Türkiye, ABD Dışişleri Bakanı Blinken'ın Ankara gezisinden ne bekliyor?

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, Cumartesi günü yaptığı açıklamayla, Blinken’ın Ankara’ya gideceğini doğruladı ve Fidan ile görüşmesinin Pazartesi günü olacağını kayda geçirdi. Blinken’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilip edilmeyeceği net değil.

Blinken’ın yenilenen bölgesel tur açıklamasında, ABD Dışişleri Bakanı’nın Ürdün ve Türkiye'deki temaslarında İsrail-Hamas savaşında sivillerin korunması, Gazze’ye insani yardımların ulaştırılması ve soruna kalıcı bir çözüm bulunması için mekanizmaların oluşturulması gibi konuların ele alınacağı bildirildi. Açıklamada ayrıca, Blinken’ın taraflara “daha sakin söylem” çağrısında bulunacağı ifadesi de yer aldı.

Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ise "ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 5-6 Kasım 2023 tarihlerinde ülkemizi ziyaret edecektir. Pazartesi günü yapılacak olan görüşmede, Gazze’deki durum, bölgesel meseleler ve ikili ilişkiler hakkında fikir alışverişinde bulunulması öngörülmektedir" denildi.

Türkiye'nin ABD’ye itirazları

Türkiye'nin 7 Ekim sonrası süreçte ABD yönetimine üç konuda itirazı ve eleştirisi oldu. Bunların başında ABD’nin USS Gerald Ford ve USS Eisenhower uçak gemileri ile diğer bazı savaş gemilerini hemen İsrail’e destek olarak bölgeye göndermesi geldi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD ve bazı Batı ülkelerinin yangına körükle gittiğini, savaş gemisi göndermesinin savaşın bölgeye yayılması anlamına geleceğini söyledi. Erdoğan, bir konuşmasında, “Amerika nere, İsrail-Filistin nere? Ne işin var senin orada? Amerika gibi ülkeye barışı tesis mi yakışır, yoksa oraya benzinle körükle gitmek mi yakışır?” dedi.

ABD yetkilileri ise uçak gemilerinin hem İsrail’e destek hem de savaşın yayılması durumunda özellikle Lübnan’da yaşayan Amerikalıların tahliyesi için gönderildiğini kaydetti.

Erdoğan’ın ABD’yi bu konuda eleştirmesinin bir diğer nedeni 5 Ekim’de bir Amerikan savaş uçağının Suriye’nin kuzeyinde "terörle mücadele" operasyonu için gönderilen bir Türk silahlı insansız hava aracını (SİHA) vurması oldu. Bu ortamda başlayan İsrail-Hamas savaşı sonrası, Türkiye’den ABD’ye yapılan eleştirilerin tonu arttı.

Türkiye’den ABD’ye yönelik eleştirilerin ikinci en önemli başlığı, Ankara'nın, Washington'un İsrail’in Gazze’de sivilleri ve sivil altyapıyı vurarak binlerce çocuk ve kadının yaşamını yitirmesine yeterince güçlü ses çıkarmamasını düşünmesi. Taraflar, Gazze’deki El-Ehli Hastanesi’nde 17 Ekim’de meydana gelen ve 500’e yakın sivilin ölümüne neden olan patlamanın nedeni konusunda da görüş ayrılığına düştüler. Türkiye, Filistinli yetkililer gibi, İsrail'in hastaneye saldırı düzenlediğini kaydederken, ABD ve diğer Batılı ülkelere göre patlamaya İslami Cihad örgütünün bir roketi neden oldu. Örgüt ise iddiaları redderek İsrail'i suçladı.

İsrail’e eleştirilerinin dozunu artıran Türkiye, saldırıların “soykırıma varan nitelikte” olduğunu, işlenen savaş suçlarının uluslararası bir mahkemede hesabının verilmesi gerektiğini kaydetti. Uluslararası toplumu da, sivillere dönük saldırılara ses çıkarmadığı gerekçesiyle eleştiren Türkiye, özellikle ABD’nin “moral üstünlüğünü” yitirdiğini vurguladı.

ABD ise bu süreçte İsrail’in kendini savunma hakkını önceleyen bir söylem ve siyaset izledi. Ancak sivil kayıpların artarak devam etmesi ve uluslararası toplumda giderek artan eleştiriler ABD’nin de söylemini yumuşattı. ABD Başkanı Joe Biden, saldırılara “ara verilmesini”, Gazze’de artan insani krize çözüm bulunması çağrısı yaptı. ABD Dışişleri Bakanı Blinken da 3 Kasım’da İsrail’de yaptığı temaslarda bu çağrıyı yineledi ama sonuç alınamadı. Biden ve Blinken’ın son günlerde İsrail’e karşı biraz daha sert bir tonda konuşmaya başladıkları da gözlendi.

Buna rağmen Türkiye’nin ABD'ye bir diğer önemli eleştirisi de Washington'un İsrail-Hamas savaşının sona ermesi için yapılan ateşkes çağrılarına kulak asmaması.