Atina'nın Holargos semtindeki Alpha Bank şubesinin önü boş. Bankamatik kuyrukları buharlaşmış, onlarca kişi şubenin klimalı salonunda oturuyor. 38 dereceyi bulan sıcaklarda bu serinlik paha biçilmez. Ama işin özünde büyük bir değişiklik yok: Sermaye kontrolü, özellikle de 60 euroluk günlük para çekme limiti yürürlükte. Yine de her banka müşterisi haftalık 420 euroluk para çekme limitini, hem bankamatikte hem de gişede bir seferde kullanabiliyor. Geçen üç haftada bu katiyen yasaktı. Ayrıca faturalar ve vergi ihbarnamesi de gişede ödenebiliyor.
Bankanın içindeki atmosfer gergin. Tek bir gişe işliyor, sıra numarası verilmiyor. Önceden böyle değildi. Bu yüzden bir soru sormak için uzun uzun bekleniyor, işlemler gecikiyor. Şubede karşılaştığımız Maria şikayetçi; “Sağlık sigortası primimi ödemek için saatlerdir bekliyorum, işim hâlâ bitmedi” diyor. Sıra kendine geldiğinde gişedeki görevli, vergi ihbarnamesinin bir kopyasını istemiş. Ama bu kopya yanında olmadığı için işlemini yaptıramamış. Fotokopi için sıradan ayrılmış. Ayrılınca sırasını kaybetmiş ve sanki birkaç dakika önce sırada değilmiş gibi tekrar sıraya geçmesi istenmiş. Maria müzisyen ve küçük işletme sahibi. “Emekli sandığına indirimli katkı ödemek için daha yeni dilekçe gönderdim ve süresi bugün doluyor. Eğer bugün bankada işlemleri tamamlayamazsam, geçmiş olsun” diyor.
İşlemlerde belirsizlikler
Karşıdaki Piraeus Bank'ta da gergin bir sessizlik var. Oturacak yer olmadığından 20'den fazla insan ayakta beklemek zorunda. Burası nispeten daha sakin. Zira şubenin müşterisi daha az. Yaşlı bir bey, beklemekten yorularak şubeyi terk edecek ama önce bilmek istiyor: “Neden bir gişe açık? Diğer memurlar nerede?” Gişedeki görevli yanıtlıyor: “Birçoğu tatile çıktı.” Bankacı kadın, dostane ve sabırlı bir şekilde tüm işin üstesinden gelmeye çalışıyor. Peki, acaba sermaye kontrolleri daha sürecek mi? “Bunu maalesef bilemem, ama biliyorsunuz Kıbrıs'ın sermaye kontrollerini kaldırması 2 yıl sürdü” diyerek karşılık veriyor.
Arnavutluk'tan gelen ve adını vermek istemeyen bir mevsimlik işçi, Ergossimo'sunu alabilmek için kuyrukta sabırla bekliyor. Ergossimo, az ya da mevsimlik çalışanlara yönelik bir sosyal ödenti ve Yunanistan'da 2011'den beri yürürlükte. İşveren kararlaştırılmış miktarı ve sosyal sigorta primlerini bankaya önceden ödüyor. İşçi de net ödentiyi daha sonra gidip çekiyor. Ödeme, sermaye kontrol talimatlarına takıldığı için gişedeki memur şaşkın. Ergossimo, izinli banka işlemleri içinde mi değil mi, karar veremiyor. Bu soruyu merkeze yöneltiyor ancak yanıtın gelmesi için öğleden sonraya kadar beklemek lazım. Arnavut işçinin ya gün içinde tekrar gelmesi gerekecek ya da ertesi günü beklemesi. Onun açısından bu, kaybedilmiş bir iş günü daha demek.
Yurtdışına havale ise tam bir tabu. Yine de bazı istisnalar yok değil. Eğer çocuk yurtdışında okuyorsa, anne babalar üç ayda bir, 5 bin euroya kadar havale yapabiliyor. Yurtdışında bir tedavi sözkonusuysa 2 bin euroya kadar havaleye izin var. Diğer tüm yurtdışı havalelerinde maliye bakanlığına bağlı bir özel komisyondan izin şart.
Anastasya çaresiz. 42 yaşındaki kadın, bir danışmanlık firmasında çalışıyor ve yurtdışındaki bağlantılara muhtaç. “Toplantılar ve kongreler düzenliyoruz, maalesef şimdi bunların bazılarını iptal etmek zorundayız. Zira gerekli ödemeleri, ön ödemeleri ve yurtdışı havaleleri yapamıyoruz” diyor.
