Ülke petrolünün en büyük alıcısı ABD, Meksika Körfezi'ndeki kompleks rafineriler işlemesi güç, düşük fiyatlı Venezuela petrolünü tercih ediyor. Peki Venezuela'nın petrol üretimi neden son yıllarda hızla azalmaya başladı? Enerji piyasası uzmanı Cüneyt Kazokoğlu inceledi.
25 Ocak 2019 12:44
Dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip, Petrol İhracat Eden Ülkeler Örgütü'nü (OPEC) 1960'ta kuran 5 ülkeden biri olan Venezuela'nın ekonomik buhranı, önce sosyal bir buhrana, oradan da siyasal bir krize evrildi.
Geçen yıl, Venezuela'nın en büyük ihraç ürünü petrol üretimi açısından da çok kötü bir yıl oldu: Bütün bir yıl boyunca düşmeye devam eden ham petrol üretimi Aralık ayında ülke OPEC'e girdiğinden beri en düşük seviyeye, yaklaşık günde 1,2 milyon varile indi.
Venezuela'nın iktisadi batışı, bilhassa 1999'da Hugo Chavez ile başlayan ve 2013'te halefi Nicolás Maduro ile devam eden dönem, "hammadde zengini bir devlet nasıl yönetilmemeli" başlığı altında, kısa vadeli popülist siyasetin yarattığı uzun vadeli ve kalıcı trajik sonuçları göstermek için ders olarak okutulsa yeridir.
Hiperenflasyon, ilaç ve temel besin maddelerindeki kıtlık, sosyal patlama Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre ülkenin nüfusunun onda birine eşdeğer 3 milyon kişinin Venezuela'yı kısmen yayan terk edip Kolombiya, Panama, Peru ve Ekvador gibi çevre ülkelere göçmesine yol açtı.
BM, bir düzelme olmazsa bu rakamın 2019 sonunda 5 milyona ulaşacağını öngörüyor. Mukayese etmek için, bu, Türkiye'den 8 ila 13 milyon insanın göçmesine denk.
1998'de ABD'li ve Venezuelalı mühendisler Venezuela'da birlikte petrol çıkarırken
Venezuela OPEC kurulduğunda günde 2,8 milyon, Chavez başa geçtiğinde günde 3,1 milyon, Maduro başa geçtiğinde ise günde 2,6 milyon varil petrol üretiyordu.
Üretimde gidişat, büyük bir değişiklik olmazsa, bu yıl da aşağı yönde devam edecek.
Petrol piyasaları açısından bakıldığında Venezuela'nın önemi iki unsurdan kaynaklanıyor. Birincisi petrol üretim miktarı.
Ancak Venezuela petrol üretimindeki düşüşün petrol fiyatına etkisi olduğu söylenemez. Petrol piyasası tarafından geçen yıllarda Venezuela zaten "batan gemi" olarak kabul edildi. Ayrıca Venezuela üretimindeki düşüş, geçtiğimiz iki yılda OPEC'in petrol piyasasını dengelemek için kararlaştırdığı üretim kısma politikalarına denk geldi.
Dolayısıyla Venezuela, kinaye yapmak gerekirse, üzerine düşeni fazlasıyla yerine getirdi denebilir. O kadar ki, Venezuela üretimindeki düşüşü bir nebze dengelemek için başka üreticiler üretim artırmak zorunda kaldılar.
Bundan sonra da Venezuela petrol üretiminin bir nebze daha azalması piyasa tarafından amiyane tabirle fiyatlanmış durumda. Fiyatlanmamış olan, Venezuela'nın üretiminin tamamen çökmesi. Venezuela için de bir felaket olacak böyle bir durumda petrol fiyatlarında zıplama gerçekleşir.
Venezuela'yı önemli kılan ikinci unsur ise ürettiği petrolün tipi. Venezuela'nın dünyaya ihraç ettiği petrol, ağır petrol. Amerika Birleşik Devletleri'ni dünyanın en büyük petrol üreticisi yapan petrol ise hafif petrol. Kabaca ağır petrolden elde edilen benzin, dizel, jet yakıtı vb. ürünler ile hafif petrolden elde edilen ürünlerin oranları birbirinden farklı.
Venezuela (ve kısmen yaptırımlar nedeniyle İran) üretimindeki düşüş, dünyadaki ham petrolün kalite dengesinde ve dolayısıyla petrol ile ürün piyasalarında fiyatlarda kaymaya yol açıyor ve kalitesi Venezuela'nın petrolüne benzer, başka ağır petrollerin fiyatlarını artırıyor.
Venezuela'dan çıkan ve kalitesi son yıllarda kuyu bakım yatırımlarının durması ile de kötüleşen petrol üç ülkeye gidiyor. Bütün siyasi kakafoniye rağmen, Venezuela petrolünün en büyük alıcısı hala Amerika Birleşik Devletleri. Amerika'nın Meksika Körfezi'ndeki kompleks rafinerileri işlemesi güç düşük fiyatlı Venezuela petrolünü tercih ediyorlar. ABD'yi Çin ve Hindistan takip ediyor.
Çin, Venezuela'yı siyasi saiklerle de destekliyor, ayrıca Venezuela'ya verdiği krediler karşılığında petrolünü alıyor. Hindistan ise son yıllarda yaptığı kompleks rafinerileri için ucuz ama ağır Venezuela petrolünü tercih ediyor, o kadar ki Hindistan'ın Irak, Suudi Arabistan ve İran ile en büyük dört petrol tedarikçisinden biri Venezuela.
Venezuela'nın petrol üretimini ne kadar sürede toparlayabileceği pek çok unsura bağlı, başta elbette siyasi istikrar ve ülkedeki kurumsal hayatın tekrar normale dönmesi.
Fakat iktidarda Maduro ya da Guaido olmasından bağımsız olarak petrol piyasası açısından önemli etkenler var: Yıllardır bakımsız kalan tesis ve altyapının ne kadar tahrip olduğu ile ülkeyi terk etmiş tecrübeli petrol endüstrisi çalışanlarının yokluğu en önemli soru işaretleri.
2017 yılında Maduro devlet petrol şirketi Petróleos de Venezuela, S.A. - PDVSA'nın başına 2014'te Maduro karşıtı protestoları bastıran ama enerji ve petrol konusunda hiçbir tecrübesi olmayan General Manuel Quevedo'yu atayıp ve bunun "yeni bir petrol devriminin" başlangıcı olduğunu belirtmişti.
Sadece bir yıl sonra "yeni petrol devrimi", Venezuela petrol üretimini son 60 yılın en düşük seviyesine indirmeyi başardı.
