Virgin Galactic'in ilk ticari uzay uçuşu bugün gerçekleşti. Uçuş, TSİ 18:50 sıralarında başarıyla tamamlandı ve ABD'deki Spaceport America'ya iniş yaptı.
Sir Richard Branson'a ait olan özel uzay turizmi şirketi, toplamda 90 dakika süren yolculuğa Galactic 01 ismini verdi.
İnsanlar için uzay yolculuğu çağının böylece bir adım daha yaklaştığı söylense de yine de riskleri kabul edenler şimdilik sadece milyonerler olacak gibi görünüyor.
Peki ticari uzay uçuşu sırasında neler yaşanıyor? Tehlikeler nedir? Kimler katılabilir?
Uzay turizmi nedir?
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'ne (NASA) göre bir uçuş uzayın sınırı olarak kabul edilen 80 kilometreyi aştığında uzay turizmi olarak sınıflandırılıyor.
2021'de Star Trek'te Kaptan Kirk karakterini canlandıran ünlü aktör William Shatner, Jeff Bezos'un Blue Origin şirketi tarafından üretilen bir uzay aracında yolculuk yapmıştı.
Yolculuktan sonra Shatner, "Uzayın acımasız soğukluğu ile Dünya'nın sıcaklığı arasındaki tezatlık beni hüzünlendirdi. Her gün, Dünya'nın insanlar tarafından daha fazla yok edildiğini öğreniyoruz" ifadelerini kullandı.
Virgin Galactic 01'de kimler vardı?
Galactic 01'de İtalyan Hava Kuvvetleri ve İtalya Ulusal Araştırma Konseyi'nden üç kişi yolculuk yaptı.
Virgin Galactic'ten bir astronot eğitmen, kısa yolculuk boyunca onlara rehberlik etti.
Virgin Galactic 01'de neler oldu?
Virgin Galactic 01 yörünge altı yolculuk yaptı. Yani uzay aracı tam yörüngeye girmedi. Uzayın sınırına ulaştıklarında astronotlar ağırlıksız hale geldi.
Bu noktada astronotlar onları yerinde tutan kayışları çözerek yerçekimsiz ortamda toplamda 13 deney gerçekleştirdi. Biyotıp termo-akışkan dinamikleri ve mikro yerçekimi incelendi.
Daha sonra astronotlar kendilerini koltuklarına tekrar bağladıktan sonra araç Dünya'ya doğru dönüş yolculuğuna başladı. Yolculuk başarıyla tamamlandı.
Uzaya gitmenin maliyeti nedir?
Uzay turizminden fiyatlar çok değişken. 90 dakikalık bir Virgin Galactic yolculuğu 450 bin dolarken Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRO) uçuşlarının yaklaşık 731 bin dolar olması bekleniyor.
Blue Origin uçuşu için açık artırmada bir bilet 28 milyon dolara satılmıştı. Bir başka bilet daha sonra 1 milyon dolara satıldı.
Bazı biletler ise, genellikle ünlü kişilere ücretsiz verildi. Farklı firmalarla tam yörüngeye girerek yolculuk yapmanın 50 milyon dolardan fazlaya mal olabileceği tahmin ediliyor.
Tam yörünge yolculuğu yapan bir uzay turisti, video oyunu tasarımcısı Richard Garriott.
Garriott, 2008 yılında Uluslararası Uzay İstasyonu'na giden Soyuz TMA-13 uçuşunda yer aldı. 2021'de BBC'ye konuşan Garriott, "Bence insanlığın çok gezegenli bir tür olacağına dair hiçbir şüphe yok" dedi.
Ancak Garriott sözlerine şöyle devam etti:
"Ama insanların Dünya'dan kaçacağını düşünmüyorum. Uzay'da yaşamak aslında çok daha zor."
Uzay turizmi önümüzdeki yıllarda ne kadar ucuzlayabilir?
Uzaya giden uçuşların sayısı arttıkça ve teknoloji geliştikçe fiyatlar da düşmeye başladı. Richard Garriott, 2021 yılında uzaya yolculuk yapmanın, ilk yıllara kıyasla "bin kat daha ucuz" olduğunu söyledi.
Ancak Garriott, "Zengin insanlar uzaya uçmaya istekli olmadıkça, bir sonraki adıma geçilemeyecek" dedi. Elon Musk'ın şirketi SpaceX şimdiden yolcuları uzaya götürmeye başladı.
Milyarder iş insanı Musk, yeniden kullanılabilir bir roketle uzay yolculuğunun maliyetini düşürmeyi hedefliyor.
Amazon'un kurucusu Jeff Bezos ise Orbital Reef adlı ticari bir yörünge istasyonu inşa etmek istiyor. 1991'de Sovyet Uzay İstasyonu Mir'e giden İngiltere'nin ilk astronotu olan Helen Sharman, uluslararası rekabetin özel sektörün pragmatik yaklaşımıyla gölgelenebileceğine inanıyor.
Uzay turizmi tehlikeli mi?
Tüm uzay yolculuklarının riskli olma ihtimali var. 2014 yılında, ABD'deki Mojave çölü üzerinde yapılan bir test uçuşu sırasında bir Virgin Galactic uzay aracının patlaması sonucu bir pilot hayatını kaybetti ve bir diğeri yaralandı.
Öte yandan uzayda uzun süre kalmak vücuda zarar verebiliyor. 2021'de Business Insider'a konuşan NASA astronotu Megan McArthur, uzay uçuşunun rahatsız edici ve riskli olduğunu söyledi.
McArthur kendi deneyimini, "Dünyada çok basit olan şeyler birdenbire gerçekten zorlaşıyor. Uyumak veya dişlerinizi fırçalamak gibi basit şeyler bile. Gerçekten şunu düşünmeniz gerekiyor: Bunu başarılı bir şekilde ve ortalığı dağıtmadan nasıl yapabilirim?" diye anlatıyor.
Uzay Politikası ve Stratejisi Merkezi tarafından yapılan bir araştırmaya göre ABD'nin yönettiği insanlı uzay uçuşlarının şimdiye kadar yüzde 1'i ölümcül kazayla sonuçlandı.
Bu kulağa az gibi gelebilir ama uzay yolculuğu yapmak aslında ticari bir uçakta uçmaktan yaklaşık 10 bin kat daha riskli.
Uzay turizmi çevreye zararlı mı?
University College London'dan Dr. Eloise Marais, 2021'de BBC'ye verdiği demeçte, mevcut roketlerin karbondioksit gibi sera gazları ve nitrojen oksit gibi kirletici maddeler saldığını söyledi.
Marais, uzay araçlarının kilometre başına uçaklardan çok daha kirletici olduğunu belirtti. Ancak yeni teknolojilerin çevreye etkiyi azaltabileceğine inanılıyor.
Blue Origin, kullandığı kriyojenik motor tipinin ozon tabakasında, daha geleneksel hibrit motorlu araçlara göre daha az zarar vereceğini söylüyor.
Hangi şirketler uzay turizmi yapıyor?
Uzay turizminde üç büyük şirket ve bazı gelişmekte olan daha ufak şirketler var.
SpaceX
SpaceX (Space Exploration Technologies Corporation), 2002 yılında Tesla'nın ve Twitter'ın sahibi Elon Musk tarafından kuruldu.
SpaceX, astronotları ve kargo malzemelerini Uluslararası Uzay İstasyonuna teslim etmek için NASA ile yakın işbirliği içinde çalışıyor.
SpaceX kendi kendine iniş yapan, yeniden kullanılabilir roketlere sahip.
Blue Origin
Blue Origin, 2000 yılında Amazon'un kurucusu Jeff Bezos tarafından geliştirildi.
Blue Origin'in yeniden kullanılabilen New Shepard aracı, ilk insanlı uçuşunu 2021'de gerçekleştirdi.
Araçta Jeff Bezos, kardeşi Mark, pilot Mary Wallace ile ismi açıklanmayan ve bileti açık artırmada kazanan ancak katılamayan bir kişinin yerini alan Hollandalı 18 yaşındaki Oliver Daemen yer aldı.
Blue Origin bugünlerde Ay'a inmek için tasarlanmış Blue Moon Lander'ı geliştiriyor.
Virgin Galactic
Virgin Galactic'in ilk ticari uçuşu, (aynı zamanda Virgin Records ve Virgin Atlantic havayolunun da kurucusu olan) kurucusu Sir Richard Branson'ın ilk uçuşundan iki yıl sonra gerçekleşti.
Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRO)
Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu (ISRO), 2030 yılına kadar yörünge altı uçuşlara başlamayı hedefliyor. ISRO, Hindistan hükümetinin Uzay Departmanı altında faaliyet gösteriyor.
Iwaya Giken
Japon girişimi Iwaya Giken, Şubat ayında ticari uzay görüntüleme balon uçuşları başlatma planını duyurdu.
Şirketin CEO'su Keisuke Iwaya, yolcuların milyarder olmasına veya yoğun bir eğitimden geçmesine gerek olmadığını söyledi.
Iwaya, "Hedefimiz uzay turizmini herkesin erişebileceği hale getirmek ve uzayı demokratikleştirmek" diyor.
