Bilim insanları, vardiyalı çalışma düzeninin zamanından önce beyni yaşlandırabileceği ve zihinsel becerileri köreltebileceği konusunda uyarıda bulundu. Bir iş sağlığı dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, on yıllık vardiyalı çalışma, kişinin beynini en az altı yıl yaşlandırabiliyor.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre, söz konusu araştırmada "asosyal çalışma saatleri" olarak da adlandırılan vardiyalı çalışma düzeninin; bunama, uyku bozukluğu ve daha başka birçok hastalığa sebep olduğu; ayrıca beyin fonksiyonlarını da olumsuz etkilediği vurgulandı.
Beynin normale dönmesi için 5 yıl gerekiyor
Biyolojik saatimiz aslında gün içinde aktif olmaya ve gece uykuya geçmeye programlı. Vücut saatinin bu döngüsüne karşı gelindiğinde ise, meme kanserinden obeziteye kadar birçok rahatsızlığa davetiye çıkarıldığı biliniyor.
Yeni bir araştırma, bu hastalıkların yanında, vardiyalı çalışmanın zihin ve hafıza üzerinde de etkilerinin olduğunu gösteriyor. Swansea Üniversitesi ve Toulouse Üniversitesi'nin yaptığı araştırma için; Fransa'da üç bin kişi hafıza, hızlı düşünme ve genel bilişsel aktiviteleri inceleyen testlere tabi tutuldu.
Beyin doğal olarak biz yaşlandıkça zayıflıyor, fakat araştırmacılar asosyal çalışma saatlerinin beyindeki bu yaşlanmayı ve zayıflamayı hızlandırdığını iddia ediyor. Örneğin on yıldır vardiyalı çalışmış olan kişilerin test sonuçları, kendilerinden altı buçuk yaş büyük kişilerle aynı sonuçları gösteriyor.
Yine de araştırmanın sonuçları o kadar karamsar değil. Kişi asosyal çalışma düzeninden çıktığında beynin normal haline dönmesi mümkün; ancak beynin iyileşmesi için yaklaşık beş yıl gerekiyor.
Toplum vardiyayı kaçınılmaz kılıyor
Swansea Üniversitesi araştırma ekibinden Dr. Philip Tucker, mümkün olsa gece vardiyasında asla çalışmayacağını, fakat gece vardiyalarının modern toplumun olmazsa olmazlarından biri olarak görüldüğünü söyledi:
"Beyin fonksiyonları açısından bu önemli bir gerileme; insanlar daha karmaşık bilişsel aktiviteler yapmaya çalıştıklarında daha çok hata yapabilirler. Belki yüz kişiden biri çok kötü sonuçlar doğurabilecek bir hata yapabilir. Fakat günlük hayatta bunun ne kadar büyük bir farklılık yaratabileceğini söylemek zor."
Dr. Tucker, "Vardiyalı çalışmanın etkilerini çalışma saatlerini yeniden planlayarak ve düzenli tıbbi kontrolleri yaparak hafifletmek mümkün... Tehlike işaretlerini görebilmek için bilişsel performans testleri de yapılmalı" diye konuştu.
İngiltere Tıp Araştırmaları Konseyi'nden Dr. Michael Hastings ise konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
"Beynin normale dönebildiği bulgusu heyecan verici bir araştırma sonucu, çünkü daha önce kimse bunu göstermemişti. Kişinin durumu ne kadar tehlikeli olursa olsun bir iyileşme umudu olabilir."
Uyku kalitesini düşürüyor
Dr. Hastings bu raporun demans (bunama) için de önemli sonuçları olduğunu belirtti:
"Eğer uyku-uyanıklık düzenini sağlayabilirseniz nörodejenerasyonu tersine döndürme ihtimaliniz oldukça düşük olsa bile olumsuz sonuçları azaltabilirsiniz."
"Bakımevlerinde yapılan bir şey de günlük rutini belirgin bir 24 saatlik aktivite düzenine göre ayarlamaktır. Yani; gün içinde bol güneş ışığına maruz kalmak, gece dinlenmek ve yatmadan önce melatonin gibi gerekli ilaçları almak."
Surrey Uyku Merkezi'nden Prof. Derk-Jan Dijk de yıllar boyunca vardiyalı çalışmış ve emekliye ayrılmış kişiler için de uyarıda bulunarak; bu kişilerin uyku kalitesinin hiç gece vardiyasında çalışmamış olanlara göre daha düşük olduğunu belirtti.
Prof. Derk-Jan Dijk, vardiyalı çalışmanın etkilerinin "o kadar da hızlı bir şekilde düzelmeyebileceğini" söyledi:
"Vardiyalı çalışmanın fiziksel sağlığınızı olumsuz etkileyebileceğini artık kabul ediyoruz zaten. Ancak bu çalışma vardiyalı çalışma sonucunda beyin fonksiyonlarınızın da etkilendiğini gösteriyor –ki bu bulgu birçok insanı şaşırtabilir."
