Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İl Koordinasyon Kurulu Başkanı, İnşaat Mühendisi Canfidal Boldaş, Bingöl kent merkezinde yıkım kararı verilen riskli 3 bin 425 yapının yüzde 90'ının yıkıldığını söyledi. Boldaş, "Kalan yüzde 10'u kadarlık bir kısmının yıkımı Mart 2025'te yapılacak " dedi.
TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Başkanı, İnşaat Mühendisi Canfidal Boldaş, Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Doğu Anadolu Fay Hattı'nın kesiştiği ve deprem riski yüksek illerden olan Bingöl için uyarılarda bulundu.
Üzerinde bulunduğu fay hatları ve sismik boşluklardaki kırılma periyodunun yaklaştığı yönünde değerlendirmelerin olduğunu belirten Boldaş, şu açıklamada bulundu:
"Bildiğiniz gibi Bingöl, çok ciddi bir depremsellik riski altında. Bilim dünyasını takip ettiğimiz zaman artık ulusal ve uluslararası bilim dünyası da Bingöl'ün depremsellik riskine çok ciddi şekilde dikkat çekmeye çalışılıyor.
Türkiye deprem ülkesi olduğu gibi Bingöl de bir deprem şehridir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün (MTA) bildiğiniz gibi diri fay hattı haritası var. Bu diri fay hattı haritasına göre 45 il, birinci derece deprem riski taşıyan illerdir. Burada Bingöl'ün önemli bir yeri vardır.
Kuzey Anadolu Fay Hattı ile Doğu Anadolu Fay Hattı'nın kesiştiği yer, Bingöl'dür. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde, tam da Yedisu sismik boşluğunda ve Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde de Bingöl sismik boşluğunda kırılma periyodunun maalesef ki yaklaştığı yönünde değerlendirmeler ve tespitler var.
6 Şubat 2023 depremlerinden sonra Nisan 2023 tarihinde Bingöl, 'Genel hayata etkili afet bölgesi' ilan edildi. İsminden de anlaşıldığı gibi aslında 'Genel hayata etkili afet bölgesi' ilan edilmesi ile birlikte Bingöl'ün depreme hazırlanması ve hazırlık sürecinin bu geçen 2 yıl içerisinde tamamlanmış olması gerekiyordu. Ama ne yazık ki şu anda bu çalışmaların tamamlandığını söyleyemiyoruz.
Kamu da aynı ifadeleri kullanıyor. Yaptığımız görüşmelere göre, onlar da hazırlık süreçlerinin tamamlanmadığını ifade ediyorlar. Biz de tamamlandığını net bir şekilde ifade etmiyoruz. Bingöl hazır mı? Hayır. Kesinlikle Bingöl depreme hazır değil."
"Bingöl'de risk analizine tabi tutulmamış yapının kalmaması gerekiyor"
Kentte risk analizi yapılmamış hiçbir yapının kalmaması gerektiğini belirten Boldaş, şöyle konuştu:
"Bingöl'de can kaybına sebep olmuş depremler var ve 1934'ten günümüze kadar yaşanan depremlerde 1539 kişi hayatını kaybetmiş. Yapmış olduğumuz görüşmeler var.
İlgili kamu kurumları, kurum amirleriyle, mülki amirlerler, yerel yöneticilerle ortak paydanın aslında Bingöl'ü depreme hazırlamak olduğunu net görüyoruz. 2000 yılından önce nervürlü demir kullanımı yoktu. Düz demir kullanımı vardı. Dolayısıyla 2000 yılında düz demir kullanımı yasaklandı.
2003 yılında Bingöl depremini yaşadık. 2007 yılında ilk deprem yönetmeliği yayınlandı. 2011 yılında yapı denetim sistemine geçildi. Ve 2018 yılında deprem yönetmeliği güncellendi, yenilendi, revize edildi. Dolayısıyla 2000 yılından önce yapılan yapıların düz demir kullanımından dolayı tümünün riskli yapı olarak kabul edilmesi gerekir.
Daha sonra 2000 ve 2003 yılları arasında yapılan yapılara risk analizi yapılmasını öneriyoruz. Sonrasında 2003 ve 2007 yılları arasında yapılan yapılar için de aynı öneriyi yapıyoruz. Ama Bingöl'ün 7 ilçesinde de risk analizine tabi tutulmamış yapının kalmaması gerekiyor.
Eğer hassas bir hazırlık süreci ve yerinde hazırlıkların tamamlanması isteniyorsa, Bingöl'de risk analizi yapılmamış hiçbir yapının kalmaması gerekiyor."
"6 Şubat depremlerinden sonra 13 bin 262 binanın teknik taramaları yapıldı"
Canfidal Boldaş, şunları söyledi:
"İl merkezinde 6 Şubat depremlerinden sonra 13 bin 262 binanın teknik taramaları yapıldı. Bu taramalar içerisinde toplam 3 bin 425 binaya yıkım kararı verildi. Tabii bu yıkım kararları herhangi bir risk analizine tabi tutulmadan verilmiş.
Kamu kurum ve kuruluşlarının binalarına da risk analizi yapıldı ama hasar tespit çalışmalarının büyük çoğunluğu gözlemsel değerlendirmelere dayanarak yürütülmüştü. Hatta bu süreçte, tabii o deprem süreci olduğu için bir risk analiz sürecinin sağlıklı işletilemeyeceğini de biliyoruz.
Gözlemsel yapılması durumunda kaldık da biraz. Ve o süreçte TMMOB Bingöl olarak da 96 mimar ve mühendis arkadaşımız o çalışmalara destek vermişti. Bu 3 bin 425 binanın şu anda yüzde 90'ının yıkıldığının bilgisini veriyor ilgili idaremiz.
Geriye kalanının hasar tespit çalışması tamamlanmış ve yıkım ihalesi Haziran 2024'te yapılmış. Kalan yüzde 10'u kadarlık bir kısmının yıkımı Mart 2025'te yapılacak." (DHA)
