Türkiye ile Avrupa ülkelerinin çoğu NATO içinde müttefik. Ancak Avrupalı siyasilerin çoğu, Türk hava sahasının ihlal edilmemesi gerektiğini kabullenmekle birlikte, “öncelikli” düşmanın IŞİD olduğunu söylüyorlar.
AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, uçağın düşmesi sonrası yaptığı açıklamada, taraflara “soğukkanlılık” çağrısında bulundu. Tusk, Twitter aracılığıyla, “Bir Rus uçağının düşürülmesi sonrasında oluşan bu tehlikeli zamanda hepimiz soğukkanlı ve sakin olmalıyız” mesajı gönderdi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile görüşen AB diplomasi şefi Federica Mogherini ise “krizin tırmandırılmasından kaçınılması gerektiği” yönünde mesaj yolladı.
'Uluslararası bir ittifak oluşturmamız gerekiyor'
DW’ye özel açıklamada bulunan Avrupa Parlamentosu Sosyal Demokrat Grup (S&D) başkanı İtalyan parlamenter Gianni Pittella “IŞİD’in barbarlığı ve terör tehdidine karşı mücadele bizim önceliklerimizin başında gelmektedir. Bu da mümkün olduğunca geniş bir koalisyon gerektiriyor. AB, ABD, Rusya, Türkiye, İran ve komşu Arap ülkeler gibi başlıca aktörlerle birlikte sağlam uluslararası bir ittifak oluşturmamız gerekiyor” şeklinde konuştu.
Pittella, “Rus uçağının düşürülmesi gibi olaylar, ne yazık ki, uluslararası koalisyonun birliği ve mücadele etkinliğine zarar verebilecek gereksiz ve tehlikeli gerilime bir yenisini daha ekliyor. Düşman ve ortak tehdit IŞİD'dir. Koalisyon içindeki ulusal gündemler, asıl mesele olan IŞİD terörüyle mücadele karşısında silinmelidir” ifadelerini kullandı.
'Kaygı verici işaret'
Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Hollandalı parlamenter Kati Piri ise Rus uçağının düşürülmesini “kaygı verici işaret” olarak değerlendirdi. Piri, DW’ye yaptığı açıklamada, “Olayın hangi koşullarda gerçekleştiği açığa kavuşmalı ve o ana kadar tüm taraflar tepki ve eylemlerinde dikkatli olmalıdırlar” dedi.
Türk hava sahasına saygı duyulması gerektiğini de sözlerine ekleyen Piri, “Bu ciddi olay, Suriye’deki sorunun çözümü ve IŞİD’e karşı mücadelede uluslararası çabanın koordinasyonunda daha iyi yollar bulunması amacıyla Viyana barış görüşmelerinin kullanılması için bir uyarıdır” şeklinde konuştu.
'Krizin sorumlusu Erdoğan rejimi'
AP Birleşik Sol Grup üyesi ve Fransa Sol Parti lideri Jean-Luc Melenchon, Ankara ile Moskova arasındaki diplomatik krizin sorumlusunun “Erdoğan rejimi” olduğu görüşünü savundu. Rusya yanlısı çıkışlarıyla bilinen ve Fransa’da medyanın renkli simalarından olan Melenchon, yazılı bir açıklamayla Türkiye’yi suçladı. Türkiye’nin, Rus uçağını düşürerek “Suriye ve Irak’ta IŞİD’e karşı Paris, Washington ve Moskova arasında oluşturulmaya çalışılan ittifakı baltalamak istediğini” öne sürdü.
Türkiye - IŞİD işbirliği iddiası
Rus savaş uçağının düşürülmesi sonrasında Ankara’ya tepki gösteren bir diğer Avrupalı politikacı da NATO üyesi Çek Cumhuriyeti’nin devlet başkanı Miloş Zeman oldu. Moskova merkezli Sputnik haber ajansı, Zeman’ın, “Zaman zaman Türkiye ile IŞİD arasında işbirliğine ilişkin varsayımlar işitiyoruz. Rus hava kuvvetleri IŞİD’le mücadele ediyor. Bir Rus askeri uçağının düşürülmesi bölgedeki durumu daha da kötüleştirecek, çok radikal bir önlemdir” ifadelerine de yer verdi.
'Felaket senaryosu'
Rus uçağının düşürülmesine Avrupa’da en sert tepkiler ise 13 Kasım’da Paris’te IŞİD’in üstlendiği terör saldırılarıyla sarsılan Fransa’dan geldi. Gözlemciler, Rus uçağının IŞİD’e karşı uluslararası koalisyon için çabalayan Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande’ın 26 Kasım Perşembe günü Moskova’da Rusya lideri Vladimir Putin ile yapacağı görüşmenin hemen öncesinde gerçekleşmesini “felaket senaryosu” olarak değerlendirip, Ankara ile Moskova arasında yaşanan gerilimin IŞİD’le mücadeleyi zora soktuğu yorumunda bulunuyor.
Erdoğan'a sert eleştiri
Konu hakkında Le Figaro gazetesine analiz yazan dış politika uzmanı Renaud Girard çok sert ifadelerle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı eleştirdi. Girard, “Türkiye artık müttefikimiz değil” başlıklı analizinde, “Erdoğan, 24 Kasım’da Suriye’nin kuzeyinde islamcı asileri bombalayan bir Rus uçağının düşürülmesini emrederek Fransa Cumhurbaşkanının IŞİD’e karşı inşa etmeye çalıştığı uluslararası koalisyonu daha doğmadan öldürmek istiyor. Başında İslamcı Erdoğan olan Türkiye, Batılılara karşı artık sadece güç ilişkisiyle hareket ediyor. Bu güzel ülke bir zamanlar müttefikimizdi. Yazık, artık değil” değerlendirmesinde bulundu.
