ABD'deki 24 Kasım Şükran Günü (Thanksgiving) perşembeye tesadüf ettiği ve cuma da hafta sonuna ‘köprü günü' günü sayıldığından borsalar kısa bir haftayı geride bıraktı. Bayram öncesinin hisse senetlerini tetiklemesi 1960'lı yıllardan beri görülen bir fenomen. Bayram dopingi bir sonraki haftaya da yansıyor ve yatırımcı dört günlük kısa tatilden iyimser bir şekilde döndüğü için endeks tırmanmaya devam ediyor.
Kimi uzman ise Dow Jones endeksinin rekor puana ulaşmasının ardında ‘Trump etkisinin' yattığını söylüyor. Hillary Clinton'u tercih eden Wall Street'in bu kadar kısa zamanda fikir değiştirmesi olağan karşılanmıyor. Trump'ın başkan seçilmesinden sonra hisse senetlerinin elden çıkarılacağını sananlar yanıldı. Aksine borsada işlem gören şirket hisseleri aniden aranır oldu.
Finans piyasası istikrar arar
Finans piyasaları sürpriz gelişmeleri sevmez, devamlılık arar. Trump sürprizi yatırımcıyı yeni başkanın ekonomi politikalarıyla ilgili seçim öncesi vaatlerini büyüteç altına almaya zorladı. Trump'un kampanya sırasındaki radikal vaatlerinden ve tehditlerinden uzaklaştığının anlaşılması ‘devamlılık' arayanları rahatlattı.
Borcuna teşviklerin tehlikesi
Piyasayı rahatlanan bir diğer unsur da işadamı Trump'un iş dünyasını zor durumda bırakmak istemeyeceği idi. Donald Trump'ın vergileri indirip büyük bir altyapı programı başlatacağını duyurması piyasalarda olumlu karşılandı. Trump'ın vaatleri arasında devletin ekonomiye müdahalesini azaltmak da vardı. Öte yandan yeni başkanın çevre sağlığıyla ilgili uygulamaları gevşetmesi de bekleniyor. Bütün bunlar Amerikan şirketlerinin borsa değerinin artmasına yaradı. Vergilerin düşürülüp altyapıya milyarlar harcanacak olması, devletin daha fazla borçlanması anlamına geliyor. Borçla finanse edilen teşvikler, çoğunlukla sürdürülebilir olmadığı ve etkisi dışarıdan beslenemediği için kendiliğinden sönen saman alevine benzetilir. Şimdilik bu gerçeğe önem verilmiyor ve borsalarda ‘Önce Amerika' havası esiyor.
Keskin sirke küpüne zarar verir
‘Önce Amerika', Trump'ın Amerikan ekonomisini kollamak için her türlü yola başvuracağı anlamına geliyor. Başlıca prensibi serbest ticareti engellemek olacak. İş dünyası ticari engellerin Amerika'ya da zarar vereceğinin geç de olsa farkına varacağı halde Trump'ı ayakta alkışlıyor. Gümrük ve diğer himayecilik önlemleri sadece Almanya ve Çin gibi ihracatçı ülkelerin aleyhine olmayacak. Birçok branşta araştırma ve geliştirme çalışmaları içerde, üretim ise dışarıda yapılıyor. Trump usulü himayecilik politikası, son derece girift bir görünüm alan küresel üretim ve tedarik zincirini kırabilir ve Çin ve Meksika gibi ülkelerde üretim yapan Amerikan şirketleri de olumsuz etkilenir.
Borsalardaki Trump dopinginin uzun süreceği sanılmıyor. ‘Süddeutsche Zeitung' gazetesinin bir makalesinde, 1968 yılında Richard Nixon başkan seçildiğinde de hisse senetlerinin aniden tırmandığı, ancak yılsonu gelmeden senet fiyatlarının eski düzeyine indiği hatırlatılıyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Rolf Wenkel
