Koronavirüs nedeniyle düşüşte olan petrol fiyatları Suudi Arabistan ve Rusya arasında yaşanan anlaşmazlığa bağlı olarak tarihi düşük seviyelere indi. Peki şimdi ne olacak? Yaşanan bu durum Türkiye'yi nasıl etkileyecek? İlk etapta benzin ve motorinde 1 TL'ye yaklaşan indirimler beklenirken, uzmanlar sürecin uzun sürmesi durumunda, Türkiye'nin hem petrol hem de gaz ithalat faturasının azalacağı görüşünde.
Sözcü'den Barış Özkan'ın haberine göre, Petrol Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Çalışma Grubu Başkanı Necdet Pamir konu hakkında açıklamalarda bulundu. Temel nedenin Suudilerin piyasaya fazla petrol vermesi olduğunu söyleyen Necdet Pamir, “Rusya’ya misilleme. Zira bir süredir Ruslarla birlikte arzı azaltıp fiyatları yukarı çekmeye çalışıyorlardı. Son dönemde corona nedeniyle seyahat kısıtlamaları vb. talep düştü. Fiyatlar da düştü. Ama Rusya, Suudilere arzı kesmeyeceğini söyledi. Suudiler de buna ‘madem öyle işte böyle’ diyerek yanıt verdi” dedi.
“Petrol fiyatları düşük gittikçe Suudiler de sıkışır"
Suudilerin ellerindeki yedek üretim kapasitesini (spare capacity) devreye soktuğunu belirten Necdet Pamir, şunları kaydetti:
“Fiyatlar düşünce en çok kim kaybeder? Rusya, İran, Venezuela, ABD shale oil üreticileri.. Suudi de kaybeder. Ama diğerlerinin ekonomilerinin daha erken çökeceğini hesap ettiler diye düşünüyorum. Bir de Muhammed Salman ülke içi darbe yapıp muhalif prensleri hapse tıktı. Dikkati mi dağıttı? Evdeki hesap çarşıya uyar mı? Suudiler de çok zarar görür. Taktik hamle gibi. Bu arada dolar da düştü. Biri düşünce diğeri (genelde) yükselir. Suudiler bunu ne kadar sürdürebilir? Aslında onların da bütçelerini denkleştirmek için daha yüksek fiyata ihtiyacı var. Bir taraftan Yemen’de, diğer taraftan Suriye’de vekalet savaşının maliyeti… Diğer yandan Mısır’da Hafter’e desteğin maliyeti… Ayrıca Prens Salman’ın iktidarını pekiştirme savaşının maliyeti. Petrol fiyatları düşük gittikçe onlar da sıkışır.”
Türkiye'yi nasıl etkiler?
Bu durumu sürdürmenin kolay olmayacağını düşündüğünü aktaran Necdet Pamir, “Bize petrol fiyatlarının yansıması (fiyatlar sürekli düşük giderse) bir aydan sonra, gazda birkaç aydan sonra olur. Gaz fiyatları, geçmiş 6 ayın bazı petrol ürün fiyatlarının ortalamaları üzerinden hesaplanıyor. Hatta İran formülü geçmiş 9 ay ortalamasını alır… Uzun sürerse, Türkiye olumlu etkilenir. Hem petrol hem de gaz ithalat faturamız azalır.” açıklamasında bulundu.
"Düşüşün ana sebebi finans piyasalarında yaşanan büyük çalkantılar"
ATA (Asya-Türkiye-Avrupa) Platformu Direktörü Doç. Dr. Volkan Özdemir de konu hakkında sozcu.com.tr’ye açıklamalarda bulundu.
Petrol fiyatlarının ağırlıklı olarak fiziki arz dengesine göre değil finansal piyasalara göre belirlendiğini söyleyen Doç. Dr. Özdemir, “Corona virüsü nedeniyle piyasada zaten büyük bir dalgalanma vardı. Petrol fiyatları bir ay gibi bir sürede 65 dolardan 40 dolara kadar gerilemişti. Tüm bunların üzerine bir de Rusya’nın anlaşmaya yanaşmaması eklenince iş iyice koptu. Ama benim görüşüm bu düşüşün ana sebebi finans piyasalarında yaşanan büyük çalkantılardır.” dedi.
“Temel yarış pazar paylarını korumak"
Mevcut şartlardan petrol üreticisi ve ihracatçısı ülkelerin olumsuz etkileneceğini söyleyen Özdemir, “En çok etkilenecek olanlardan biri de yine Suudiler. Rusya da etkilenecek ama Suudiler kadar değil. ABD ise çıkarma maliyeti yüksek olan shale petrol üreticilerinin batması mümkün. En çok etkilenecek olan ABD. Artık büyük üreticiler arasında temel yarış pazar paylarını korumak. Petro-dolar sistemi son küresel finansal çalkantı ile birlikte adım adım bitiyor” açıklamasında bulundu. Yaşanan gelişmelerin Türkiye’ye olumlu etkisi olabileceğini belirten Özdemir, Enerji ithalatına yılda 40 milyar dolar ödüyoruz. Sürecin devam etmesi petrol ve petrole endeksli gaz alımında Türkiye’ye olumlu yansıyabilir” ifadelerini kullandı.
