü olduğu, Hürmüzlü’nün yaşanan skandaldan dolayı oyunda isminin geçmemesini talep ettiği, ancak “Gösteriyi izlemek istediği” için etkinliği terk etmediği aktarılmıştır.
‘Çanakkale Anması’ etkinliğinin, her çarşamba ‘şehit yakınlarına’ yapılması planlanan etkinlikler kapsamında gerçekleştirildiği söylenmektedir.
Kararın Meclis Başkanının talebiyle alındığı bildirilirken; Meclis Başkanının kadınların sahneye çıkmaması talebinin yanı sıra, sahnedeki Atatürk büstünün kaldırılmasını da talep ettiği iddia edilmektedir.
Bu bağlamda;
1 - TBMM’de düzenlenen ‘Çanakkale Anması’ etkinliği için oynanacak tiyatro oyunu hangi gerekçeyle oyuna 1 saat kala iptal edilmiştir?
2 - ‘Kadın oyuncuların sahneye çıkmaması’ yönünde karar aldığınız iddiası doğru mudur?
3 - Sahnedeki Atatürk büstünün kaldırılmasını da talep ettiğiniz iddiası doğru mudur?
