Türkiye'de AKP'ye yüksek destek çıkan kentlerden Yozgat'ta Evet güçlü. Kentte Evet'çilerin de, Hayır'cıların da, kararsızların da en büyük gündemi ise istihdam eksikliği ve bunun sonucu olan göç.
Yozgat'ın merkezindeki Cumhuriyet Meydanı'nda AKP'nin aracından 'Evet' şarkısı, CHP'nin aracından 'İzmir marşı', MHP'nin aracından 'Çırpınırdı Karadeniz' parçası çalıyor.
Kimi zaman şarkıların biri bitiyor biri başlıyor.
Kimi zamansa 'Yaşa Mustafa Kemal Paşa Yaşa', 'Olsun Bütün Moskof Eller Kurban Türk'ün Bayrağına', 'Tek Millet Tek Vatan İçin, Toprağında Yatan İçin, Tüm Ecdadın İçin, Vatan İçin Tabii ki Evet' ezgileri Yozgat sokaklarında birlikte yankılanıyor.
Ama kent merkezinde en fazla duyulan, en çok araca AKP'nin sahip olması nedeniyle 'Tabii ki Evet' şarkısının dizeleri oluyor. Tıpkı en çok pankartın, afişin, dağıtılan bildirinin Evet için olması gibi.
Yozgat, kurulduğu günden bu yana AKP'ye desteğin güçlü olduğu İç Anadolu kentlerinden.
Diğer kentlerden en önemli farkı ise Yozgat'ın bu bölgedeki birçok kente kıyasla istihdam ve canlı bir kent yaşamı açısından nispeten geriye düşmüş olması.
Yozgat'ın Türkiye'nin en çok göç veren kentlerinden biri olması bunun en önemli göstergelerinden.
Şurası açık; Yozgatlıların çoğunluğu referandumda 'Evet' diyor. Ancak ne oy verirse versin Yozgatlılar burukluklarını gizlemiyor ve kentlerine daha fazla ilgi bekliyor.
Milliyetçi ve muhafazakâr damarın güçlü olduğu Yozgat siyasi seçimini geleneksel olarak sağ partilerden yana kullanan bir seçmen kitlesine sahip.
1 Kasım 2015 Genel seçimlerinde kentte AKP yüzde 64,8, MHP yüzde 12,5, CHP yüzde 7,4 oy almış.
Kentin kalbi niteliğindeki Lise Caddesi'nde karşınıza çıkan tabelalar Yozgat'ın siyasi atmosferine dair de fikir veriyor: Sağ parti ve sendikalar, İlim Yayma Cemiyeti, Ensar Vakfı, Milli Türk Talebe Birliği, Erbakan Vakfı, Türkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı, Ülkü Ocakları...
Adını Necip Fazıl Kısakürek'in 'Çile' şiirinden alan Çile Kırtasiye'nin sahibi, kentin eski esnaflarından Mehmet Özel, Yozgat'ta hakim olan Evet'in nedenini açıklarken "Bunun öncelikli nedeni ideolojiktir" diyor.
Anayasa değişikliği maddelerinin 'işin teferruatı' olduğunu söyleyen Özel, konuya bir taraf olarak baktığının altını çiziyor:
"Evet dediğim zaman benim değerlerime daha çok yansıyacağı için; vatana, millete, bayrağa, ezana daha çok saygı ve değer verileceği için; yakınen de iktidardaki arkadaşları tanıdığım için bunu savunuyorum. Onları yargılamak, sorgulamak durumunda değilim çünkü onlar ben, ben de onlarım.
"Bütün dünyanın insanları, beynelmilel güçler size karşı tavır koymuşken, Türkiye'nin karşısında olan insanlar bir taraf olmuşken bizim de taraf olmamız Allah'ın emridir".
Yozgat, Türkiye'de asker ve polis cenazelerinin en fazla geldiği kentler arasında.
Bu durumun da kentte oy tercihlerinde etkisinin olabileceği yorumları yapılıyor.
Temmuz 2015'te Diyarbakır'ın Lice ilçesinde düzenlenen bombalı saldırıda yaşamını yitiren uzman çavuş Mehmet Koçak, Yozgatlı olup çatışmalardan hayatını kaybeden güvenlik görevlilerinden biri.
Ağabeyi Satılmış Koçak'la konuşuyoruz.
Satılmış Koçak, tercihinin Evet yönünde olduğunu söylüyor ve bunun gerekçesini şöyle anlatıyor:
"Evet oyu vermemezin sebeplerinden biri, bu parlamenter sistemde sürekli krizlerin olması ve ülkenin sürekli geriye gitmesi. Bir de önceki zamanda özgürlüklerin bizim için kısıtlı olması.
"Şimdi ötekileştirme diyorlar da, bundan öncekiler bizi ötekileştirdi. Biz sakal yüzünden ehliyete rapor alamıyorduk, sakal yüzünden bizi askeri gazinolara sokmamışlardı. Şimdi Elhamdüllilah herkes kıyafetini giyiyor, kimse de karışmıyor."
Koçak, asker ve polis ölümlerinin siyasi tercihlere etkisine dair "Normal olarak var tabii ki" diyor.
Evet standında görev yapan AKP üyesi Abdülkadir Yılmaz'la konuşuyoruz.
Yılmaz, standa yüksek bir ilgi olduğunu söylüyor:
"Gazetemizi gösteriyoruz, Evet olduğunu görünce insanlar yüzde 80 gibi rakamla bunu alıyor. Bazıları da şu tepkiyi veriyor: 'Biz zaten Evet diyeceğiz, Reis'e inanıyoruz, hayır diyenlere vermenizi öneririz' diyorlar.
Yılmaz, Yozgat'ta 'evet'e destek verenlerin öncelikli gerekçesini şöyle açıklıyor:
"Türkiye düşmanı tüm ülkeler tarafından 'hayır' propagandası yapılarak ülkemizi temsil eden makamlara yönelik yapılan yanlışlar yüzünden tüm halk Evet demeye başvurmuş durumda".
Yozgat CHP'nin de solun da Türkiye'de en az güce sahip olduğu kentlerden.
Buna rağmen CHP'liler gün boyu, yoğun bir çalışma yürütüyor.
CHP Kadın Kolları Başkanı ve İl Başkanı Özgür Karslıoğlu Yozgat'ta Hayır çalışması yürütmeyi anlatırken "Çok zor" diyor ve ekliyor: "Ama güzellikleri de var".
Karslıoğlu şöyle devam ediyor:
"Yıllardır Yozgat'ta olduğum için herkesin kapısını çalabiliyorum. Bugüne kadarki bütün seçimlerde insanlar, oy vermeseler dahi, tanıdık olduğu için kapısını açtılar. Bu referandumda zor çalışıyoruz çünkü insanlar korkuyorlar.
Bazı insanların kendileriyle yan yana görünmekten dahi çekindiğini belirten Karslıoğlu, en büyük sorunlardan birinin referandumun bir genel seçim gibi algılanması olduğunu belirtiyor.
CHP'li yöneticiye göre her şeye rağmen Yozgat'ta önemli oranda 'hayır' çıkacak. Karslıoğlu özellikle görevden almalara karşı tepkinin bunda payı olacağını belirtiyor. MHP tabanında da 'hayır'a bir ilgi olduğunu ileri sürüyor.
Yozgat'ta ister Evet'çi, ister Hayır'cı, ister kararsız olsun, kiminle konuşursanız konuşun en önemli gündem istihdam eksikliği.
Tekel'in içki bölümünün özelleştirilmesinden sonra kentteki Tekel bira fabrikası 2004'te kapatılmış.
Muhafazakar esnaf ve işadamlarının öncülüğünde kurulan çok ortaklı şirket YİMPAŞ, 2001'den sonra krizler yaşamış ve yatırımları gerilemiş.
Çile Kırtasiye'nin sahibi, sıkı evetçi Mehmet Özel referandumla ilgili görüşünden sonra Yozgatlıların beklentilerini sorduğumuzda konuşmasına "Beklentimiz olmaz olur mu? Taleplerimiz çok" diye başlıyor ve devam ediyor:
"Kalkınmada öncelikli iller arasında Yozgat'ın 23 il içerisinde 24'üncü il olmasını, havaalanının bir an evvel yapılmasını, demiryollarının bir an evvel hizmete girmesini arzu ediyoruz. Bu beklentileri 'evet' çıkarsa daha kolay elde ederiz kanaatindeyim".
"Türkiye'nin geleceğine sekte vurulmasını istemiyorum" diyerek 'evet' oyu vereceğini belirten, Sahaf Kitabevi çalışanı Hasibe İpek ise, "Yozgat halkı olarak biz kendi şehrimizde daha fazla doysak daha iyi olur" diyor.
İpek, daha fazla istihdamın olduğu, kültür ve sanat etkinliklerinin de daha fazla olduğu bir kent istiyor.
Oy konusunda kararsız olduğunu belirten dershane öğrencisi Baki İyiol ise, Yozgatlı gençlerin en büyük sorununun işsizlik olduğunu, bu durum karşısında genç erkeklerin çoğunun göçü, genç kadınlarınsa lise biter bitmez evlenmeyi bir çözüm olarak gördüklerini söylüyor.
İyiol'a göre referandumdan ne çıkarsa çıksın artık Yozgat'ın talihi değiştirilmeli.
Kentin internete espri konusu haberlerle düştüğünü belirten İyiol kentte görüştüğümüz birçok genç tarafından da dillendirilen şu görüşleri aktarıyor:
"Referandumun sonucu ne olursa olsun Yozgat'a iş sahası istiyoruz. Yozgat'ın dışarıya mecbur bırakılmasını istemiyoruz. Çoğu genç Yozgat'tan kaçmak istiyor. Yozgatlının Yozgat'ta işe girmesini istiyoruz. Yozgat'ı geliştirecek olan da sanayidir".
Referandum maratonu 16 Nisan'da sona erecek.
Ancak sonuç ne olursa olsun Yozgatlıların göç vermeyen, iş sahaları olan, daha canlı bir sosyal ve kültürel yaşamına sahip bir kent özlemi devam edecek.
