Erdem Başçı’dan boşalan Merkez Bankası Başkanlığı koltuğuna oturan Murat Çetinkaya’nın yüksek lisans yapıp yapmadığına ilişkin tartışmalar gündemdeki yerini koruyor.
2012'den beri Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı yapan Çetinkaya'nın, yüksek lisans yaptığı yolundaki beyanının tartışmalı olduğunu, bir dönem Merkez Bankası'nda bürokratlık da yapan Hürriyet yazarı Uğur Gürses ortaya çıkardı.
Gürses'in yazısının ardından Merkez Bankası'nın internet sitesinde yer alan özgeçmiş metninde "yüksek lisans" düzeltmesi yapan Çetinkaya'nın durumu, soru ve cevaplarla şöyle:
1- Murat Çetinkaya’nın Merkez Bankası'na atanabilmesi için yasa değişikliği mi yapıldı?
1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yasası’nda 13 Haziran 2012’de yapılan değişiklik olmasaydı Murat Çetinkaya Başkan Yardımcısı olarak atanamazdı. Önceki yasa maddesi, atanacak başkan yardımcılarının “hukuk, maliye, ekonomi, işletme, bankacılık ve finans alanlarından birinde lisans ya da lisansüstü öğrenim görmüş olmaları” şartı getiriyordu.
13 Haziran 2012’de yapılan değişiklikle, bu alanlara “mühendislik, kamu yönetimi, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler ile istatistik” alanları ile “iktisadi ve idari bilimler fakülteleri” eklemesi yapıldı. Böylece siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler bölümü ile çift anadal programı kapsamında sosyoloji bölümlerinden mezun olan Çetinkaya’nın Merkez Bankası Başkan Yardımcılığı’na atanması önünde yasal engel kalmadı.
2- Murat Çetinkaya’nın özgeçmişinde yapılan değişiklik ne?
Çetinkaya’nın bankanın internet sitesinde yer alan özgeçmişinde “Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde yüksek lisansını tamamlayan Çetinkaya, halen aynı üniversitede uluslararası finans/ekonomi-politika alanında doktora tez çalışmasını sürdürmektedir” yazıyordu.
Ancak Çetinkaya’nın yüksek lisansına ilişkin olarak basında yer alan haberlerin ardından yukarıdaki cümlenin “Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yüksek lisansını tamamlayan” kısmı özgeçmiş metninden çıkarıldı.
3- Murat Çetinkaya yüksek lisans yaptı mı?
Yükseköğretim Kurumu’na (YÖK) bağlı üniversitelerde yazılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin toplandığı ve açık erişime sunulduğu YÖK Tez Merkezi’nde yapılan sorgulamalarda Murat Çetinkaya'nın Boğaziçi Üniversitesi’nde yüksek lisans yaptığını kanıtlayan bir teze rastlanmıyor.
Boğaziçi Üniversite’sinde Murat Çetinkaya adı altında verilmiş tek tez "moleküler biyoloji ve genetik" ana bilim dalındaki doktora tezi.
4- Boğaziçi Üniversitesi ne diyor?
Boğaziçi Üniversitesi, Hürriyet yazarı Uğur Gürses’in yüksek lisans tezine ilişkin sorusunu, “kişisel bilgi” olduğu gerekçesiyle yanıtlamadı.
5- Murat Çetinkaya Boğaziçi Üniversitesi’nde doktora yapıyor mu?
Çetinkaya’nın özgeçmişine göre, Boğaziçi Üniversitesi’ndeki ekonomi doktorası devam ediyor.
Doktora tez danışmanı, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler Yardımcı Doçenti Gül Sosay’ın, Çetinkaya’nın doktora çalışması hakkında, “Bizler çalışmasını, standart siyaset bilimi alanına çekmeye çalışsak da, o ekonomi yönünde ısrarlı oldu. Çok yoğun iş akışına karşın programı terk etmedi” dediği çıkan haberler arasında yer alıyor. Çetinkaya’nın doktora tezi çalışmasının “finansal regülasyon” alanında olduğu belirtiliyor.
6- Yüksek lisans olmadan doktora yapılabilir mi?
Uygulamada sık rastlanmasa da “bütünleşik doktora” programları var. Bu programlara katılan öğrenciler, yüksek lisans derslerini doktora eğitimlerinin başında alıyor, böylece yüksek lisans tezi vermeden doktora derslerine geçebliliyorlar.
7- Merkez Bankası Başkanı olmak için yüksek lisans/doktora zorunluluğu var mı?
Merkez Bankası Yasası’na göre, Bakanlar Kurulu kararıyla beş yıllık bir dönem için atanan başkanın (guvernör) “yükseköğrenim görmüş, maliye, iktisat ve bankacılık alanlarında bilgi ve tecrübe sahibi olması” yeterli. Yani yüksek lisans ya da doktora yapmış olmak başkan olarak atanma için gerekli şartlardan biri değil.
MB çalışanlarının yaklaşık
beşte biri yüksek lisans ve doktoralı
Ancak, bankanın internet sitesinde paylaşılan bilgilere göre, Merkez Bankası personelinin yaklaşık beşte biri (yüzde 18) yüksek lisans ve doktora derecesine sahip. Bankanın "yardımcı hizmetler" dâhil toplam 4 bin 746 çalışanının 825'i önlisans, 1.805’i lisans, 716’sı yüksek lisans ve 142’si de doktora derecesine sahip.
Yüksek lisans ya da doktora Merkez Bankası Başkanlığı için aranan şart değil. Ancak önümüzdeki 5 yıl boyunca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı olacak kişiye ulusal ve uluslararası piyasalarda güven duyulması son derece önemli. En yüksek icra amiri sıfatıyla Merkez Bankası gibi bir "itibar" kurumunu sevk ve idare edecek, yurt içinde ve dışında temsil edecek kişinin, guvernörlük görevine başlarken “yalan beyan” tartışmalarının odağına yerleşmesi, elbette arzulanan bir durum olamaz.
