Türkiye-Rusya anlaşması sonucu, Fırat Kalkanı Harekât bölgesi ile Suriye rejim bölgesi arasında bulunan Ebu Zendin Sınır Kapısı’nın 26 Haziran’da 4 yıl aradan sonra hizmete açılması ve Ankara’nın Şam’la yeniden diyalog arayışı muhalif grupları rahatsız etti. Bölgede protesto gösterileri yapan silahlı gruplar, sınır kapısını basarak binalara zarar verdi. Silahlı grupları bölgeden uzaklaştırmak için Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bölgeye intikal etti. Sınır kapısının iki tarafına Türk ve Rus askeri konuşlandı.
“Astana Ruhu”nun sahaya yansıması
Suriye’de kalıcı bir barış ortamının sağlanması amacıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in girişimleriyle 23 Ocak 2017’de Kazakistan’ın başkenti Astana’da, Suriye rejimi ile muhalefeti bir araya getiren görüşmeler bir süre sonra kesintiye uğradı. Ancak buna rağmen “Astana Ruhu” kapsamında Ankara ile Şam arasında alt düzeyde diyalog kuruldu. Heyetler arası görüşmeler sürerken, Rusya’nın yanı sıra yakın zamanda Çin, Suudi Arabistan ve Irak’ın arabulucu olarak devreye girmesinin etkisi, iki ülke liderinin diyaloğun kapısını açan söylemlerine, ardından da sahaya olumlu yansıdı.
Açıklama sonrası sahada uygulama
Muhalifler ile Suriye rejimi arasında geçmişte ticari faaliyetlerin yürütüldüğü Halep’in kuzeydoğusundaki Ebu Zendin Geçiş Kapısı, 4 yıl aradan sonra açıldı. Kapının açılmasına yönelik açıklama El Bab Yerel Meclisi tarafından 26 Haziran’da yapıldı. 27 Haziran’da ise rejim bölgesinden birkaç TIR, deneme amaçlı muhaliflerin bölgesine geçti. Bu gelişmenin, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksander Lavrentiyev'e “Suriye, ülkenin tüm toprakları üzerindeki egemenliğiyle terör ve terör örgütleriyle mücadeleyi temel alan, Suriye-Türkiye ilişkilerine yönelik tüm girişimlere açıktır” demesinin ardından gerçekleşmesi dikkati çekti.
El Bab Yerel Meclisi açıklamasında, “Zendin Sınır Kapısı’nın yeniden faaliyete geçmesi ile birlikte ticaretin canlanacağı, yerel üreticinin ve meclisin gelir sağlayacağı, ticari hareketliliğin artmasıyla kalkınmanın hız kazanacağı, bu kapsamda altyapının iyileştirileceği, kamu yararına faaliyet ve hizmetlerin daha iyi verileceği” ifade edildi.
“Sayın Esed” detayı
Şam yönetimi ile yeniden olumlu diyalog geliştirilmesine yönelik bir süredir söylemini değiştirdiği gözlenen Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün Suriye ile ilişkilerin yeniden kurulmaması için herhangi bir sebep olmadığını belirterek, "Yani biz Suriye'yle bu ilişkileri geliştirmekte geçmişte nasıl birlikteysek yine aynı şekilde birlikte hareket ederiz" dedi. Erdoğan, soru üzerine, şunları kaydetti:
"Kurulmaması için hiçbir sebep yok. Yani biz Suriye'yle bu ilişkileri geliştirmekte geçmişte nasıl birlikteysek yine aynı şekilde birlikte hareket ederiz. Suriye'nin de iç işlerine karışmak gibi bir derdimiz, bir hedefimiz asla olamaz. Çünkü Suriye halkı bizim kardeş halklar olarak beraber yaşadığımız bir topluluktur. Nasıl ki biz Suriye'yle ilişkilerimizi çok çok canlı tuttuysak geçmişte, ailece görüşmelere varıncaya kadar biliyorsunuz Sayın Esed'le biz bu görüşmeleri yaptık. Yarın olmaz diye bir şey kesinlikle mümkün değil, yine olur. Suriye'nin iç işlerine karışmak gibi de bir derdimiz asla yok."
Muhalifler tepkili
Ankara ve Şam’dan iki ülke arasındaki sorunların çözümüne yönelik olumlu görüşler dile getirilmesi ve bunun yansıması olarak Ebu Zendin Sınır Kapısı’nın karşılıklı geçişlere açılması, Kuzey Doğu Suriye’nin bir bölümünü kontrol eden muhalif silahlı grupların tepkisine neden oldu. Ankara’nın geçen yıllarda benzer açıklama yapmasını protesto eden muhalif grupların protesto gösterisinde bayrak yakılması sonrası bölgede kapsamlı operasyonlar yapılmış ve çok sayıda kişi tutuklanmıştı.
Yakınlaşmaya protesto
Suriye rejimi ile muhalifler arasında bağlantı sağlayacak sınır kapısının açılması ve sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Şam yönetimi ile diyalog kurulmasına yönelik açıklama yapması, silahlı muhalif grupları harekete geçirdi. Sınır Kapısı’nın merkezinde yer alan El Bab kenti dahil birçok yerleşim biriminde sokağa çıkan göstericiler, sınır kapısının karşılıklı açılması ve Ankara’nın Şam rejimi ile yakınlaşmasını protesto etti.
Kapıyı bastılar
Bölgede gösteriler sürerken dün bazı silahlı grup, araç trafiğine açılan Ebu Zendin Sınır Kapısı’nı bastı. Silahlı grupların baskını nedeniyle güvenlik görevlileri ve çalışanlar kapıyı terk etti. Silahlı göstericiler, sınır kapısındaki binalara ve eşyalara zarar verdi. Gösteriler kapı ve çevresinde gün boyu sürerken belirli aralıklarla silah atışları yapıldı. Ebu Zendin’in kapatılmasını isteyen silahlı grupların güç gösterisi yapması sonrası bölgede konuşlu TSK güçleri, dün gece uzun zırhlı araç konvoyu eşliğinde sınır kapısına sevk edildi.
TSK ve Rus askeri karşılıklı konuşlandı
Bölgedeki TSK güçleri, sınır kapısı ve çevresini kontrol altına alarak bölgede devriye atarken, onlarca Rus askeri de zırhlı araçlarla sınırın karşı tarafına konuşlandı. Sınır kapısının güvenliğinin sağlanması için El Bab şehrindeki askeri polis şubesi komutanı Ebu Ali Rakan'ın yardımcısı Ebu Wajdi gözetiminde sivil ve askeri polis tarafından yönetileceği ileri sürüldü.
Yeni sınır kapıları ve yol projeleri devrede
Suriye muhalefeti Türkiye ile Suriye yönetimleri arasında karşılıklı iyi ilişkilerin ilerlemesi halinde, yeni sınır kapılarının açılmasının gündeme gelebileceği ileri sürüldü. Rejime muhalif grupların iddiasına göre, yakın zamanda muhaliflerin denetimindeki Tel Rıfat ile rejimin kontrolündeki Meryemin Sınır Kapıları ticarete açılabilir. Bölgede bu yönlü çalışmaların yanı sıra Gaziantep’ten Suriye’nin Azez kentine, buradan Tel Rıfat ve Halep’e, M5 otoyolu güzergâhı kullanılarak Ürdün’e kadar transit ulaşım güzergâhı üzerinde ulaşımın sağlanmasına yönelik iki ülke yönetimleri arasında alt düzeyde görüşmeler yapıldığı iddialar arasında. Bu kapsamda Azez şehrinin yerel meclisi, otoyolun açılmasına hazırlık amacıyla şehrin batısındaki Şatt kontrol noktasına giden yolu genişletmeye başladığı, bu çalışmanın yol için hazırlık anlamına gelebileceği belirtildi.
