Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) 2023 yılı dış ticaret verilerini açıkladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre geçen yıl tarım, gıda ve içecek sektörü önceki yıla göre yüzde 4,92 artışla 26,49 milyar dolar ihracat ve yüzde 3,46 artışla 21,13 milyar dolar ithalat yaptı. Geçen yıl Dış Ticaret Dengesi önceki yıla göre yüzde 11,11 artışla 5,36 milyar dolar fazla verdi.
Aralık 2023 itibarıyla aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 1,58 artışla 2,65 milyar dolar, ithalat ise geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 20,2 azalarak 1,44 milyar dolar oldu. Aralık ayında sığır ithalatı yüzde 638,3, buğday ithalatı yüzde 4,5 artarken, ham ayçiçeği yağı yüzde 13,2 azaldı.
2023 yılında birim ihracat değeri önceki yıla göre yüzde 7,56 düşüşle 1.117 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise önceki yılla karşılaştırıldığında yüzde 6,49 azalarak 639 dolar/ton oldu.
Türkiye 2023 yılında 1 milyar 163 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yaptı. Geçen yıl aralık ayında sığır ithalatı yüzde 638 artışla 133,3 milyon dolar olurken, geçen yılın tamamında sığır ithalatının tutarı 1 milyar 163 milyon doları buldu.
Aralık ayında sığır ithalatında en büyük pay 56,4 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 55,2 milyon dolarla Uruguay ve 7,8 milyon dolarla Almanya izledi.
Geçen yıl sığır ithalatında ilk üç ülke 453,9 milyon dolar ile Brezilya, 246,8 milyon dolar ile Uruguay ve 99 milyon dolar ile Çekya olarak sıralandı.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2023 yılında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 1 milyar 465,1 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 985,1 milyon dolar ile fındık içi ve 954,7 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı izledi. Bu ürünler, geçen yıl itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 12,8’ini oluşturdu.
Geçen yıl ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 3 milyar 402,4 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 679,3 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 303,9 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, geçen yıl itibarıyla toplam ithalatın yüzde 29,9’unu oluşturdu.
Aralıkta ithalat ve ihracat
Aylık temelde değerlendirildiğinde, geçen yıl aralık ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 160,3 milyon dolar ile mandalina alırken, bu ürünü 146 milyon dolar ile fındık içi ve 109,9 milyon dolar ile buğday unu izledi.
Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 216,2 milyon dolar ile buğday, 133,3 milyon dolar ile sığır ve 73,2 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı olarak sıralandı.
İthalatta Rusya ilk sırada
Geçen yıl yapılan ithalatta ilk sırayı 3 milyar 402,4 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke oldu.
2023 yılında, Rusya’dan 2 milyar 596 milyon dolar, Ukrayna’dan 750,5 milyon dolar ve Moldova’dan 32,8 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Rusya ve Ukrayna’nın toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 98,3 oldu.
Aylık temelde bakıldığında ise geçen yıl aralık ayındaki 216,2 milyon dolarlık buğday ithalatının 186,3 milyon dolarlık kısmı Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 25,1 milyon dolar ve Moldova’dan 3,7 milyon dolar buğday ithalatı yapıldı.
Geçen yıl buğdaydan sonra 1 milyar 679,3 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 1 milyar 303,9 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 968,6 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi Ukrayna (567,7 milyon dolar) ve ABD (116,3 milyon dolar) takip etti. Ayçiçeği yağı ithalatında ise sıralama 851,9 milyon dolar ile Ukrayna, 423,1 milyon dolar ile Rusya ve 15,9 milyon dolar ile Bulgaristan oldu.
2023 yılında Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümü Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
En fazla ihracat şekerde
Geçen yıl dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 2 milyar 819 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla Yaş Meyve sektörü (2 milyar 465 milyon dolar), Bitkisel Yağ sektörü (2 milyar 309 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler sektörü (1 milyar 955 milyon dolar) ve Makarna sektörü (1 milyar 606 milyon dolar) takip etti.
Şeker ve Şekerli Mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,39, Yaş Meyve sektörünün yüzde 10,83, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 10,15, Sert Kabuklu Meyveler sektörünün yüzde 8,59 ve Makarna sektörünün yüzde 7,06 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 5 milyar 119 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; Un (3 milyar 687 milyon dolar), Bitkisel Yağ (3 milyar 519 milyon dolar), Canlı Hayvan Ticareti (1 milyar 194 milyon dolar) ile Kakao ve Çikolata (781 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan Yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 28,9, Un sektörünün yüzde 20,82, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 19,87, Canlı Hayvan Ticareti sektörünün yüzde 6,74 ile Kakao ve Çikolata sektörünün yüzde 4,41 oldu.
İhracatta azalan ve artan ürünler
Geçen yıl önceki yıla kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 521 milyon dolar ile (yüzde 48,05 artış) Makarna sektörü geldi. Bu sektörü 495 milyon dolar ile (yüzde 67,43 artış) Hayvan Yemi sektörü, 278 milyon dolar ile Yaş Meyve sektörü (yüzde 12,73 artış), 268 milyon dolar ile Sebze sektörü (yüzde 31,43 artış) ve 200 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü (yüzde 7,63 artış) izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör 288 milyon dolar ile (yüzde 30,42 düşüş) Beyaz Et sektörü oldu. Ayrıca Süt ve Süt Ürünleri sektörü 238 milyon dolar (yüzde 40,88 düşüş), Salça ve Konserve sektörü 110 milyon dolar (yüzde 10,47 düşüş), Bakliyat sektörü 103 milyon dolar (yüzde 13,70 düşüş) ve Canlı Hayvan Ticareti sektörü 64 milyon dolar (yüzde 50,54 düşüş) geriledi.
Geçen yıl önceki yılla karşılaştırıldığında ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 1 milyar 15 milyon dolar ile (yüzde 567,3 artış) Canlı Hayvan Ticareti sektörü oldu. Bu sektörün ardından Pirinç Değirmenciliği sektörü 322 milyon dolar (yüzde 455,3 artış), Kakao ve Çikolata sektörü 201 milyon dolar ile (yüzde 34,7 artış), Un sektörü 112 milyon dolar (yüzde 3,1 artış) ve Kahve, Çay ve Baharat sektörü 89 milyon dolar (yüzde 15,9 artış) ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 555 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektörü (yüzde 9,8 düşüş), 497 milyon dolar ile Bitkisel Yağ sektörü (yüzde 12,4), 188 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (yüzde 24 düşüş), 31 milyon dolar ile Balıkçılık ve Su Ürünleri sektörü (yüzde 10,6 düşüş) ve 14 milyon dolar ile Kuru Meyve ve Sebze sektörü (yüzde 26 düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Geçen yıl dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 3 milyar 236 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat 1 milyar 898 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 816 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 538 milyon dolar ile ABD’ye ve 1 milyar 182 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. 2023 yılında bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,5’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 4 milyar 901 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 820 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 959 milyon dolar ile Brezilya, 1 milyar 4 milyon dolar ile Malezya ve 949 milyon dolar ile ABD izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 55,05’sini oluşturdu.
Geçen yıl Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sırasıyla Rusya ve Ukrayna oldu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 36,5’ine denk düştü.
Türkiye, geçen yıl en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz, Rusya’ya ise mandalina, alabalık, mandalina ve şeftali ihraç etti.
Türkiye’nin aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan ham ayçiçeği yağı, buğday, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sığır ve kahve ithal etti.
