T24 Haber Merkezi
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yaptığı analize göre, 2024 yılında Avrupa'da 127 bin 350 kızamık vakası görüldü. Bu sayı, 2023’te rapor edilen vaka sayısının iki katına denk gelirken 1997 yılından bu yana kaydedilen en yüksek rakam olarak dikkat çekti.
Avrupa ve Orta Asya’yı kapsayan 53 ülkenin dahil olduğu bölgede, 5 yaş altı çocuklar vakaların yaklaşık yüzde 40’ını oluşturdu. Rapor edilen vakaların yarısından fazlasının hastaneye yatış gerektirdiği belirtilirken, 6 Mart 2025 itibarıyla alınan ön verilere göre 38 ölüm doğrulandı.
Aşılama oranları düşmeye devam ediyor
1997 yılında 216 bin civarında olan kızamık vakaları, 2016’da 4 bin 440’a kadar inerek önemli bir gerileme göstermişti. Ancak 2018 ve 2019 yıllarında vaka sayılarında (sırasıyla 89 bin ve 106 bin) yeniden artış kaydedildi. COVID-19 pandemisi sırasında aşılamada yaşanan gerilemenin ardından 2023 ve 2024’te kızamık vakalarında ciddi bir yükseliş görüldü. Birçok ülkede aşılama oranları hâlâ pandemi öncesi seviyelerine ulaşamadı.
DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Henri P. Kluge, “Kızamık yeniden gündemde ve bu bir uyarı niteliğinde. Yüksek aşılama oranları sağlanamadığı sürece sağlık güvenliği yoktur. Avrupa ve Orta Asya için yeni bölgesel sağlık stratejimizi şekillendirirken, aşı konusunda geri adım atma lüksümüz yok. Her ülke, aşılanmamış veya eksik aşılı topluluklara ulaşmak için çabalarını artırmalı” diye konuştu.
UNICEF Avrupa ve Orta Asya Bölge Direktörü Regina De Dominicis de, “Son iki yılda kızamık vakaları bölgede hızla yükseldi. Bu da aşılama oranlarındaki boşluklara işaret ediyor. Çocukları bu ölümcül ve sakatlayıcı hastalıktan korumak için hükümetlerin acilen harekete geçmesi ve sağlık çalışanlarına yönelik sürdürülebilir yatırımlar yapması şart” dedi.
Aşılama oranlarındaki düşüş ve öne çıkan ülkeler
Bosna Hersek, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Romanya’da, 2023 itibarıyla çocukların ilk doz kızamık aşısı (MCV1) kapsamı yüzde 80’in altında seyrediyor. Bu oran, salgının önlenmesi için gerekli görülen yüzde 95’in oldukça gerisinde. Son beş yıldır, Bosna Hersek’te MCV1 oranı yüzde 70’in, Karadağ’da ise yüzde 50’nin altına düşmüş durumda.
2024’te Romanya, 30 bin 692 vakayla Avrupa Bölgesi’nde en yüksek kızamık vakasını kaydederken, Kazakistan 28 bin 147 vaka ile ikinci sırada yer aldı.
Küresel tehdit ve ortak çalışmalar
2024’te dünya genelinde 359 bin 521 kızamık vakası bildirilirken, Avrupa, bu sayıların üçte birini oluşturdu. Sınır aşan virüs yayılımı düzenli olarak gerçekleştiği için aşılama oranı düşük veya eksik topluluklarda – özellikle çocuklar arasında – salgın tehlikesi varlığını koruyor.
UNICEF ve DSÖ; hükümetlerle birlikte, Avrupa Birliği ve Gavi (Aşı İttifakı) gibi ortakların desteğiyle kızamık salgınlarını önlemek ve yanıt vermek için çalışmalarını sürdürüyor. Toplumlarla yakın iş birliği, sağlık çalışanlarının eğitimi, aşılama programlarının ve hastalık gözetim sistemlerinin güçlendirilmesi, ayrıca kızamık aşısı telafi (catch-up) kampanyalarının yürütülmesi bu çalışmaların temelini oluşturuyor.
Hâlihazırda aktif salgın yaşayan hükümetlere, vaka tespiti ve temaslı takibini artırmaları ve acil aşılama kampanyalarına başlamaları çağrısında bulunuluyor. Salgının kök nedenlerinin analiz edilmesi, sağlık sistemlerindeki zayıflıkların giderilmesi ve aşıya erişim konusundaki adaletsizliklerin ortadan kaldırılması ise kritik önem taşıyor.
Henüz kızamık salgını yaşamayan ülkelerin de hazır olması, aşıya dair endişeleri ele alması ve güçlü sağlık sistemlerini koruması gerekiyor. Aşılama oranlarındaki boşlukların giderilmesi, ebeveynlerin güveninin kazanılması ve dezavantajlı topluluklara ulaşılması, kızamıkla mücadelede belirleyici rol oynuyor.
