Türkiye bilişimde istihdam, Ar-Ge harcaması, katma değer üretimi ve bilgisayar kullanımında Avrupa ülkeleri arasında sonuncu oldu.
Cumhuriyet'te yer alan habere göre, dünya dördüncü sanayi devrimini konuşurken, Türkiye bu alanda çok gerilerde kaldı. Türkiye’nin 2016 yılı toplam Ar-Ge (araştırma geliştirme) harcaması 8.1 milyar dolar olurken, sadece Çinli bilişim devi Huawei’nin Ar-Ge harcaması 2017’de 13.8 milyar dolara ulaştı. Konu 24 Haziran seçimleri öncesinde adayların söylemlerinde yer bulurken, istatistikler bu alanda Türkiye’nin treni kaçırmakta olduğunu gösteriyor. bilişim Sanayicileri Derneği’nin ( TÜBİSAD) hazırladığı “Türkiye bilişim Sektörü” raporuna göre, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyesi 35 ülke arasında bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) uzmanlarının toplam istihdam içindeki payının en düşük olduğu ülke yüzde 1’lik oranla Türkiye oldu. Bu alanda lider ülke, yüzde 6’lık orana sahip olan ve eğitim sistemiyle dikkat çeken Finlandiya. Türkiye’de istihdam edilen BİT uzmanlarının sadece yüzde 11.5’i kadınlardan oluşurken, Avrupa Birliği (AB) ortalaması bu alanda yüzde 16 oldu. Bulgaristan’da ise bu oran yüzde 28’e ulaştı.
Araştırma geliştirme zayıf
Sektörün lider ülkelerinden olan Güney Kore’de, bilişim sektörünün Ar-Ge harcamasının toplam GSYİH içindeki payı yüzde 1.8 iken, bu oran Türkiye’de yüzde 0.1 oldu. 2013’te Finlandiya, İsrail ve Güney Kore için bilişim sektörünün Ar-Ge harcamasının toplam GSYİH içindeki payı yüzde 1.2 ile yüzde 1.8 arasında değişirken, Türkiye, Yunanistan ve Romanya için bilişim sektörü Ar-Ge harcamasının toplam GSYİH içerisindeki payı ise yüzde 0.1 ve altında kaldı. bilişim sektöründe yenilik çıktısı açısından önem taşıyan patent başvurularının toplam patent başvuruları içindeki payı AB ülkelerinde ortalama yüzde 13.5 iken Türkiye’de bu oran yüzde 3’e ancak ulaşabildi.
Türkiye ayrıca, AB-28 ülkeleri arasında toplam nüfus ve genç nüfus itibarıyla en düşük internet ve bilgisayar kullanımı olan ülke.
Türkiye’de BİTS’i sanayi ve hizmet alt sektörleri olarak incelediğimizde, 2009-2015 döneminde özel sanayi sektörü içinde bilgi ve iletişim teknolojileri sanayisinin payı yüzde 0.2-0.3 arasında, hizmet sektörü içinde bilgi ve iletişim teknolojileri sanayisinin payı yüzde 6’lar civarında seyretti.
BİTS’in katma değer içindeki payının yüksek gerçekleştiği ülkeler arasında Güney Kore, Japonya, İrlanda ve İsveç bulunuyor. OECD ülkeleri arasında en yüksek oranlar yüzde 10.7 ile Güney Kore, yüzde 7 ile İrlanda ve Japonya’da görülürken, en düşük değer yüzde 2.7 ile Meksika’da gerçekleşti. Türkiye’de BİTS’in özel sektör katma değeri içindeki payı yüzde 3.2 ile OECD ortalamasının oldukça altında kaldı.
Eşitsizlikler derinleşecek
TÜBİSAD’ın çalışmasında ayrıca toplumsal eşitsizliklerin derinleşmesi riskine işaret etti: “Ülkeler arası karşılaştırma, Türkiye’nin dijital devrimin yarattığı başlıca tehditlerden olan eşitsizliklerin derinleşmesinde en büyük risk altında olan ülkelerden birisi olduğuna da işaret etmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımında küçük-büyük işletmeler arasında büyük farklılıklar vardır. Kadınerkek bireyler arasında bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımındaki eşitsizlik, Türkiye’de çok yüksektir. Ayrıca gençlerin bilgisayar ve internet kullanımda sosyal medya uygulamaları haricinde diğer ülkelerdeki yaşıtlarına oranla geride kaldıkları görülmektedir. Bu derin farklılıklar, önümüzdeki dönemde toplumsal dengesizliklerin kapanmayıp artması açısından önemli bir riske işaret etmektedir.”
Patentte İsveç fark attı
2014’te OECD ülkelerinin toplam patent başvuruları içerisinde BİT sektörüne ait patent başvurularının oranı yüzde 7 oldu. Bu oran AB ülkeleri için yüzde 13.5 iken İsveç’te BİT sektörüne ait patent başvurularının toplam patent başvuruları içindeki payı yüzde 80’e ulaştı. Türkiye’de BİT sektörüne ait patent başvurularının toplam içindeki payı 2010’da yüzde 2 iken, 2014’e yüzde 3’e ancak ulaşabildi.
