Ülkesinde savaş kahramanı, partisinde disipline uymayan bir siyasetçi olarak görülen McCain kimdir?

ABD'de Cumhuriyetçi Parti'nin önde gelen siyasetçilerinden olan ve partisinin bir dönem başkan adayı olarak Barack Obama'ya karşı yarışan Senatör John McCain, Cumartesi günü 81 yaşında hayatını kaybetti.

TIKLAYIN - 2008'de Obama'ya rakip olan ABD'li senatör McCain hayatını kaybetti

McCain, Temmuz 2017'de beyin tümörü teşhisi konulmasından sonra kanser tedavisi görmeye başlamıştı. Cuma günü ailesi, McCain'in kanser tedavisine son verilmesini istediğini ve ailesiyle vakit geçirmek istediğini açıklamıştı.

Ailesi, McCain'in Cumartesi günü hayatını kaybettiğini duyurdu.

Obama: Çok azımız John kadar sınanmıştır

Başkan adaylığı döneminde McCain'e karşı yarışıp ABD Başkanı olan Demokrat Barack Obama, taziye mesajında 'McCain ile tüm farklılıklarına rağmen, Amerikalı ve göçmen nesillerin mücadele ettiği, savunduğu ve uğruna kayıplar verdiği ortak bir bağlılıkları' olduğunu söyledi.

Obama, "Çok azımız John kadar sınanmıştır veya onun gösterdiği cesareti göstermek durumunda kalmıştır. Ama, herkesin iyiliğini kendisinin üstünde gören bu cesarete sahip olmayı arzu ederiz. John, bu cesaretin ne anlama geldiğini bize en iyi şekilde gösterdi" mesajını yayımladı.

Eski Başkan Yardımcısı ve McCain'in uzun dönem arkadaşı ve siyasi rakibi olan Joe Biden da "McCain'in Amerika üzerindeki etkisi sona ermedi" dedi.

Yazılı açıklamasında Biden, "John McCain'in hayatı, bazı doğruların zamansız olduğunun kanıtıdır. Karakter. Cesaret. Dürüstlük. Bu değerlerin vücut bulduğu bir yaşamın gölgesi de büyük olur" ifadelerini kullandı.

John McCain kimdir?

Savaş kahramanı, parti disiplinine uymayan bir siyasetçi ve ABD Başkanı Donald Trump'ı en çok eleştiren Cumhuriyetçi - 81 yaşındaki Senatör John McCain'e yıllar boyunca bu unvanlar yakıştırıldı.

Washington'da inatçılığı ve sağduyulu muhafazakarlığıyla tanınan McCain, 2008 yılında kendinden genç Cumhuriyetçi rakiplerini alt ederek Barack Obama'nın karşısında partisinin ABD Başkanı adayı olmuştu.

Eski bir donanma pilotu olan McCain, Temmuz 1967'da ölümden dönmüştü. Bulunduğu geminin yakıt tankı yanında patlayan bir bomba sonucu çıkan yangın, gemideki 134 kişinin ölümüne yol açmıştı.

Bundan üç ay sonra uçağı Vietnam semalarında vuruldu, hayatının sonraki beş yılını savaş esiri olarak geçirdi. Babasının amiral olması nedeniyle erken bırakılması teklif edildiyse de kendisi bunu reddetti.

Savaş esirliğinin iki yılını hücre hapsinde geçirdi, dayak ve işkenceye maruz kaldı. Bu işkenceler bedeninde kalıcı hasarlar bıraktı.

1973'te serbest bırakıldıktan sonra ülkesine döndü ve erken emeklilik teklifini reddederek 1981'e kadar donanmanın Senato irtibat subayı olarak çalıştı.

O yıl Arizona'ya taşınan McCain burada siyasi kariyerine başladı ve 1982'deki seçimde eyaleti Senato'da temsil etme hakkını kazandı.

"Sağduyulu muhafazakar"

2000'de George W. Bush'un karşısına Cumhuriyetçilerin ABD başkanlığı için aday adayı olarak çıkan McCain, iyi başladığı ön seçim kampanyasında partinin "dindar sağcıları" ile anlaşmazlığı sonucu desteğini yitirmeye başladı.

2008 yılında başkan yardımcısı adayı olarak Hristiyan muhafazakar Sarah Palin'i göstermesi, Cumhuriyetçilerin dindar kanadının desteğini alabilmek içindi. Bu işe yaradı ve McCain Obama'nın karşısına çıkmayı başardı ancak seçimi kaybetti.

Seçimden önce partisinin bir mitinginde mikrofon uzattığı destekçilerden birinin "Obama'ya inanamam, güvenemem. Onun bir Arap olduğunu okudum" demesi üzerine mikrofonu geri alarak "Hayır hanımefendi, o düzgün bir aile babası bir vatandaş. Sadece ülkenin yönetimine dair temel konularda anlaşamıyoruz ve bu seçim kampanyası da bunun hakkında" demişti.

 

McCain siyasette fikirlerinin yaratacağı tartışmalardan hiç korkmadı, özellikle de Donald Trump'ın iktidara gelmesinden sonra.

Bazı fikirleri daha keskinleşse de eşcinsel birliktelikler, kürtaj ve göç reformu gibi konularda muhafazakarlara göre ılımlı kalan görüşleri nedeniyle muhafazakar tabandan tepki de aldı.

Irak Savaşı'nın en büyük destekçilerinden biri olan McCain, ülkeye gönderilen asker sayısının artırılmasını da istiyordu.

Senato Silahlı Hizmetler Komitesi Başkanı olarak dış politika ve askeri politikalar konusunda şahin tutumuyla bilinen McCain, Obama'ya karşı yarıştığı dönemde askeri konulardaki uzmanlığının rakibinden çok daha fazla olduğunu, bu nedenle daha iyi bir başkomutan olacağını söylüyordu.

ABD'nin Türkiye büyükelçisine Erdoğan'ın otoriterliğe kaydığını söyletmişti

McCain 2014 yılında Türkiye'ye atanmadan önce onay almak için Senato'ya giden büyükelçi adayı John Bass'ı sorularıyla terletmişti.

"Erdoğan anayasayı değiştirmek istiyor, sosyal medyayı baskılıyor, YouTube ve Twitter'ı kapatıyor, interneti kısıtlıyor, basın özgürlüğünü kısıtlıyor, bu sizce otoriterliğe doğru bir kayış mı?" diye soran McCain, Bass'ın doğrudan cevap vermekten kaçınması üzerine birkaç kere "Evet veya hayır diye bir yanıt istiyorum" demiş, Bass'ın kaçamak yanıtları üzerine atanmasına izin vermeyeceğini açıklamıştı. Bunun ardından Bass "Evet, o yönde bir kayış" diye yanıtlamak zorunda kalmıştı. Onayı alan Bass, Ekim 2014 - Ekim 2017 arasında Türkiye'de görev yaptı.

2017'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD'yi ziyareti sırasında Türk güvenlik görevlilerinin protestocuları darp etmesi üzerine Türkiye'nin ABD büyükelçisinin sınır dışı edilmesi gerektiğini söyledi.

"Bu dayağı atanlar sıradan insanlar değil, Erdoğan'ın korumaları" ifadelerini kullanan McCain, "Birileri onlara gidip barışçıl protestocuları dövmesini söyledi ve bence bunun bir karşılığı olmalı. Bu kişiler tespit edilmeli ve soruşturma açılmalı" dedi ve ekledi:

"Sonuçta ABD'de Amerikan yasalarını ihlal ettiler. ABD'de bunun yapılmasına izin veremezsiniz. Ülkemizde insanların barışçıl protesto hakkı var."

Suriye'de muhalefete destek

McCain Suriye'deki silahlı muhalefeti Esad ve IŞİD'e karşı destekliyordu.

Bunun için 2014 yılında Türkiye'ye gelerek Gaziantep'te Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) komutanlarıyla görüştü. ÖSO'nun hem IŞİD'e hem Esad'a karşı iki cephede savaştığını söyledi ve örgütün daha fazla silahlandırılması gerektiğini, özellikle de hava savunma silahları verilmesi gerektiğini belirtti.

2013 yılında da Amerikan medyasına konuşan bir muhalif lider, McCain'in Türkiye - Suriye sınırını geçerek bölgedeki muhaliflerle görüştüğünü söylemişti.

McCain'in bu ziyaretinden fotoğrafların ortaya çıkmasının ardından Suriye hükümeti, McCain'i ülkeye yasa dışı yollardan girerek yasaları ihlal etmekle suçlamıştı.

Trump ile ilişkisi

Arizona Senatörü McCain, Trump'ın Rusya ile ilişkileri düzelteceğine yönelik açıklamalarını her zaman eleştirdi ve 2016'nın son günü yeni yıla Ukrayna donanmasından askerlerle girdi.

Twitter paylaşımında "#Putin'in saldırganlığına karşı onlarla birlikteyiz" dedi.

Trump'ın başkan adaylığı döneminde, 2005 yılından kalma bir ses kaydında kadınlar hakkında kullandığı aşağılayıcı ifadeler nedeniyle Trump'tan desteğini çektiğini açıkladı:

"Trump'ın kadınlara saldırması ve ulusumuzdaki, toplumumuzdaki kadınları alçaltması benim desteğimi sonlandırmama yol açtı."

Temmuz 2017'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ABD'deki seçim sonuçlarını etkileme girişiminde bulunmasının yanına kaldığını söyledi.

Demokratlarla işbirliği

Tecrübeli Cumhuriyetçi, yıllar boyunca defalarca ideolojik nedenlerle kendi partisine karşı oy kullandı veya Demokratlarla işbirliği yaptı.

Bunlardan biri, George W. Bush'un vergi indirimine karşı kullandığı, diğeri ise yine aynı dönemde Demokratlarla birlikte sera gazı salımını azaltmak için kullandığı oydu.

2007 yılında iki partiden siyasetçilerin birlikte hazırladığı göç yasasına imza atanlardan biriydi. Yasa kabul edilseydi ülkedeki yasa dışı göçmenler affedilecek, öte yandan sınır güvenliği de sıkılaştırılacaktı.

2002 yılında Demokrat Senatör Russ Feingold ile birlikte sermaye ve lobi gruplarının seçimler üzerindeki etkisini azaltmayı hedefleyen bir yasa tasarısı da hazırladı.

Trump'ın göçmenlere seyahat yasağı getirmesine karşı çıkarken bunun "Amerikan değerlerine" karşı olduğunu ve "IŞİD'e daha fazla propaganda malzemesi vereceğini" söyledi.

Trump'ın ilk telefon konuşmasında Avustralya Başbakanı Malcolm Turnbull ile gergin bir görüşme yapmasının ardından Avustralya'nın ABD Büyükelçisi Joe Hockey'i arayarak ülkelerinin ilişkilerine "sarsılmaz desteğini" açıkladı.

2017'de Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın korumalarının protestocuları darp etmesi üzerine Demokrat Senatör Dianne Feinstein ile birlikte bir mektup kaleme aldı ve "Korumalarınızın barışçıl protestoculara vahşi yanıtı kabul edilemez ve maalesef hükümetinizin basına, etnik azınlıklara ve muhalefete tutumunu yansıtıyor" dedi, korumalardan hesap sorulmasını talep etti.

Obamacare'e destek

ABD Başkanı Donald Trump'ın, selefi Barack Obama'nın yürürlüğe soktuğu ve "Obamacare" olarak bilinen sağlık reformu yasasını kaldırma girişiminin başarısız olmasında McCain'in oyunun da rolü vardı.

Obamacare düzenlemesinin geri alınması, Trump'ın en öncelik verdiği seçim vaatleri arasında yer alıyordu.

Senato'da yapılan oylamada, McCain dahil üç Cumhuriyetçi Senatör Obamacare'in yerine getirilmesi planlanan tasarıya ret oyu verdi.

Böylece yeni tasarının kabulü için gereken basit çoğunluğa ulaşılamadı ve 49'a karşı 51 oyla reddedildi.

McCain 2017'de Suriye'ye giderek oradaki ABD askerlerini ziyaret etti. Trump'ın Suriye'deki savaşı bitirmeyi öncelikleri arasına koymamasını "Amerikan tarihinde bir diğer utanç sayfası" olarak niteledi.

Altı dönem boyunca senatörlük yapan McCain'e geçen yıl beyin kanseri teşhisi konulmuştu. Bir göz operasyonu için girdiği ameliyatta, beyninde gliyoblastom adlı agresif bir tümör tespit edilmişti.

Teşhisin ardından ABD Başkanı Donald Trump, dualarının kendisiyle olduğunu açıklarken eski ABD Başkanı Barack Obama ise "McCain bir Amerikan kahramanı… Kanser neyle karşılaşacağını bilmiyor" dedi.

2017 yılında moralinin iyi olduğu açıklansa da, teşhisten yaklaşık bir yıl sonra, 24 Ağustos 2018'de McCain'in tedavisine devam etmeyeceği açıklandı.

Yaşlı savaşçının kanserle verdiği savaşı kaybettiği anlamına gelen bu karar, siyaset dünyasını yasa boğdu.

McCain 25 Ağustos Cumartesi günü hayatını kaybetti.

McCain'e yakın kaynaklar Mayıs 2018'de NBC kanalına tecrübeli siyasetçinin cenazesine Trump'ın gelmesini istemediğini, onun yerine Başkan Yardımcısı Mike Pence'in gelebileceğini söylemişti.