Beşiktaş’taki Masquerade adlı gece kulübünde yaşanan ve 29 kişinin yaşamını yitirdiği faciayla ilgili yargılamayı yapan İstanbul 33. Ağır Ceza Mahkemesi’nin talep ettiği ikinci bilirkişi raporunu dört kişilik uzman heyet hazırladı.

Mahkemeye sunulan 53 sayfalık bilirkişi raporunun konusu; “yangında işyeri sahibi ve işleteni olan sanıkların meydana gelen yangında, işyerinde alınması gereken güvenlik tedbirlerine ve maktullerin ölümü ve müştekilerin yaralanmalarında kusurlarının bulunup bulunmadığı” ile “bulunması halinde kusurların ne olduğu”ydu.

Bilirkişi heyeti; eldeki belge, bilgi ve veriler üzerinden hazırladıkları kapsamlı raporda, ihmali bulunan kamu görevlileri ile iş yeri sahibi ve işletmecinin kusurlarını yürürlükteki yasa ve yönetmelikler çerçevesinde tek tek ortaya koydu.

Uzatmadan, ikinci raporda ortaya konulan tabloyu özetleyim:

“(…) * 14.11.2018 tarihli ve 486 sayılı 1.525 m² kullanım alanlı “diskotek” faaliyeti için işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi sürecinde; işyerinin örgün eğitim kurumları, dershaneler, öğrenci yurtları ve ibadethanelere uzaklığı ile genel asayiş ve güvenlik açılarından tetkiki yapılmış olduğu belirtildiği halde, “yangın muayene raporu” incelenmesinin yaptırılmadığı görüldü.

* İşyerinin faaliyet belgesindeki Nace Kodu 56.30.05 olup, faaliyet türü ise “gazino, gece kulübü, taverna, kokteyl salonları vb. yerlerde içecek sunum” faaliyetleridir. İşyeri “tehlikeli” sınıftadır. Bu nedenle olay tarihindeki mevzuatlara göre aylık iş güvenliği hizmeti alınması gerekmektedir.

* Olayın meydana geldiği diskotek niteliğindeki işyerinin, A,B,C bloktan oluşan yapının B bloğunda bulunan sinema ve servisleri olarak nitelenen alanda yer aldığı, çıkan yangın sonucu 29 kişinin öldüğü, yaralıların olduğu, incelenen adli tıp ve diğer kurum raporlarından anlaşılmaktadır. Adli Tıp Kurumu’ndan alınan raporlarda, ölüm nedenleri incelendiğinde ölümlerin ve yaralanmaların çıkan yangına bağlı sebepler neticesinde olduğu sabittir.

* Mevcut işyerinin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Hakkındaki yönetmeliğin 47g maddesindeki Umuma açık istirahat ve eğlence yeri tanımında olması nedeniyle ve yönetmelikte “Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri ile gayrisıhhî müesseseler hariç olmak üzere” denildiğinden işyerine ait itfaiye raporunun yeniden istenmesi gerekirken, belediyece istenmedi.

Risk Değerlendirme Raporu’ndaki belirsizlik

* Dosyaya sunulan “Masquerade İstanbul Acil Durum ve Yangın Tahliye Planı”nda tek bir çıkış olduğu, o çıkışın tek çıkış olan ve yangının başlama noktası olan elektrik odası olarak işaretlenmiş bölümün arka tarafında bulunan kapıyı gösterdiği, 1.kapının ise “müşteri girişi” olarak yazdığı, bu plan üzerinde Asiltaş Yangın ve Güvenlik Sistemleri firmasının logosunun olduğu, dosyaya sunulan bu belgede kaşe ve imza olmadığı,

* İş sağlığı uzmanınca hazırlanan ve 24 Nisan 2027’ye kadar geçerli olan Risk Değerlendirme Raporu’nun 1. maddesinde duman dedektörü olmaması ile ilgili genel olarak ‘yüksek risk’ yazıldığı, ancak mevcut durumun kabul edilebilir risk olduğu, acil çıkış kapılarının var olması gerektiği ve bu ekipmanların görünür vaziyette bulunması gerektiği yer aldı.

* Söz konusu raporda çalışan sayısı 103 olarak belirtilirken, sonuç kısmında hazırlanma tarihi 21 Eylül 2023, geçerlilik tarihinin ise, 21 Eylül 2027 olduğu, hazırlayanlar ve onaylayan kısımlarında isimlerin yazmadığı, imzaların olmadığı, raporun kim ya da kimlerce hazırlandığı tespit edilemeyen bir evrak olduğu anlaşıldı.

Yangın tatbikatları yapıldı mı, belli değil!

* İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin hükmü gereğince; yangın tesisatı, yangın söndürme sistemleri, otomatik gazlı söndürme sistemleri, sprinkler sistemi, yangın algılama ve uyarı sistemleri, elektrik tesisatı, topraklama tesisatının yılda en az bir kez periyodik kontrollerinin yapıldığına dair belgenin mevcut dosyada olmadığı görüldü.

* Yılda en az bir defa yapılma zorunluluğu olan yangın veya tahliye tatbikatının yapılıp, varsa eksiklerin olup olmadığına dair bir dokümanın bulunamadı.

* İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik hükmüne göre; “Otuz iş günü veya daha kısa süren işlerde, işyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil durumlar için bu yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve çalışanlar özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir” denilmekte ancak, bu doğrultuda işyeri yetkilisi / yetkililerince özel görevi bulunan ve orada iş yapan firma çalışanlarını bilgilendirdiklerine dair bir belge elde edilemedi.

Üç acil çıkış kapısı yerine sadece tek kapı

* İşyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerine ilişkin yönetmelikteki acil çıkış yolları ve kapı sayısı hükmüne göre, en az 3 acil çıkış kapısı olması gerekirken sadece bir kapının bulunduğu tespit edildi. İşyerindeki tek acil çıkış kapısının ‘yangın kapısı’ niteliğinde olmadığı, panik barlı olmadığı, basit düz demir kapı şeklinde olduğu görüldü.

* Acil çıkış yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sisteminin olması gerekirken olmadığı belirlendi.

* Beşiktaş Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’nün 05 Nisan 2024 tarihli yazısında, yangın çıkan işletmenin bulunduğu yapıda onaylı projesine göre bir değişiklik olmadığı ve binanın taşıyıcı sisteminin projesindeki gibi olduğu belirtildi. Ancak olay yerinde yapılan incelemede acil çıkış merdiveni olan bölümün / bölümlerin kapatıldığı tespit edildi.

* Keşif sırasında işyerinde 1 giriş ve 1 çıkış kapısı olduğu, ancak 1 adet daha çıkış kapısının daha önce çarşıda başka bir işyerine ait olan dükkânın diskotek alanına dahil edilmesi neticesinde 2. çıkış kapısının yapıldığı, ancak bu geçiş bölümünün mevzuatlara uygun olmayacak şekilde paravan ile yukarı yönde açıldığı, acil durum aydınlatmalarının olmadığı ve bu nedenle acil çıkış olarak görülmemesi gerektiği değerlendirildi.

* Dosya içerisinde bulunan İş Güvenliği acil durum planında işyerinin 1 giriş ve 1 çıkış kapısı olduğu ve buna göre plan yapıldığı anlaşıldı.

Gizli kapının varlığı video kaydında

Bu arada bilirkişi heyetinde görev alan uzmanın raporda yer alan tespiti dikkat çekici.

Bilirkişi, mekândaki bir kapının tespitini rapora şöyle geçirdi:

“Şöyle ki; keşfin sonunda işyerinde arka tarafta mutfak olarak kullanılan bölümün karşı tarafına düşen bu bölgede yapılan incelemede ahşap bir kapının olduğu, ancak kapının arkasından oda değil sadece dar bir alana çıkıldığı,

Bu dar alanda ilerleme sonrası karşımıza 7- 8 basamaktan oluşan bir merdivenin çıktığı, ancak bu merdivenin sonlandırıldığı, karşısına duvar örüldüğü görülmüş ve olay yeri ekiplerince video kaydına aldırılmıştır.

Bu kapatılan merdivenlerin kapatılma tarihleri tarafımızca tespit edilememiştir. Ancak işyeri yetkililerince ahşap kapı arkasındaki bu merdivenin görülememesi veya ne olduğunun bilinememesi orada var olan kapı nedeniyle, hayatın olağan akışına aykırıdır.

Olay yerindeki ölümlerin olmasının nedeni olay yerinden çıkamama / kaçamamadır. Bu nedenle bu çıkış merdivenlerini kapatanlar ve kapatıldığını bildiği halde açmadan işyerini kullananların da kusurlu olduğu kanaatine varılmıştır.”

Kimlerin kusuru var?

Bilirkişi heyeti, çalışmalarının sonunda ortaya çıkan ihmaller ve sorumlulukları, raporun değerlendirme ve sonuç bölümünde tek tek açıkladı.

Yapılan tespitlere göre, işletmeye 2018’de verilen iş yeri açma ve çalışma ruhsatı nedeniyle memur Lalehan Taşdelen Başkaya, Ruhsat ve Denetim Müdürü Uğur Türkyılmaz ve Beşiktaş Belediye Başkan Yardımcısı Yasemin Saral, 2020’deki iş yeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi sebebiyle memur Feridun Tayfun Erelmas, Ruhsat ve Denetim Müdürü Uğur Türkyılmaz ve Beşiktaş Belediye Başkan Yardımcısı Ali Rıza Yılmaz, “asli kusurlu” bulundu.

Ayrıca, iş yerine 2010’da işyeri açma ve çalışma ruhsatına onay ve imza veren Makine Mühendisi Uğur Türkyılmaz ve dönemin Beşiktaş Belediye Başkan Yardımcısı Ahmet Mithat Şermet; 2011’deki ruhsatlandırma işlemlerinde yer alan Makine Mühendisi Uğur Türkyılmaz, Ruhsat Şefi Nilüfer Oğuz ve yine dönemin Beşiktaş Belediye Başkan Yardımcısı Ahmet Mithat Şermet, “tali kusurlu” bulundu.

Bilirkişiler, itfaiye raporlarındaki ihmal ve sorumluluklar çerçevesinde 2006’da verilen iş yeri itfaiye raporunda İtfaiye memuru Fazlı Yavuz, İtfaiye Zabıta Amiri Numan Bulburu, İtfaiye Müdür Yardımcısı Tuncay Akdağ ve İtfaiye Teknik Müdür Yardımcısı Şükrü Öztürk hakkında kusur ve sorumluluk bulunamadı.

İş yeri açılması için gereken 2011 tarihli itfaiye raporunun verilmesiyle ilgili dönemin İtfaiye Destek Müdürü Orhan Akyıldız ve Belediye Başkan Yardımcısı Ahmet Mithat Şermet ile dönemin Beşiktaş Kaymakamı Sadettin Yücel ve İstanbul Vali Yardımcısı Derviş Ahmet Set, “tali kusurlu” bulundu.

Yangınla ilgili olarak iş yeri sahipleri Şahzade Sekergümüş, Mehmet Menduh Ceylan ve Fatma Dörtgül’ün, “asli kusurlu” olduğu belirlendi.

Gece kulübündeki kaynak işlemi sırasında sorumlulukları tespit edilen Kahraman Erdem ve Çağlayan Altunel’in “asli kusurlu” konumunda bulunduğu, iş ve işçi sağlığı konusunda görev alan Dursun Çelik ve Sibel Çelik de “tali kusurlu” olarak belirlendi. Aynı çerçevede Kadircan Gülhan ise “asli kusurlu” bulundu.

* * *

Bu topraklarda facialar kendiliğinden yaşanmıyor elbette. Her facianın altından mutlaka ihmaller zinciri ortaya çıkıyor. Tıpkı Soma’da, tıpkı İliç’te, tıpkı Sisli Vadi’de, tıpkı Çorlu’daki ve Adapazarı’ndaki tren kazalarında, tıpkı bitmeyen depremlerde, petrol kuyusu kulesinin devrilmesinde, tıpkı Bolu Kartalkaya’da olduğu gibi… Onlarca, yüzlerce faciada ihmaller sonucunda binlerce, on binlerce canımız yitirildi.

Son olması dileğiyle demek içimizden geliyor ama hiç de bitecek gibi değil maalesef.

TOLGA ŞARDAN YAZDI: 29 kişinin öldüğü Beşiktaş yangınının bilirkişi raporundan: Çalışanlar, yangına önce üfleyerek, sonra bir kova su ile müdahale ettiler