Bu sefer isyan sokaklarda değil. Wall Street'te devrim başladı. Main Street, Wall Street'e baş kaldırdı. İsyanın adı GameStop. Fintech ve sosyal medyayı kullanan küçük tasarruf sahipleri Wall Street'in "meydan okunamaz" sanılan gücüne karşı ayaklandı.

Küçük yatırımcıların, büyük hedge fonların açığa sattıkları GameStop gibi şirketlerin hisselerini Reddit sosyal medya platformunda örgütlenerek satın almaları, fonların oyununu bozdu. Hedge fonların bazı şirketlerin hisselerinin düşeceği varsayımıyla bahse girmeleri anlamına gelen ve böylece kâr edecekleri hesabıyla gerçekleştirdikleri açığa satış, küçük yatırımcıların yaptıkları bir manevrayla beklenenin tam tersi bir sonuç yarattı. Reddit kullanıcıları ile Wall Street hedge fonları arasındaki ilk savaşı küçük yatırımcılar kazandı. Wall Street'in başı döndü.

Hedge fonlar, ayakta kalma mücadelesi veren, Korona sebebiyle 2019 yılından bu yana binden fazla iş yerini kapatmak zorunda kalan, video oyun şirketi GameStop'un hisselerini açığa satmış (short etmiş) ve şirketin batması beklentisine büyük para yatırmışlardı. Sosyal medya üzerinden örgütlenen küçük yatırımcılar GameStop'un hisselerini alarak şirketin fiyatlarını havaya uçurdu. GameStop'ın hisselerinin değeri 29 Ocak'ta bir noktada yüzde 2000 artttı. Ocak ayının son haftasını yüzde 870 artışla bitirdi. Küçük oyuncuların stratejisi başarılı oldu ve GameStop iki gün içinde dünyada en fazla el değiştiren hisse olmakla kalmadı, hissenin değeri geçtiğimiz Nisan ayında 3.25 dolar, 31 Ocak'ta 18.88 dolardan 29 Ocak tarihinde 483 dolara zıpladı.

GameStop'ı short eden Melvin Capital başta olmak üzere bazı hedge fonlar ciddi kayıplar yaşadı. Melvin Capital iki yatırımcısından 2,7 milyar dolar destek almak zorunda kaldı. Diğer bazı dev hedge fonlar da yatırımcılarından ek likidite sağlama yoluna gitti.

Açığa satış işlemleriyle şimdiye kadar çok büyük paralar kazanmaya alışmış hedge fonların son iki hafta içindeki kayıpları Wall Street'te "Biz dokunulmazdık, neler oluyor?" telaşı yarattı. Hedge fonların zararı 20 milyar doları aştı. İflas edeceklerini düşündükleri şirketlerin hisseleri hakkında raporlar yazmakla ünlü, açığa satış yapan Citron Research şirketinin yöneticisi Andrew Left bütün bu gelişmelerden sonra, "Piyasadaki değişen dinamiği anladık. Bundan böyle açığa satış yapacağımız hisseler konusunda daha akıllı hareket edeceğiz" dedi. 

Tesla, açığa satış yapan fonları, 2020 yılında göstermiş olduğu olağanüstü performansıyla 40 milyar dolar zarara uğratmıştı. Hedge fonlardan nefret eden, dünyanın en zengin insanı Elon Musk, attığı bir twitle "Gamestonk!!!" ("stonk" argo olarak stock yerine kullanılıyor) diyerek küçük yatırımcıları selamladı.

Demokrat Partinin ilerici/sol kanadının genç temsilcisi, Temsilciler Mecilisi üyesi AOC ile Demokrat Parti senatörü Elizabeth Warren'dan Cumhuriyetçi Parti Temsilciler Meclisi üyesi Trumpçı/sağcı Ted Cruz'a birçok politikacı küçük yatırımcıyı destekleyen twitler attılar. Küçük yatırımcıları destek korosuna rap şarkıcıları gibi bazı popüler isimler de dahil oldu. Siyaseten ikiye bölünmüş Amerika'yı Wall Street birleştirdi.

'Main Street', Wall Street'e karşı

Teknoloji ve sosyal medyadaki baş döndürücü gelişmeler son yirmi yılda hayatın her alanını değiştirirken, Wall Street nüfuz edilemeyen bir kale gibiydi. 6 Ocak'taki Kongre saldırısı bile Amerikan borsasının yükselmesine engel olamamıştı. Aralık ayındaki artan işsizlik rakamlarına rağmen borsadaki parti devam etmişti. Ekim ayından bu yana ilk defa 29 Ocak tarihinde borsada oklar aşağıyı gösterirken, renk kırmızıya döndü. Borsa geçen Ekim ayından sonra ilk defa haftayı en kötü kayıpla kapattı. 

"Wall Street'e ulaşılması kolay değildir. Borsaya giriş hem pahalıdır, hem de belli bir uzmanlık bilgisi gerektiren profesyonellerin işidir" varsayımı birden çöktü. Silikon Vadisi start-up'larından biri olan ve borsayı demokratikleştirdiğini iddia ederek işe başlayan Robinhood şirketi mantrasını: "Let the people trade" olarak belirlemişti. Wall Street'in anti tezi olarak kendini konumlandıran şirket küçük yatırımcılara komisyon almadan borsada işlem yapabilme imkanını sağlamak üzere yola çıkmıştı. Uzun bir zamandır uzaktan borsanın sürekli yükseldiğini takip eden, 2008 finans krizinin faturasının büyük bir bölümünü ödemek zorunda kalan, gittikçe derinleşen eşitsizlik karşısında çaresizlik duyan, zengin ve fakire uygulanan farklı kurallara kızgın küçük tasarruf sahibi amatörler, kendi pazar araştırmalarını yaptıktan sonra Reddit'te ortak yatırım kararı alarak, akıllı telefonlardaki Robinhood uygulaması üzerinden harekete geçti. Wall Street'te çalışan en prestijli okullardan mezun, çift finans yüksek lisans diplomasına sahip analistlerin tavsiyelerine ihtiyaç duymayan küçük tasarruf sahipleri kendi aralarındaki eşgüdümle aldıkları kararlarla borsayı tepe taklak ettirdiler.

Korona Wall Street'i de vurdu. Sürekli evde oturmak zorunda kaldıkları için sıkılan, teknolojinin getirdiği kolaylıklardan yararlanan, sisteme karşı hınç duyan küçük yatırımcılar, Korona sayesinde borsayla ilgilenmek için epeyce uzun bir zamana sahip oldular. The New York Times, küçük yatırımcıların büyük bölümünü, "Korkusuz, mevcut sisteme karşı çıkan genç bir kitle" olarak tanımladı. Akıllı telefonlarından alım satım yaptıktan sonra kazançlarını Instagram'a yükleyen gençlerin borsayı da bir çeşit video oyunu gibi gördüğü yorumları dile getirildi. Genç yatırımcıların TikToK'taki finansal tavsiyeler veren videolardan da yararlandıkları anlaşıldı.

Büyük yatırımcılar, "Bu aslında bir manipülasyon, ortak hareket ederek piyasayı sarsıyorlar" sözlerine küçük yatırımcılar, "Profesyoneller yıllardır piyasayı manipüle ediyor. Şimdi bizim sıramız" diye cevap verdi. 

Wall Street en çok piyasaların bu gençler tarafından alay konusu haline getirilmesinden rahatsız oldu.

Başlangıçta sisteme karşı bir şirket söylemiyle kendini konumlandıran Robinhood 28 Ocak tarihinde, başta GameStop ve AMC gibi şirketlerin hisselerinin alımını durdurdu. Robinhood'un bu kararı büyük bir tepki yarattı. Piyasa düzenleyicisi kurum, "The Securities and Exchange Commission" Robinhood'u uyararak, küçük yatırımcıların hisse alımına engel olma kararını inceleyeceklerini söyledi.

Washington Post gazetesinde yeralan bir haberden, Robinhood'un son bir kaç yıldır Wall Street'in büyük oyuncularıyla ilişkilerini geliştirmeye çalıştığı öğrenildi. Şirketin, "piyasa yapıcıları" (market makers) olarak adlandırılan büyük yatırım şirketlerinden, platformunda borsa alım ve satım işlemi yapan yatırımcıların anlık hareketlerini izleme imkanı karşılığında ücret aldığına dair haberler çıktı. Robinhood, küçük oyunculardan komisyon almadığını iddia ederken, bu hizmetin karşılığının bedava olmadığı görüldü. Sonuçta, Robinhood, para kaynağı olan büyük yatırım şirketlerinin baskısına boyun eğdi.

Şimdi soru şu, "Bu kendini bilmez, Wall Street'e kafa tutmaya cesaret gösteren küçük tasarruf sahipleri borsayı birkaç günlüğüne sarstılar ama sonuçta kazandıklarını da kaybederek bu oyundan vazgeçmek zorunda mı kalacaklar? Ya da kaybedecek fazla bir şeyleri olmayan küçük yatırımcılar Wall Street'i bildiği ezberleri değiştirmeye mi mecbur edecekler?"

Bugün dünya nüfusunun yarısından fazlası olan 3,96 milyar insan internet kullanıyor. "The Revolt of the Public" adlı kitabın yazarı Martin Guri, "Yeni bilgiye ve araçlara ulaşılmasını sağlayan internet, insanların kendilerini yöneten sistem ve kurumların kusurlarını keşfetmelerinin de yolunu açtı. Böylece bu insanlar yeni bir güç kazandı. Kusurları keşfeden vatandaşlar, kendilerine yalan söylenmiş olduğu ya da mevcut fırsatlardan mahrum edildiklerini düşündüklerinde egemen kurumları ve elitleri yıkmak üzere isyan etmeye başladı" şeklinde bir tespitte bulunuyor. 

Teknoloji yazarı Kevin Roose, piyasalardaki son durumu yorumlarken, bunun spekülatif bir baloncuk veya basit bir şaka olmadığını, bir otorite krizi olduğunu dile getirdi. Yazar, "GameStop hisseleri çökebilir ya da resmi kurumlar devreye girerek sisteme karşı kızgın küçük yatırımcıların partisine son verebilir. Buna rağmen bu insanlar yıllardır kendileri pahasına kar ettiklerini düşündükleri Wall Street elitlerine karşı kaos yaratmak için çabalarını sürdürecekler. İsyan uzun vadede başarılı olmayabilir. Sistemin kurumları ani şokları atlattıktan sonra kendi otoriterini yeniden tesis ederler. Ulusal Muhafızlar gelir, durumu kontrol altına alır…" şeklindeki sözleriyle geleceği yorumladı.

Borsa küçük yatırımcının sebep olduğu fırtınayı atlatarak 1 Şubat'ta tekrar yükselişe geçti. Wall Street bir hafta içinde olanları "saçma bir gelişme" olarak yorumlasa da, piyasaların artık hiç bir zaman eskisi gibi olmayacağını düşünenlerin sayısı arttı. NYU'da Finans Profesörü Aswath Damodaran, "GameStop kaosu küçük yatırımcının yeni gücünü gösterdi. Bu yeni durum ve değişim piyasayı terk etmeyecek" dedi.

Wall Street Journal'dan Telis Demos, "Büyük ve belirsiz bir şey olduğu kesin, yatırımcılar endişelerinde haklı. Bununla birlikte Wall Street kendi oyununda yenildi diye hüküm vermek için çok erken" sözleriyle son gelişmeleri değerlendirdi. 

İflas etmek üzere olan GameStop ve küçük yatırımcılar 36 trilyon dolarlık Amerikan Borsasını üç hafta meşgul etmenin ötesinde, siyasilerin dikkatlerini sektör üzerine yoğunlaşlaştırmayı başardı. Demokrat Parti'nin genç ve cesur Temsilciler Meclisi üyesi AOC'nin, "Robinhood küçük yatırımcıların hisse almasına engel olurken, hedge fonların piyasada istedikleri hisselerin alım satımını yapabiliyor olmalarının nedenini öğrenmemiz gerekiyor" sözleriyle Washington'u Wall Street'i mercek altına almaya davet etti. Temsilciler Meclisi Finans Hizmetleri Komisyonu Başkanı Demokrat Partili Maxine Waters'ın "Piyasayı genel olarak incelememiz gerekiyor. Özellikle hedge fonların ve finansal ortaklarının, diğer insanların ödediği bedel pahasına piyasayı sadece kendi çıkarları için ne şekilde manipüle ettiklerini araştırmaya ihtiyaç var" sözleri dikkat çekti.

Amerikalıların yarısının bir şekilde (emeklilik fonları gibi) hisse senedi sahip olduğunu söylemek ilginç bir istatistik bilgi olabilir. Ancak bu istatistik bilgiyi, NYU'da profesör Edward Wollf'un dediği gibi en zengin yüzde 10'nun toplam hisselerin yüzde 87'sini, en zengin yüzde 1'in ise kayıtların tutulmaya başlandığından bu yana her zaman yüzde 70 ila yüzde 80 oranına karşılık gelen hisseyi kontrol ettiği bilgisini de ilave ederek tahlil etmek gerekiyor. ABD Merkez Bankasının raporuna göre 2019 yılı son çeyreği itibariyle yüzde 1'in elindeki hisselerin, piyasadaki hisselerin yüzde 88,1'i olduğu görülüyor. 

Financial Times yazarı Merryn Somerset Webb, "Küçük yatırımcı borsadaki rolüyle refah paylaşımını değiştirir demek son derece anlamsız… Birçok küçük yatırımcı çok büyük paralar kaybederek oyunu terk edecek… Sosyal adalet hikayesi sadece bir hikayeden ibaret… Piyasaya hükmedenler sonuçta parası olanlar ve bu parayla daha çok para kazanmak isteyenler" yorumuyla borsanın gerçekçi bir gözle resmini çekti.

Borsa'daki devrim kısa süre içinde bastırıldı. GameStop hissesi, kaçınılmaz kaderine boyun eğerek düştü. Sistem otoritesini yeniden kurdu. Bakalım bastırılan bu isyanın Fransız Devrimi gibi kalıcı etkileri olabilecek mi diye soranlara: GameStop, Amerikan Borsasının sadece yüzde 0,065'ini oluşturuyor. GameStop hissesi, Cuma günü Borsa kapanmadan birkaç saat önce 60 dolar civarında direniyordu. Küçük yatırımcı büyük yatırımcıyı yutamasa da, Wall Street'in güvenini sarsmayı başardı. GameOver gibi dursa da Wall Street'in kale gibi kapısı bir milim dahi olsa aralandı.