Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki, 16. yüzyılda inşa edilen Surp Sarkis Ermeni Ortadoğu Kilisesi’nde başlatılan restorasyon çalışmalarına ilişkin Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan, “Biz buraya her gelişimizde yetkililerden bu kilisenin ayağa kaldırılması, yeniden ihya edilmesine yönelik bir kaygıyı ve çabayı gördük ve takdir ettik. Bu kilisenin ayağa kaldırılması Diyarbakır’ın onuru olacak” dedi.
Diyarbakırlıların ''Çeltik Kilisesi'' diye ifade ettiği 16. yüzyılda inşa edilen Surp Sarkis Kilisesi, 100 yıl önce bölgede yaşanan olayların ardından Ermenilerin göç etmesinin ardından harabeye dönüştü. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Valiliği ve Surp Giragos Kilisesi Vakfı’nca kilisenin yeniden ibadete açılması için restorasyon çalışmasına başlandı. Türkiye Ermenileri Patriği Sahak, beraberinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Hatun Doğan ve Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç ile restorasyon çalışmalarını inceledi.
İncelemelerin ardından, kilisesinin restorasyon çalışmaları, Maşalyan'ın duasıyla başlatıldı.
Maşalyan, burada yaptığı açıklamada, Diyarbakır’ın geçmişine ilişkin bir günü hatırladıklarını ve yeni bir başlangıca ilk adımı attıklarını söyledi. Surp Sarkis Kilisesi’nin son yüzyılda kaderine terk edildiğini söyleyen Maşalyan, şöyle konuştu:
“500 yılı aşkındır bir süredir Hıristiyanların bir kilisesi mevuttu. Son yüzyılda kilise terk edildi ve bu hale geldi. Hem bizler için yürek acısıydı hem Diyarbakırlılar için övünülecek bir şey değildi. Tarihte tamir edilmesi gereken yanlışlar var. Bunlardan bir tanesi de bu topraklarda uygarlık yaratmış izleri ortaya çıkarmak bu ülkenin tarihine daha doğru, daha gerçekçi ışıklar getirmek önemli bir adımdır. Eski zamanlarda bir medeniyetin kalitesi mabetlerin ve kabirlerin güzelliğiyle ölçülürdü. Onun için piramitlerden başlayarak, her ulus kendi inancına göre kendi mabetlerini yapmaya çalışmışlar. Diyarbakırlı Ermeniler de bir şekilde bunu gerçekleştirmişler. Nasıl ki ayakta duran Surp Giragos Kilisemiz, Orta Doğu’daki en büyük Ermeni kilisesi olma vasfını sürdürmekte, bu kilisenin de ondan aşağı kalır yanı yok. Ancak yüzyıl önce yaşanmış acı olaylar ve göç nedeniyle terk edilmiş ama Allah’a şükür Surp Giragos Kilisesi Vakfı’nın kontrolünde.”
‘Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teşekkür ediyoruz’
Kilisenin restorasyonu için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teşekkür eden Maşalyan, “Biz buraya her gelişimizde yetkililerden bu kilisenin ayağa kaldırılması, yeniden ihya edilmesine yönelik bir kaygıyı ve bir çabayı gördük ve takdir ettik. Bu kilisenin ayağa kaldırılması Diyarbakır’ın onuru olacak. Bu planlama uzun süredir devam ediyordu. Valilik tarafından gerekli planlama yapıldıktan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ayırdığı ödenekle bu çalışmaya başlayabiliyoruz. Sayın Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’a ve Bakanlık çalışanlarına teşekkürlerimizi sunmak istiyoruz” diye konuştu.
DEM Partili Belediye Eş Başkanı Hatun, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı kutladı
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Doğan Hatun da kilisenin restorasyonu için belediye olarak her türlü desteği vereceklerini belirterek, şunları söyledi:
“Yıllardır sivil toplum yöneticisi iken bu yapı üzerinde çok ciddi emek, neredeyse dokunmadığım bir taşı kalmamıştır. Vakıfla birlikte çok çaba sarfettik, almaya çalıştık. Maalesef o dönemde çok ciddi bir yol izleyemedik. Ama buranın daha çok yıpranmaması ve tahrip olmaması için tabiri caizse bekçiliğini yaptık. Şimdi de inşası için... Ben de sizler huzurunda Bakanlığın bu ilk adımını kutlayıp değerli buluyorum. İlk adım atıldı ve bundan sonraki bütün adımları da hep birlikte sahiplenmenin sözünü veriyoruz Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi olarak. Şu an Diyarbakır’ın zanaatkarlık diye nitelendirilen neredeyse her esnafında izi olan bir yer burası. Patrikhanenin 1500’lü yıllarda bir genelgeyle burayı bir zanaat okuluna çevirip o dönemin halkına, şehrine bir meslek kazandırma ve bir tarih, bilinç oluşturma olarak değerlendirilen bir yapı burası. Elbette sadece burası bir ibadethane değildir. Tarihin bir hafızasıdır. Bu kentin en büyük anıtsal yapılarından bir tanesidir. Her bir bireyin burayı koruması, sahiplenmesi gerekiyor. Burası kentimizin hafızasıdır. Biz hafızamıza sahip çıkalım ve kendimizden sonraki nesillere de bu hafızadan izler bırakmak zorundayız.”
‘Bu kiliseyi tekrar ihya edip ayağa kaldırmanın zamanı geldiğini herkes kabul ediyor’
Surp Sarkis Kilisesi’nin restorasyonn çalışmalarının 2011'de başlatıldığını anlatan Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç da “Farklı kurumlar tarafından farklı amaçlarla kullanıldı ama geldiğimiz noktada artık bu kiliseyi tekrar ihya edip ayağa kaldırmanın zamanı geldiğini herkes kabul ediyor. Bu açıdan da Bakanlığımız, Valiliğimiz ilk adımı atmış bulunmakta. 2022 tarihinde projeler ilgili kurumlar tarafından onaylandı. Bugün de 5 milyonluk bir hibe desteğiyle restorasyonun ilk taşını koymuş olduk. Bundan sonraki çalışmalarda da katkılar farklı ödenek kaynaklarının zorlanarak tamamlanması ve Diyarbakır kültürüne, turizmine tekrar kazandırılması yönünden üzerimize düşen her türlü katkıyı sunmaya Bakanlık olarak devam edeceğiz.” dedi. (ANKA)
