T24 Haber Merkezi
Türkiye’nin askeri ve iç güvenlik harcamaları üzerine araştırma yapan Profesör Nurhan Yentürk’ün elde ettiği verilere göre, 2006 yılında 19,5 milyar lira olan askeri harcamalar, 2018 yılında 96 milyar liraya çıktı. Bu dönem içinde en büyük askeri harcama Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılırken Savunma Sanayi Destekleme Fonu ve Jandarma Genel Komutanlığı da en fazla harcama yapan diğer iki kurum oldu.
Yentürk, İktisat ve Toplum Dergisi’ndeki makalesinde askeri harcamaların izlenmesinin zor olduğunu, bunun nedeninin ise ilgili kurumların stratejik planlarını ve faaliyet raporlarını yayınlama zorunluluğunun olmaması ve bütçe görüşmeleri için Meclis’e yollanan bütçe bilgilerinin çok kısıtlı olması ile açıkladı.
NATO ve Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) Türkiye’nin askeri harcamalarını uzun yıllardan beri hesaplamakta olduklarına dikkat çeken Yentürk, bu iki kurumun verilerinin önemli bir kaynak oluşturmasına karşın, alt kalem harcamaları olmaması nedeniyle verilerin yetersiz olduğuna dikkat çekti.
Askeri harcamalar
Kendi çalışmasında, Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Jandarma Genel Komutanlığı (JGK) ve Sahil Güvenlik Komutanlığı (SGK), Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu (SSDF), Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK), köy korucularının maaş ve silahları, örtülü ödeneği de içeren gizli hizmet giderleri, KKTC’ye yapılan askeri yardımlar ve TÜBİTAK bünyesindeki askeri ARGE harcamalarının tümünün yanısıra, askeri amaçla alınan dış kredi faiz ödemeleri, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ve silahlı kuvvetlerden emekli personelin emeklilik ödemelerinin tahminlerini de verilere dahil eden Yentürk, “Görüleceği gibi askeri harcamaların içinde bütçe dışı bir çok harcama da yer almaktadır” dedi.
Yentürk’ün derlediği verilere göre, askeri harcamalar olarak alınan tüm kurumların harcamaları birleştirildiğinde 2006 yılında 19,5 milyar TL olan askeri harcamaların toplamı 2018 yılında 96 milyar TL oldu. Bu harcamaların cari fiyatlar olduğunu ve enflasyonu da içerdiğini belirten Yentürk, özellikle son üç yılda yapılan harcamalardaki artışın enflasyonun çok üzerinde gerçekleştiğine dikkat çekti.
Araştırmaya göre, bu dönem içinde en büyük askeri harcama Mili Savunma Bakanlığı tarafından yapılırken ikinci ve üçüncü olarak Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın harcamaları geldi. Son üç yılda, bütçe dışı bir harcama olan Savunma Sanayi Destekleme Fonu’nun harcamalarında önemli bir artış yaşandı. 2006 yılında 1,5 milyar TL olan SSDF harcaması 2015 yılında 4 milyar TL’ye, 2018 yılında ise 23,4 milyar TL’ye yükseldi.
Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) verilerine göre 23 milyar TL olan SSDF harcamasının sadece 5,5 milyar TL’sinin teşvik olarak kullanıldığını belirten Yentürk, “Bu da Fon’da ortaya çıkan olağanüstü askeri harcama artışının ayrıntısının bilinmediği ve muhtemelen MİT’in ihtiyaçlarından kaynaklandığını göstermektedir” değerlendirmesini yaptı .
Askeri harcamalardan güvenlik harcamalarına
Yentürk’ün çalışmasına göre, iç güvenlik harcamaları 2006 yılında 6,6 milyar TL iken, 2018 yılında 43,6 milyar TL oldu. İçişleri Bakanlığı, MİT ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nün harcamalarında önemli bir artış dikkat çekerken bu artışın en temel nedeni personel harcamalarındaki artış oldu. MİT’in ise sermaye harcamalarında da önemli bir artış olduğu belirlendi.
Güvenlik harcamaları ve eğitim harcamaların uzun vadeli gelişimi
Askeri harcamalar ve iç güvenlik harcamalarının toplamı olan güvenlik harcamaları cari fiyatla 2006 
yılında 26 milyar TL iken 2018 yılında 139 milyar TL oldu. Güvenlik harcamaları ile eğitim harcamalarını karşılaştıran Yentürk’ün elde ettiği verilere göre,
*2011 yılı ile 2017 arasında sadece 7 yıl eğitim harcamaları güvenlik harcamalarının üzerinde seyretti ve 7 yıl sonra ilk kez 2018 yılında, güvenlik harcamaları tekrar eğitim harcamalarının üzerine çıktı.
Çalışmada, eğitim harcamaları dışında, güvenlik harcamaları çeşitli harcamalarla da karşılaştırıldı. Buna göre, 2018 yılında Adalet Bakanlığı 17 milyar TL, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 28 milyar TL, Kültür ve Turizm Bakanlığı 6 milyar TL ve Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 7 milyar TL harcadı.
