Kültür-Sanat

Büyük usta Yaşar Kemal'i kaybettik

Türk edebiyatının unutulmaz yazarı Yaşar Kemal'in hayatı...

28 Şubat 2015 19:10

Türkiye ve dünya edebiyatının büyük ismi Yaşar Kemal, yaklaşık 1,5 aydır yoğun bakım altında tedavi gördüğü İstanbul'da, saat 16.46'da hayatını kaybetti. 92 yaşında vefat eden Yaşar Kemal'in "çoklu organ yetmezliği" nedeniyle hayatını kaybettiği açıklandı.

Roman, senaryo ve öykülerinin yanı sıra gazeteci olarak unutulmaz röportajlara imza atan Yaşar Kemal, Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilen ilk Türk yazar oldu. Yaşar Kemal'in eserleri yaklaşık 40 dile çevrildi ve uluslararası arenada büyük ilgi gördü.

Hayatı boyunca Türkiye'de barış, insan hakları ve demokrasi mücadelesinin içinde olan Yaşar Kemal, o zamanlar Adana'nın bir ilçesi olan Osmaniye'nin Hemite köyünde, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun ilan edildiği 1923'ün sonbaharında dünyaya gözlerini açtı. Asıl adı Kemal Sadık Göğceli olan yazarın ömrünün ilk yılları çok zorlu geçti. Babası, o 5 yaşındayken Sadık Efendi Camisi'nde gözleri önünde öldürüldü; böylece annesi Nigar Hanım ile bir başına kaldı.

Kendi ifadesine göre bir Türkmen köyünde tek Kürt ailenin çocuğuydu. Evde sadece Kürtçe, köyde ise Türkçe konuşurdu. Küçük yaşta geçirdiği kaza sonrası gözlerinden biri kör olan Yaşar Kemal, öğrenim hayatı ancak ortaokula kadar sürebildi.

Adana'da pamuk tarlalarında, batozlarda ırgatlık, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı; ama ortaokul yıllarında tutulduğu edebiyat sevgisi hiç aklından çıkmadı.

Halk edebiyatına ilgi duyan Yaşar Kemal'in 1940 yıllarda yazdığı şiirler ilk olarak önce Çığ dergisinde, ardından da başka dergiler de yayımlandı.

Henüz 17 yaşındayken politik nedenlerden dolayı tutuklandı. 1940'lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino, Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu. Bu yıllarda öğretmen vekilliği de yaptı, kütüphane memurluğu da...

1950 yılında Türk Ceza Kanunu'nun 142. maddesine aykırı davranma suçundan dolayı hapse atıldı; bir yıl sonra cezaevinden çıktığında yolu İstanbul'a düştü. Bu yıllar yazarın edebiyattaki en verimli yılları oldu.

İlk öykü kitabı Sarı Sıcak'ta da yer alan Bebek öyküsü ile Türkiye edebiyatında çok önemli bir yere sahip olan ilk romanı İnce Memed, Cumhuriyet'te tefrika edildi. 1955'te piyasaya sürülen İnce Memed, yaklaşık kırk dile çevrilerek yayımlandı ve aynı yıl 'Varlık Roman Armağanı' kazandı. Kitaplarının yurtdışında yüzlerce baskısı yapıldı.

Yaşar Kemal, 1963 yılına kadar Cumhuriyet gazetesinde röportaj ve makale yazarlığı yaptı. Usta yazar, röportajlarıyla da Türkiye basın tarihinde iz bıraktı. Gazeteciler Cemiyeti'nden 'Özel Başarı Ödülü' kazandı.

1967 yılında 'Ant' adlı siyasi derginin kurucuları arasında yer aldı. Ayrıca Türkiye Yazarlar Sendikası'nın ilk genel başkanlığını yaptı.

Pen Yazarlar Derneği'nin de ilk başkanı olan yazar, 1974 yılında Demirciler Çarşısı Cinayeti romanı ile Madralı Roman Ödülü; 1977'de Yer Demir Gök Bakır ile Fransa'da Yılın En İyi Romanı ödülü; 1982'de Del Duca ödülü; 1984 de Fransa'dan Legion d'honneur nişanı verildi.

Eserleri yaklaşık 40 dile çevrilen ve uluslararası arenada büyük ilgi gören Yaşar Kemal, Türkiye'de ve yurtdışında aldığı çok sayıda ödülün yanı sıra ikisi yurtdışında beşi Türkiye'de olmak üzere yedi fahri doktorluk payesine layık görüldü.

Yaşar Kemal iki kez evlendi. İlk evliliğini İspanyol göçmeni Sefarat Tilda ile yaptı. Bu evliliğinden Raşit Gökçeli adında bir oğulları oldu.

İkinci evliliğini, Tilda'yı kaybettikten sonra 2002 yılında Ayşe Semiha Baban ile yaptı.
Yaşar Kemal, sanatını şu ifadelerle tanımlardı:

"Halka kim zulmediyorsa, etmişse, halkı kim eziyor, ezmişse, onu kim sömürmüş, sömürüyorsa, feodalite mi, burjuvazi mi... Halkın mutluluğunun önüne kim geçiyorsa, ben sanatımla ve bütün hayatımla onun karşısındayım.

Ben etle kemik nasıl biribirinden ayrılmazsa, sanatımın halktan ayrılmamasını isterim. Bu çağda halktan kopmuş bir sanata inanmıyorum."

Yaşar Kemal'in edebi çalışmalarında halka dönük bir düşünce hakim oldu ve bunu, bir yerde politik düşünce ile birleştirerek yürüttü. Yapıtlarıda halk şiirinde, epopelerde olduğu gibi insan değerlerinden kopmamaya çalıştı.

Yaşar Kemal, siyasi görüşü ile sanatının paralel olduğunu, 'halk ve doğa'ya inandığını, sanatının proletaryanın çıkarlarının emrinde olduğunu dile getirdi.

 

Yaşar Kemal'in eserleri

 

Öykü

Sarı Sıcak
Bütün Hikâyeler

Roman

İnce Memed, I. Cilt
Teneke
Orta Direk
Yer Demir Gök Bakır
Ölmez Otu
İnce Memed, II. Cilt
Akçasazın Ağaları / Demirciler Çarşısı Cinayeti
Akçasazın Ağaları / Yusufcuk Yusuf
Yılanı Öldürseler
Al Gözüm Seyreyle Salih
Kuşlar da Gitti (uzun öykü)
Deniz Küstü
Yağmurcuk Kuşu / Kimsecik I
Hüyükteki Nar Ağacı
İnce Memed, III. Cilt
Kale Kapısı / Kimsecik II
İnce Memed, IV. Cilt
Kanın Sesi / Kimsecik III
Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana / Bir Ada Hikayesi I
Karıncanın Su İçtiği / Bir Ada Hikayesi II
Tanyeri Horozları / Bir Ada Hikayesi III
Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi IV
Tek Kanatlı Bir Kuş

Çocuk Romanı

Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca
Ayışığı Kuyumcuları

Röportaj

Yanan Ormanlarda 50 Gün
Çukurova Yana Yana
Peribacaları
Bu Diyar Baştan Başa
Bir Bulut Kaynıyor
Allahın Askerleri
Röportaj Yazarlığında 60 Yıl
Çocuklar İnsandır

Deneme-Derleme

Ağıtlar, Adana: Halkevi
Taş Çatlasa
Baldaki Tuz
Gökyüzü Mavi Kaldı, (halk edebiyatından seçmeler, S. Eyüboğlu ile)
Ağacın Çürüğü: Yazılar - Konuşmalar
Yayımlanmamış 10 Ağıt
Sarı Defterdekiler: Folklor Derlemeleri
Ustadır Arı
Zulmün Artsın
Binbir Çiçekli Bahçe

Destansı roman

Üç Anadolu Efsanesi
Ağrıdağı Efsanesi
Binboğalar Efsanesi
Çakırcalı Efe

Şiir

Bugünlere Bahar İndi

 

İlgili Haberler