TBMM Komisyonu bugün İliç'te olacak: Muhalefet ÇED raporlarını sordu, Komisyon Başkanı AFAD'ın ödülünü övdü

TBMM İliç Maden Kazasını Araştırma Komisyonu Başkanı Atay Uslu, bugün ve çarşamba günü İliç'te bulunacaklarını, toprak kaymasının yaşandığı maden ocağında incelemeler yapacaklarını bildirdi. DÜn toplanan komisyonda sunum yapan DSİ Genel Müdürü Mehmet Akif Balta ise heyelanın önüne yapılan sed projesine "DSİ'nin ödenek ayırmadığı"nı söyledi. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın "Projeyi siz mi yapıyorsunuz, kontrol ediyor musunuz" sorusuna Balta, "Firma kendi projesini proje firmalarına yaptırıyor. Resmi olarak bir kontrol mekanizması yok" diye cevap verdi. Balta, ÇED raporuna ilişkin ise "Biz bakıyoruz, gönderdiği projeye bakıyoruz neyse, uygunsa uygun, değilse 'Burayı da düzelt' diye bir daha geri gönderiyoruz. Derken bu süreç üç defa mı, bilmiyorum üçüncüde de ancak uygun görüş verildi" diye konuştu.

Erzincan'ın İliç ilçesindeki maden ocağında meydana gelen kazanın tüm yönleriyle araştırılması ve benzer kazaların önlenmesine yönelik tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu, Uslu başkanlığında toplandı.

Toprak altında kalan iki işçinin daha cesedine daha ulaşıldığını hatırlatan Uslu, bölgedeki arama çalışmalarının sürdüğünü dile getirdi.

Atay Uslu, gece saat 23.55 uçağıyla Erzincan'a geçeceklerini duyurarak, salı ve çarşamba günü bölgede olacaklarını bildirdi. Uslu, "İki gün süresince İliç'te maden ocağında incelemelerde bulunacağız, madenci kardeşlerimizi, teknik heyeti dinleyeceğiz." dedi. Komisyonun Meclis'te grubu bulunan siyasi partilerin ortak kararı ile kurulduğunu söyleyen Uslu, Komisyonun hızlı şekilde çalışmalarına başladığını aktardı.

DSİ'nin sunumu: Kayan toprağın önüne yapılan seddeyi firma kendisi yaptı

Komisyon Başkanı Uslu'nun açıklamalarının ardından Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürü Akif Balta ve DSİ yetkililerinin sunumuna geçildi. 

DSİ Müdür Yardımcısı Cengiz Han Kılıçarslan, kayan 6,5-7 milyon metreküplük liç toprağının Sabırlı Deresi'ne aktığını belirterek, derenin altındaki Bağıştaş Barajı’na karışmaması için set çektiklerini söyledi. Han, yığın liçinden sızabilecek sular için 4 tane yer altı sondaj kuyusu açtıklarını bunu da atık havuzuna pompaladıklarını kaydetti. Kılıçarslan, "ÇED raporunu hazırlayan kurum olmadıklarını", ancak ÇED sürecinde görüş beyan ettiklerini de ifade etti. 

CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın yığın liçinden aktarılan sıvının "solüsyonlu olup olmadığı" sorusuna  Kılıçarslan, "Bizim bununla alakalı laboratuvar testimiz yok. Biz orada gördüğümüz akışkan halindeki sıvının içerisinde hangi maddeden ne kadar olduğunu bilmiyoruz. Bunun içerisinde ne var, hangi oranda var, onu bilemeyiz biz, öyle bir tahlilimiz yok. Sadece, gördüğümüz o malzemeye temas eden herhangi bir yerde biriken sıvı halde ne kadar, ne varsa hepsini pompayla atık havuzlarına aktaralım ki bunun mansaba ulaşması engellensin" diye cevap verdi.

Şevkin: Hem içme hem de sulama suyuna nasıl ÇED raporu verildi?

CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin ise "Fırat Nehri’ni besleyen ve Orta Doğu'ya kadar akan önemli bir akar suyun olduğu ve drenaj ağının olduğu bir ortamda, hem tarımsal sulamanın hem içme suyu kaynaklarının beslendiği bir ortamda buraya nasıl ÇED raporu verdi" diye sordu.

AKP Adıyaman Milletvekili Resul Kurt, maden alanına yakın olan Bağıştaş köyünün su analizlerinin sonuçlarının ne olduğunu sordu.

CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, atık havuzuna aktarılan su nedeniyle havuzun doluluk oranını aştığında ne olacağına dikkat çekerek, "Suyla temas eden bir siyanürlü topraktan bahsediyoruz. 7 milyon metreküplük bir akıntı oraya gelene kadar önünü tutuyoruz ama diğer topraklar acaba yer altına ulaşıyor mu, ulaşmıyor mu? Atık barajında buharlaşma oluyor mu" sorusunu yöneltti.

"Tedbirlerin masrafları firma tarafından karşılanıyor"

Verilen aranın ardından DSİ Genel Müdürü Mehmet Akif Balta, milletvekillerinin sorularını yanıtladı. “Yapılan tedbirlerin masrafları kim tarafından karşılanıyor, tutarı nedir" sorusuna Balta, "maden firmasının kendisinin karşıladığını" söyledi.

Projeye ilişkin "DSİ'nin ödenek ayırmadığını" belirten Balta, Yavuzyulmaz'ın "Projeyi siz mi yapıyorsunuz, kontrol ediyor musunuz" sorusu üzerine şunları söyledi:

"Firma kendi projesini proje firmalarına yaptırıyor. Resmi olarak bir kontrol mekanizması yok. Kendi projelerimizi nasıl ki resmi olarak kontrol ederiz, altını imzalarız, projeleri tasdik ederiz, başında durur kontrollük yaparız, ödemeye esas belgeleri oluştururuz; böyle o manada bir kontrollük değil ama sadece burada herhangi bir resmi imza noktasında kontrolümüz yok." 

Yavuzyılmaz: Seddeyi denetleyen yok görünüyor

Yavuzyılmaz, "Yani bir altın maden sahasındaki bir yığın liç kayması durumunda yapılması gereken sedde diye bir kavramı bir şirket yapmaya başladığı anda onu denetleyebilecek bir mekanizma görünmüyor. Yani örnek veriyorum, sedde yapıldı, seddenin orada çalışanlar var ve yeni bir yığın liç kayması oldu, seddede yıkıldı, altında birileri kaldı, onun da şu anda sorumlusu yok görünüyor, denetleyeni yok görünüyor" dedi. 

Atık barajının 7 milyon metreküp boş hacminin olduğunu söyleyen Balta, "Yaklaşık bir 18 milyonluk bir depolama kapasitesi var. Biz de bütün bu atık bulaşan diyelim ya da bulaşma riski olan suyu o atık barajına pompalar ya da cazibeyle aktarma noktasında çalışmalar yapıldı" diye konuştu.

Fırat Havzası'na herhangi bir liç malzemesi henüz inmediğini belirten Balta, "Su numunelerini biz almıyoruz. Yer altı suyunun da aynı şekilde numune takibi bizde değil" dedi.

"Maden barajlarının kontrolü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nda"

Balta, maden atıkları ile ilgili maden barajlarının kontrol ve denetiminin 2015'ten itibaren Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın kontrolünde olduğunu ifade etti.

Balta, ÇED raporu sürecinde, eksik gördükleri hususların tamamlanması için görüş bildirdiklerini, sürecin bu nedenle bir yıl uzadığını belirterek, "Bizim eksik gördüğümüz hususları görünce başvuru yapılıyor, tekrar görüş isteniyor. Bakın, biz bu dediğinizi yaptık, şöyle şöyle yaptık’. Biz bakıyoruz, işte, gönderdiği projeye bakıyoruz neyse, uygunsa uygun değilse 'Burayı da düzelt' diye bir daha geri gönderiyoruz derken işte bu süreç üç defa mı, bilmiyorum üçüncüde de ancak uygun görüş verildi" diye konuştu.

İliç sunumunda AFAD'a verilen ödül açıklandı

Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanı Okay Memiş, Erzincan'ın İliç ilçesindeki maden ocağında meydana gelen toprak kaymasına ilişkin, "Heyelan yaklaşık 2 dakikalık sürede 800 metre yol aldı. Uluslararası heyelan hız sınıflandırmasına göre 'aşırı hızlı heyelan' olarak tanımlanmaktadır." dedi.

AFAD Başkanı Memiş, 210 bin metrekare alanda 10 milyon metreküp yığın liç kaymasının yaşandığını, liçin bir kısmının Sabırlı Deresine bir kısmının da manganez ocağına aktığını bildirerek, "Heyelan yaklaşık 2 dakikalık sürede 800 metre yol aldı. Uluslararası heyelan hız sınıflandırmasına göre 'aşırı hızlı heyelan' olarak tanımlanmaktadır." diye konuştu.

Memiş, termal ve toprak altı cihazlarla sahada tarama yaptıklarını, kimyasal riskin sürekli ölçüldüğünü aktardı. Daha sonra Memiş ve AFAD yetkilileri, milletvekillerinin sorularını yanıtladı.

Komisyon Başkanı ve AKP Antalya Milletvekili Atay Uslu, sunum sırasında, AFAD'ın Türkiye'nin yüz akı kuruluşu olduğunu söyledi.

Akdeniz Parlamenter Asamblesinin "insani yardım" alanında AFAD'ı ödüle layık gördüğünü ve ödülle ilgili bilgilendirmenin dün yapıldığını aktaran Uslu, Asamble'nin 35 ülkeden 150 parlamenterden oluştuğunu ifade etti. Atay Uslu, bu ödülün ilerleyen günlerde takdim edileceğini bildirdi.